1 1 Ito ang mga salitang sinabi ni Moises sa buong Israel sa Disyerto ng Araba sa kabilang ibayo ng Ilog Jordan, sa tapat ng Suf, sa pagitan ng Paran, Tofel, Labam, Haserot at Dishab. 2 Mula sa Bundok Horeb hanggang Kades-Barnea, labing-isang araw nilang nilakad ang kabundukan ng Seir. 3 At ngayon, sa unang araw ng ikalabing-isang buwan sa ikapatnapung taon ng kanilang pag-alis sa Ehipto, sinabi ni Moises sa mga anak ng Israel ang lahat ng iniutos sa kanya ni Yawe tungkol sa kanila.
4 Pagkalupig kay Sihong taga-Hesbon na hari ng mga Amorreo at kay Og na hari ng Basan na naghahari sa Astarot at Edrei, 5 sinimulang ipaliwanag ni Moises ang batas na ito. Nasa lupain sila ng Moab, sa kabilang ibayo ng Jordan.
Ang unang pagsasalita ni Moises: ang mga hukom
• Sinabi ni Moises: 6 “Sa Bundok Horeb, sinabi sa atin ni Yaweng Diyos natin – Mata¬gal na kayo sa bundok na ito. 7 Iwan ninyo ang lugar na ito at magpunta sa kabundukan ng mga Amorreo at sa mga karatig-bayan nito sa Ara¬ba, sa Kabundukan, sa Kapa¬ta¬gan, sa Negeb at sa Dalampasigan, sa lupain ng mga Kananeo at Lebanon, hanggang sa malaking Ilog Eufrates.
8 Tingnan ninyo, iniaalok ko sa inyo ang lupaing ito, puntahan ninyo at angkinin ang lupaing ipinangako ko sa inyong mga ninuno, kina Abraham, Isaac at Jacob, at sa lahat nilang inapo.
9 Sinabi ko sa inyo nang panahong iyon – Hindi ko kayo kayang pasaning mag-isa. 10 Pina-rami kayo ni Yaweng Diyos ninyo, at tingnan ninyo, sindami na kayo ngayon ng mga bituin sa langit! 11 At libong ulit pa sana kayong pa¬damihin ni Yaweng Diyos ng inyong mga ninu¬no, at pagpalain gaya ng ipinangako niya.
12 Ngunit paano ko malulutas na mag-isa ang lahat ninyong problema at usapin? 13 Pumili kayo ngayon ng mga lalaking matalino, maunawain at kinikilala mula sa bawat tribu ninyo. At itatalaga ko silang pinuno ng sambayanan.
14 At sumagot naman kayo – Maganda ang ipinagagawa mo sa amin. 15 Kayat mula sa mga pinuno ng inyong mga tribu, pumili ako ng mga taong marunong at kinikilala, at itinalaga sila bilang mga pinuno ng tigsa¬sanlibo, tigsasandaan, tiglilimampu at tigsa¬sampu, at bilang mga opisyal din para sa bawat tribu. 16 At ibi¬nigay ko ang utos na ito sa mga hukom – Asikasuhin ninyo ang mga reklamo ng inyong mga kapatid, at hatu¬lan nang may katarungan ang mga usapin ng mga magkakapatid na Israelita, o ng isa sa kanila at ng dayuhan sa inyong piling.
17 Huwag kayong magpapaimpluwensya kaninuman sa inyong paghuhukom, kundi pa¬reho ninyong pakinggan ang dukha at ang ma¬yaman, ang makapangyarihan at ang ma¬hina. At huwag kayong matakot kaninu¬man sapagkat kayo’y mga kinatawan ng Diyos. At kung may usaping maging napa¬ka¬¬hirap para sa inyo, dalhin ninyo ito sa akin at ako ang haharap dito.
18 Nang panahong iyon, sinabi ko sa inyo ang lahat ng dapat ninyong gawin.
Pag-alaala sa paghihimagsik sa Kades
19 Sa wakas, pagkaalis natin sa Horeb, ni¬lakad natin ang malawak at nakakatakot na disyertong nakita ninyo patungo sa kabundu¬kan ng mga Amorreo, tulad ng iniutos sa atin ni Yaweng Diyos natin. At pagdating natin sa Kades-Barnea, 20 sinabi ko sa inyo –
Dumating kayo ngayon sa kabundukan ng mga Amorreo na ibinibigay sa atin ni Yaweng Diyos natin. 21 Tingnan mo, Israel, ang lupaing ibinibigay sa iyo ni Yawe. Uma¬hon ka at ang¬kinin ito, gaya ng sinabi sa iyo ni Yaweng Diyos ng iyong mga ninuno. Huwag kang matakot ni panghinaan ng loob.
22 At lumapit kayong lahat sa akin, at inyong sinabi – Magpadala tayo ng ilang lalaki na uuna sa atin para saliksikin ang lupain, at sabihin sa atin ang daan papunta sa mga siyudad na pu-puntahan natin.
23 Maganda ang mungkahing iyon, kaya pumili ako ng labindalawang lalaki mula sa inyo, isa para sa bawat tribu. 24 Umalis sila at umahon sa kabundukan hanggang maka¬rating sila sa Lambak ng mga Ubasan, at sinaliksik ito. 25 Pagdating nila roon, kumuha sila ng mga bunga ng lupa, dinala nila ang mga ito pabalik at isinalaysay sa atin ang kanilang nakita. Sinabi nila – Maganda ang lupaing ibinibigay sa atin ni Yaweng Diyos natin.
26 Ngunit ayaw ninyong umahon, kundi nag¬rebelde laban sa utos ni Yaweng Diyos ninyo. 27 At nagsimula kayong bumulung-bulong sa inyong mga tolda – Ayaw na sa atin ni Yawe. Inilabas niya tayo sa Ehipto para lamang ibigay sa kamay ng mga Amorreo na lilipol sa ating lahat. 28 Saan tayo pupunta? Tinakot tayo ng ating mga kapatid sa kani¬lang ibinalita sa atin na: Mas malalakas at mas malalaki kaysa atin ang mga tao roon. Malalawak ang siyudad at abot hanggang langit ang mga pader. At nakakita pa kami roon ng mga higante.
29 At sinabi ko sa inyo – Huwag kayong masindak ni matakot sa kanila. 30 Si Yaweng Diyos ninyo na nangunguna sa inyo ang siya ring lalaban para sa inyo tulad ng ginawa niya para sa inyo sa Ehipto. 31 Nakita rin ninyo ang kanyang ginawa sa disyerto, pinasan niya kayo habang daan tulad ng pagpasan ng ama sa kanyang anak hanggang makarating tayo sa lugar na ito.
32 Ngunit hindi pa rin ninyo pinaniwalaan si Yaweng Diyos ninyo. 33 Siya ang nanguna sa inyo sa inyong paglalakbay sa paghanap ng lugar na mapagkakampuhan. Itinuro niya sa inyo ang daan sa pamamagitan ng apoy kung gabi at ng ulap kung araw.
34 At nang marinig ni Yawe ang ingay ng inyong mga reklamo, nagalit siya at kanyang isinumpa – 35 Wala isa man sa masamang la¬hing ito ang makakakita sa magandang lupaing ipinangako kong ibibigay sa inyong mga ninuno 36 maliban kay Kaleb na anak ni Yefone. Makikita niya ito, at ibibigay ko sa kanya at sa kanyang mga anak ang lupang kanyang nilakad, sapagkat matapat siyang sumunod kay Yawe.
37 Nagalit din sa akin si Yawe gawa ninyo, kaya sinabi niya sa akin – At pati ikaw, hindi ka rin makapapasok doon, 38 kundi ang iyong ayudanteng si Josue na anak ni Nun ang siyang makapapasok. Palakasin mo ang kanyang loob sapagkat siya ang magbibigay sa Israel ng pamana nito. 39 Ang inyong mga anak na wala pang muwang ngayon sa mabuti at sa masama ang makapapasok doon. Sa kanila ko ibibigay ang lupain at magiging kanila ito. 40 Ngunit para sa inyo, bumalik kayo sa disyerto papunta sa Dagat ng Mga Tambo.
41 At sumagot kayo sa akin – Nagkasala kami kay Yawe. Aahon na kami ngayon at lalaban gaya ng iniutos sa atin ni Yaweng Diyos natin. Kaya kinuha ng bawat isa ang kanyang mga sandata, sa pag-aakalang madali ang umahon sa kabundukan. 42 Suba¬lit sinabi sa akin ni Yawe – Sabihin mo sa kanilang huwag umalis para lumaban sapag¬kat wala ako sa kanila, kung hindi’y matatalo sila ng kanilang mga kaaway.
43 Sinabi ko ito sa inyo ngunit hindi kayo na¬ki¬nig. Sinuway ninyo ang utos ni Yawe at uma¬hon pa rin sa kabundukan sa inyong kaya¬¬bangan. 44 At hinarap kayo’t pinag¬tataga ng mga Amorreong nakatira sa kabun¬dukang iyon, para silang mga putak¬teng humabol sa inyo mula Seir hanggang Horma. 45 At lumuluha kayong nagbalik sa harap ni Yawe, ngunit hindi niya kayo dininig o pinakinggan man ang in¬yong tinig. 46 Kaya matagal na panahon ka¬yong tumigil sa Kades, at alam ninyo kung gaano iyon.
Ang daan sa disyerto
2 1 At bumalik tayo at naglakad patungo sa disyerto sa daang papunta sa Dagat ng Mga Tambo, gaya ng iniutos sa akin ni Yawe. At matagal nating nilibot ang kabundukan ng Seir.
2 At sinabi sa akin ni Yawe – 3 Matagal na kayong naglilibot sa kabundukang ito, lumiko kayo ngayon sa hilaga. 4 Iutos mo ito sa samba¬yanan: Dadaan kayo sa lupain ng inyong mga kamag-anak, ang mga taga-Seir na mga anak ni Esau. Katatakutan nila kayo, ngunit pakaingatan ninyong 5 huwag silang lusubin sapagkat hindi ko ibibigay sa inyo ang kanilang lupain ni kapirasong lupa na inyong tinutuntu¬ngan. Kay Esau ko ibinigay ang kabundukan ng Seir bilang kanyang pag-aari. 6 Babayaran nin¬yo sila ng pilak para sa inyong pagkain at inumin, 7 sapag¬kat pinagpala ka ni Yawe sa lahat mong gawa, at kasama mo siya sa iyong paglalakbay sa ma¬lawak na disyertong ito. Apatnapung taon mo nang kasama si Yawe, at kailanma’y di ka nagkulang ng anuman.
8 Kaya dumaan tayo sa lupain ng ating mga kamag-anak na mga taga-Seir na mga anak ni Esau. Iniwan natin ang daan ng Araba papuntang Elat at Asion-Gaber, at lumiko tayo sa daang papunta sa disyerto ng Moab.
9 At sinabi sa akin ni Yawe – Huwag mong lusubin ang Moab o ibuyong lumaban, sapag¬¬kat hindi ko ibibigay sa iyo ang alin¬man sa lupain nito. Ibinigay ko na ang Ar sa mga anak ni Lot bilang kanilang pag-aari.
10 (Noong una’y mga Emim ang nakatira roon – isang bayang malaki, marami at sintangkad ng mga Anakim. 11 Itinuturing din silang mga higante tulad ng mga Anakim, pero tina¬wag silang Emim ng mga Moabita. 12 Dati ring nakatira sa Seir ang mga Horeo, ngunit pina¬layas sila at pinatay ng mga anak ni Esau. At sila ang tumira sa kanilang lugar tulad ng ginawa ng Israel sa lupaing kanilang pag-aari na bigay sa kanila ni Yawe.)
13 At ngayon, tumawid kayo sa ilog ng Zared.
Nagpunta nga tayo sa ilog ng Zared. 14 Tat¬lum¬pu’t walong taon na tayong naglalakad mula Kades-Barnea hanggang sa pagtawid natin sa ilog, hanggang pumanaw na ang buong hene-rasyon ng mga mandirigma, tulad ng sinabi ni Yawe. 15 Laban sa kanila maging ang kamay ni Yawe, hinayaan silang mamatay sa kampo hang¬gang sila ay maubos.
16 Sa wakas, pagkamatay ng lahat ng mandirigma, 17 nakipag-usap sa akin si Yawe at kanyang sinabi – 18 Papasok ka ngayon sa mga hangganan ng Moab na katapat ng siyu¬dad ng Ar, 19 at makakaharap mo ang mga Amonita. Huwag mo silang lusubin ni hamunin sapagkat hindi ko ibibigay sa iyo ang anumang lupain ng mga Amonita. Ibinigay ko na iyon sa mga anak ni Lot bilang pag-aari.
20 (Itinuturing din iyong lupain ng mga higante na dating nakatira roon. Zommim ang tawag sa kanila ng mga Amonita. 21 Sila’y isang bayang malakas at marami, matatangkad at malalaking tulad ng mga Anakim. Subalit nili¬pol sila ni Yawe sa pamamagitan ng kamay ng mga Amonita na nagtaboy sa kanila at umang¬kin sa kanilang lupain, 22 tulad ng kanyang gi¬nawa sa mga anak ni Esau na nasa Seir; nilipol nila ang mga Horeo at inangkin ang kanilang lupain hanggang ngayon. 23 Gayon din ang ginawa niya sa mga Heveo na nakatira sa mga kampo hanggang Gaza; pinalayas sila ng mga Caftoreong pumataya sa kanila at sumakop sa kanilang lugar.)
24 Tumawid kayo sa Ilog Arnon. Tingnan ninyo, ibinibigay ko sa inyong mga kamay si Sihon, ang Amorreong hari ng Hesbon, sampu ng buo niyang lupain. Simulan mo ngayon din na angkinin ang kanyang lupain at makipaglaban sa kanya. 25 At sisimulan ko namang papag¬hariin sa lahat ng bayan sa silong ng langit ang takot at sindak sa iyo. Marinig lamang nila ang pangalan mo’y manginginig silang parang ba¬baeng na¬nganganak at masisiraan ng loob sa harap mo.
Ang tagumpay laban kina Sihon at Og
at pagsakop sa kanilang lupain
26 Mula sa disyerto ng Kedemot, nagpa¬dala ako ng mga sugo kay Sihong hari ng Hesbon, taglay ang pahatid na ito ng kapayapaan – 27 Padaanin mo ako sa iyong lupain, at sa daan lamang ako mananatili, hindi ako liliko sa kanan o sa kaliwa man. 28 Pagbilhan mo kami ng pagkain na baba¬yaran namin ng salapi upang makakain kami, at ng tubig upang makainom kami. Padaanin mo lamang kami 29 tulad ng ginawa sa amin ng mga anak ni Esau na nasa Seir at ng mga Moabitang nasa Ar, hanggang makarating kami sa Jordan at maka¬pasok sa lupaing ibinibigay sa amin ni Yaweng Diyos namin.
30 Subalit hindi tayo pinadaan ni Sihong hari ng Hesbon, sapagkat pinagmatigas siya ni Yaweng Diyos ninyo upang ibigay siya sa ating mga kamay, tulad ng ginawa niya ngayon.
31 At sinabi sa akin ni Yawe: ‘Tingnan mo, mula ngayo’y ibinibigay ko na sa iyo si Sihon at ang kanyang lupain’. Simulan mo nang saku¬pin ang kanyang lupain. 32 Kaya luma¬bas si Sihon kasama ang lahat niyang tauhan para harapin tayo at labanan sa Hasa. 33 At ibinigay siya sa atin ni Yaweng Diyos natin, at nalupig natin siya pati ang kanyang mga anak at lahat niyang tauhan. 34 Nang pana¬hong iyon, nabihag natin ang lahat nilang siyudad at pinuksa ang mga ito para sa Diyos, pinatay ang lahat ng tagaroon, mga lalaki, mga babae at mga bata. Wala tayong itinirang buhay isa man, 35 liban sa mga hayop na kinuha natin, gaya ng mga nasamsam natin mula sa lunsod na ating sinakop.
36 Mula sa siyudad ng Aroer na nasa tabi ng Ilog Arnon hanggang Galaad, walang nayon o siyudad na hindi natin nabihag: ang lahat ay ibinigay sa atin ni Yaweng Diyos natin 37 liban sa lupain ng mga Amonita na hindi natin ginalaw, ang mga pampang ng Ilog Yabok at ang mga siyudad sa kaburulan – ang lahat ng lugar na ipinagbawal sa atin ni Yaweng Diyos natin.
3 1 Sa pagbabalik natin, dumaan tayo sa landas papuntang Basan. Lumabas si Og na hari ng Basan, kasama ang lahat niyang tauhan para labanan tayo sa Edrei. 2 At sinabi sa akin ni Yawe – Huwag kang matakot sa kan¬ya sapag¬kat ibinibigay ko siya sa iyong mga kamay pati ang buo niyang bayan at ang kanyang lupain. Gawin mo sa kanya ang ginawa mo kay Sihong Amorreo na haring taga-Hesbon. – 3 At ibinigay nga sa ating mga kamay ni Yaweng Diyos natin si Og na hari ng Basan at ang buo niyang bayan. At tinaga natin silang lahat, at walang iniwang buhay isa man.
4 Sinakop natin noon ang lahat nilang siyu¬¬dad, wala isa man sa animnapung siyu¬dad ang hindi natin naagaw sa kanila: ang buong rehi¬yon ng Argob na kaharian ni Og sa Basan. 5 Ang lahat ng ito’y mga siyu¬dad na napapaderan nang mataas, may mga pinto at trangka, bukod sa napaka¬raming nayong walang pader.
6 Pinuksa natin ang mga ito para kay Yawe, pinatay ang lahat ng tao, tulad ng ginawa natin kay Sihong hari ng Hesbon: pinuksa natin para kay Yawe ang lahat ng siyudad, ang mga lalaki, mga babae at mga bata. 7 Mga hayop lamang at mga nasamsam sa mga siyudad ang tanging itinira natin para sa ating sarili. 8 Inagaw natin nang panahong iyon ang lupain sa dalawang haring Amorreo, ang lupain sa kabilang ibayo ng Jordan mula sa Ilog Arnon hanggang Bundok Hermon 9 (Siryon ang tawag ng mga taga-Sidon sa Hermon, at Senir naman ang tawag dito ng mga Amorreo). 10 At nabihag natin ang lahat ng siyudad sa talampas at ang buong lupain ng Galaad at Basan hanggang Selka at Edrei, mga siyudad sa Basan na kaharian ni Og.
11 (Si Og na hari ng Basan ang kahuli-hulihang nalalabi sa lahi ng mga higante. Makikita sa Rabba na siyudad ng mga Amonita ang kanyang kamang bakal na apat at kalahating metro ang haba, at dalawang metro naman ang lapad.)
12 At napasaatin ang lupaing iyon. Ibi¬nigay ko sa mga tribu ng Ruben at Gad ang kalahati sa kabundukan ng Galaad pati ang mga siyudad nito, mula sa Aroer sa tabi ng Ilog Arnon. 13 At ibinigay ko naman sa kala¬hati ng tribu ng Ma¬nases ang nalalabi sa Galaad at ang buong Ba¬san na kaharian ni Og, kasama ang buong re¬hiyon ng Argob. Noo’y tinatawag na lupa ng mga higante ang buong lupain ng Basan.
14 Kinuha ni Yair na anak ni Manases ang buong rehiyon ng Argob hanggang sa mga hangganan ng Gesuri at Maacati. Tinawag niya sa kanyang pangalan ang mga siyudad na ito na hanggang ngayo’y tinatawag na mga nayon ng Yair.
15 Ibinigay ko ang bahagi ng Galaad kay Makir. 16 At para naman sa mga tribu ng Ruben at Gad, ibinigay ko ang lupain mula sa Galaad palusong hanggang Ilog Arnon (nasa kala¬gitnaanan ng ilog ang hangganan) at hanggang Ilog Yabok na kahanggan ng lupain ng mga anak ni Amon. 17 Kahanggan nito sa kanluran ang Araba, at sa silangan nama’y ang Jordan mula sa Keneret hang¬gang sa dagat sa disyerto na tinatawag na Dagat Asin, sa paanan ng Bun¬dok Pisga.
18-19 Pagkatapos, iniutos ko noon sa inyo – Ibinigay sa inyo ni Yaweng ating Diyos ang lupaing ito para angkinin. Ngunit ang inyong mga asawa, mga anak at mga alagang hayop (alam kong napakarami ng inyong mga hayop), sila lamang ang maiiwan sa mga siyudad na ibinigay ko sa inyo. At lahat naman ng mala¬lakas na lalaki ang mangu¬ngunang nasasandatahan sa kani¬lang mga kapatid na Israelita 20 hang¬gang bigyan sila ni Yawe ng lugar na ka¬nilang mapag¬pa-pahingahan tulad ng pagbi¬bigay niya sa inyo. At aangkinin din nila ang lupaing nasa kabilang ibayo ng Jordan na ibi¬bigay sa inyo ni Yaweng Diyos ninyo. At pag¬katapos, makababalik na ang bawat isa sa inyo sa sarili niyang pamanang bigay ko sa inyo.
21 Iniutos ko rin noon kay Josue – Nakita ng iyong mga mata ang lahat ng ginawa ni Yaweng iyong Diyos sa dalawang haring iyon, at gayon din ang gagawin niya sa lahat ng kahariang pupuntahan mo. 22 Huwag kang matakot sa kanila sapagkat si Yaweng iyong Diyos mismo ang siyang lalaban para sa iyo.
23 Pagkatapos, hiniling ko kay Yawe – 24 Yaweng aking Panginoon, sinimulan mo nang ipakita sa iyong lingkod ang iyong kadakilaan at ang lakas ng iyong kamay. Sapagkat sinong diyos sa langit o sa lupa ang makagagawa tulad ng ginawa mong kabayaniha’t kagitingan? 25 Patawarin mo na ako para makita ko ang ma¬gandang lupain sa kabilang ibayo ng Jordan, ang magan¬dang kabundukang iyon pati ang Lebanon.
26 Subalit gawa ninyo kaya nagalit sa akin si Yawe at hindi ako pinakinggan. At sinabi ni Yawe sa akin – Tama na, huwag mo na akong kausapin pa tungkol dito. 27 Sa halip, uma¬hon ka sa tuktok ng Bundok Pisga at mula roo’y tumingin ka sa kanluran hanggang sa hilaga, sa timog at sa silangan. Makikita mo ang lupain, subalit hindi ka makatatawid sa Jordan. 28 Utu¬san mo si Josue, palakasin ang kanyang loob at patatagin, sapagkat siya ang mangunguna sa sambayanang ito sa pagtawid at siyang mamamahagi sa kanila ng lupaing makikita mo.
29 Kaya nanatili tayo sa lambak na katapat ng Bet-Peor.
Isabuhay ang batas
4 • 1 At ngayon, Israel, dinggin mo ang mga tuntunin at mga batas na itinu¬turo ko sa iyo, upang maisabuhay mo ang mga ito. At mabubuhay ka at makapa¬pasok at maaangkin ang lupaing ibini¬bi¬gay sa iyo ni Yaweng Diyos ng iyong mga ninuno.
2 Huwag mong dagdagan ni bawa¬san ang iniuutos ko sa iyo. Ngunit tuparin mo ang mga utos ni Yaweng iyong Diyos na iniuutos ko sa iyo. 3 Nakita ng iyong mga mata ang ginawa ni Yawe kay Baal-Peor at sa tanang naglingkod sa kanya: pinuk¬sa sila ni Yaweng iyong Diyos. 4 Subalit kayong naging mata¬pat kay Yaweng in¬yong Diyos ay buhay pa ring lahat nga¬yon.
5 Tingnan ninyo, ayon sa iniutos sa akin ni Yaweng aking Diyos, itinuturo ko sa inyo ang mga tuntunin at mga batas upang maisabuhay ninyo ang mga ito sa lupaing pupuntahan ninyo para angkinin. 6 Tuparin ninyo at isabuhay ang mga ito, sapagkat ito ang inyong dunong at talino sa harap ng mga bansa. Kapag narinig nila ang lahat ng tuntunin na ito, sasabihin nilang – Walang bayang sintalino at sin¬dunong ng dakilang bansang ito. 7 Sapag¬kat anong bansa ang napaka-dakila at may mga diyos na napaka¬lapit sa kanila tulad sa atin ni Yaweng ating Diyos sa tuwing tatawag tayo sa kanya? 8 At anong bansa ang napaka¬dakila at may maka¬tarungang mga tun¬tunin at mga batas tulad ng Batas na ito na ibinibigay ko sa iyo ngayon?
9 Subalit mag-ingat ka at ingatan ang iyong sarili, huwag mong kali¬limutan ang mga bagay na nakita ng iyong mga mata ni iwawaglit ang mga ito sa iyong puso sa lahat ng araw ng iyong buhay. Ngunit ituro mo ang mga ito sa iyong mga anak at mga apo.
• 10 Nakatayo kayo sa harap ni Yawe sa Bundok Horeb nang sabihin niya sa aking – Tipunin mo sa harap ko ang sam¬bayanan nang marinig nila ang aking mga salita. Sa gayo’y matututo silang magkaroong-pitagan sa akin ha¬bang sila’y nabubuhay sa lupaing iyon at ituturo nila ang mga salitang ito sa kanilang mga anak.
11 Pagkatapos, lumapit pa kayo at tu¬mayo sa paanan ng bundok. Naglala¬gab¬lab ito at abot hanggang langit ang apoy sa gitna ng makapal na ulop at madilim na ulap. 12 At kinausap kayo ni Yawe mula sa apoy. Narinig ninyo ang ugong ng mga salita, ngunit wa¬lang nakitang anumang anyo, boses lamang ang narinig ninyo. 13 Ipinaalam niya sa inyo ang kanyang Pakikipagtipan kung saan niya iniutos sa inyo na tuparin ang kanyang sampung utos na isinulat niya sa dalawang tapyas na bato. 14 At inutusan naman niya ako na ituro sa inyo ang mga tuntunin at mga batas upang maisabuhay ninyo ang mga ito sa lupaing magiging inyo.
15 Pakaisipin ninyong mabuti ang in¬yong gagawin. Wala kayong naki¬tang anumang anyo nang kausapin kayo ni Yawe nang araw na iyon mula sa apoy sa Bundok Horeb. 16 Kaya huwag ka-yong magpapaka¬bulok, huwag ka¬yong gagawa ng diyus-diyusan o rebultong korteng la¬laki o babae, 17 o kaanyo ng anu¬mang ha¬yop sa lupa, o ng anu¬mang uri ng ibong lumilipad sa langit, 18 o ng anumang gu¬magapang sa lupa, o ng anumang uri ng isda sa tubig sa ilalim ng lupa. 19 Sa pag¬tingala mo sa langit, at makita ang araw, ang buwan, ang mga bituin, at lahat ng hukbo ng langit, huwag kang paeeng¬ganyong yukuan ang mga ito para sam¬bahin at pagling¬kuran bilang mga diyos. Sapagkat ini¬wan ni Yaweng iyong Diyos ang mga iyon para sa lahat ng bansa sa silong ng langit, 20 subalit pinili niya kayo at inilabas mula sa Ehipto kung saan kayo sinubok sa apoy, upang ma¬ging sari¬ling sambayanan niya tulad ninyo ngayon.
21 Gawa ninyo kaya nagalit sa akin si Yawe at isinumpa niya na hindi ako ma¬katatawid sa Jordan at hindi maka¬pa¬pasok sa magandang lupaing ibini¬bigay bilang pamana sa inyo ni Yaweng Diyos ninyo. 22 Sa lupaing ito ako mama¬matay at hindi makatatawid sa Jordan. Subalit kayo ang makatatawid at magmamay-ari sa magandang lupaing iyon. 23 Kaya pakai¬ngatan mong huwag limu¬tin ang Paki¬kipag¬tipan sa iyo ni Yaweng iyong Diyos, at huwag kang gumawa ng anumang uri ng diyus-diyusan, tulad ng iniutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos. 24 Sapagkat si Ya¬weng iyong Diyos ay apoy na tumutupok, isang Diyos na seloso.
• 25 Kapag nagkaanak ka na at nag¬kaapo, at tumanda ka na sa lupain, hu¬wag kayong magpapakabulok sa pag¬ka¬karoon ng mga diyus-diyusan at pag¬gawa ng masama sa paningin ni Yaweng iyong Diyos. Kapag ginalit nin¬yo siya, 26 ganap kayong maglalaho sa lupaing aangkinin ninyo pagkatawid ninyo sa Jor¬dan. Saksi ang langit at lupa sa aking babala – hindi kayo magtatagal doon kundi tiyak na malilipol.
27 Pangangalatin kayo ni Yawe sa mga bayan, at iilan lamang ang mati¬tira sa inyo sa mga bansang pag¬da¬dalhan sa inyo ni Yawe. 28 Doo’y papag¬li¬lingkurin kayo sa kanilang mga diyos, na gawang kamay ng tao, at yari sa bato at kahoy, na hindi nakakikita o nakariri¬nig, ni kuma¬kain o nakaaamoy. 29 Ngunit hahanapin mo roon si Yaweng iyong Diyos, at mata¬tagpuan mo siya kung hahanapin mo siya nang buo mong puso at nang buo mong kalu¬luwa 30 sa gitna ng iyong pighati. Kapag nangyari ito sa mga huling araw, baba¬lik ka kay Yaweng iyong Diyos, at makikinig ka sa kanyang tinig. 31 Sa¬pag¬¬¬kat si Yaweng iyong Diyos ay Diyos na maawain, hindi ka niya pababayaan o pupuksain, o lili¬mutin kaya ang Paki¬ki¬pagtipang sinum¬¬paan niya sa iyong mga ninuno.
Pinili ka ng Diyos
• 32 Magtanong ka tungkol sa mga pa¬nahong nagdaan mula sa pinaka¬unang araw nang likhain ng Diyos ang tao sa lupa. Magtanong ka mula sa mag¬¬kabilang dulo ng daigdig – Nagkaroon na ba ng pambihirang bagay tulad nito? May narinig na bang tulad nito noong una? 33 May bayan na bang nanatiling buhay matapos marinig ang tinig ng Diyos na buhay, tulad mo matapos mo siyang marinig na nagsa¬salita mula sa gitna ng apoy?
34 Kailan ma’y walang diyos na nagtangkang dumating para ikuha ang kan¬yang sarili ng isang sambayanan mula sa piling ng isa pang bayan sa pamama¬gitan ng mga pagsubok at mga tanda, ng mga kababalaghan at digmaan, nang may malakas na kamay at nakaunat na bisig, nang may kakila-kilabot na bagay tulad ng lahat ng ginawa ni Yawe para sa inyo sa Ehipto na nakita ng inyong mga mata.
35 Ipinakita sa iyo ang lahat ng ito upang malaman mong Diyos si Yawe, at wala nang iba liban sa kanya. 36 Ipinarinig niya sa iyo ang kanyang tinig mula sa langit, upang supilin ka. At ipi-nakita niya sa iyo sa lupa ang kanyang malaking apoy, at narinig mo nga ang kanyang mga salita mula sa apoy. 37 Dahil mahal niya ang iyong mga ni¬nuno, pinili niya ang kanilang inapong sumunod sa kanila, at siya mismo sa kanyang malakas na kapangyarihan ang naglabas sa iyo sa Ehipto. 38 Pina¬layas niya sa harap mo ang mga bansang mas malaki at mas malakas kaysa iyo, at pinapasok ka niya sa kani¬lang lupaing ibinigay niya ngayon sa iyo bilang pamana.
39 Kaya itanim mo sa iyong puso na si Yawe lamang ang Diyos sa langit sa itaas at sa lupa sa ibaba, at wala nang iba.
40 Tuparin mo ang mga tuntunin at mga utos na iniuutos ko sa iyo ngayon, at mapapabuti ka at ang iyong mga anak na susunod sa iyo. At mabu¬buhay ka nang matagal sa lupaing ibinibigay sa iyo magpakailanman ni Yaweng iyong Diyos.”
Pangalawang “pagsasalita ni Moises”
• 41 Ibinukod ni Moises ang tatlong siyudad sa kabilang ibayo ng Jordan sa gawing sila¬ngan 42 kung saan makapupunta para kup¬kupin ang sinumang di-sinasadyang naka¬patay ng kanyang kapwa na kailan ma’y di naman niya na¬kagalit. Makapupunta siya sa alinman sa mga siyudad na ito at maililigtas niya ang kanyang sarili.
43 Ito ang mga siyudad: ang Basar sa talampas ng disyerto para sa tribu ng Ruben, ang Ramot ng Galaad para sa tribu ng Gad, at ang Golan sa Basan para sa tribu ng Manases.
44 Ito ang Batas na itinadhana ni Moises sa mga anak ng Israel. 45 Ito ang mga dekla¬rasyon, mga tuntunin at mga batas na sinabi ni Moises sa mga anak ng Israel pagkalabas nila sa Ehipto, 46 sa kabilang ibayo ng Jordan sa kapa¬tagang katapat ng Bet-Peor sa lupain ni Sihong taga-Hesbon na hari ng mga Amorreo na nalupig ni Moises at ng mga anak ng Israel paglabas nila mula sa Ehipto. 47 At inangkin nila ang kanyang lupain pati ang lupain ni Og na hari ng Basan, ang dalawang haring Amorreo sa sila¬ngan ng Jordan, 48 mula sa Aroer sa hangganan ng Ilog Arnon hanggang sa Bundok Siryon na tinatawag ding Hermon – 49 ang buong kapa¬tagan mula sa silangan ng Jordan hanggang Dagat na Patay sa paanan ng Bundok Pisga.
Isa pang paglalahad ng Sampung Utos
5 1 Tinipon ni Moises ang buong Israel at sinabi sa kanila: “Pakinggan mo, Israel, ang mga tuntunin at mga batas na itinuturo ko sa iyo sa araw na ito upang matutuhan mo at maisabuhay ang mga ito. 2 Si Yaweng Diyos natin ay nakipagtipan sa atin sa Horeb, 3 hindi lamang sa ating mga ninuno nakipag¬tipan si Yawe kundi pati sa atin, sa ating lahat na nari¬ritong buhay ngayon. 4 Kinausap kayo nang harap-harapan ni Yawe mula sa apoy sa bundok. 5 At tumayo naman ako roon sa pagitan ninyo at ni Yawe upang ipaabot sa inyo ang salita ni Yawe, sapagkat hindi kayo makaahon sa bundok dahil sa takot sa mala¬king apoy. Ito ang sabi niya –
6 Ako si Yaweng iyong Diyos na naglabas sa iyo mula sa lupain ng Ehipto, mula sa bahay ng pagkaalipin. 7 Huwag kang magka¬karoon ng ibang diyos sa harap ko.
8 Huwag kang gagawa para sa iyong sarili ng diyus-diyusan o anumang imaheng nililok na kaanyo ng anumang nasa kalangitan sa itaas o nasa lupa sa ibaba o nasa mga tubig sa ilalim ng lupa. 9 Huwag kang yuyuko o sasamba sa ka¬nila, sapagkat akong si Yaweng Diyos mo ay selosong Diyos. Pinarurusahan ko ang mga anak hanggang sa ikatlo at ikapat na heneras¬yon dahil sa kasamaan ng kanilang mga magulang na namu¬muhi sa akin. 10 Subalit nagpapa¬kita ako ng walang maliw na pagmamahal sa libo mang henerasyon sa mga nagmamahal sa akin at sumusunod sa aking mga utos.
11 Huwag mong gamitin sa mali ang panga¬lan ni Yaweng iyong Diyos sapagkat hindi pinababayaan ni Yawe na di napaparusahan ang gumagamit sa kanyang pangalan nang walang katuturan.
12 Ipangilin mo ang Araw ng Pahinga at pabanalin ito, tulad ng iniutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos. 13 Anim na araw kang magta¬trabaho para gawin ang lahat mong gawain, 14 ngunit araw ng pahinga kay Yaweng iyong Diyos ang ikapitong araw. Huwag kang gagawa ng anumang trabaho – ikaw man o ang iyong anak na lalaki o babae ni ang iyong mga alipin, o ang iyong baka o asno o alinman sa mga hayop mo, ni ang dayuhang nasa loob ng iyong bakuran. Mag¬pa-pahingang tulad mo ang iyong mga alipin. 15 Alalahanin mong dati kang alipin sa lupain ng Ehipto at mula roo’y inilabas ni Yaweng iyong Diyos nang may malakas na kamay at nakaunat na bisig. Kaya iniutos sa iyo ni Yawe na ipangilin mo ang araw ng Pahinga.
16 Igalang mo ang iyong ama at ina, tulad ng iniutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos upang humaba ang iyong buhay at mapabuti ka sa lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
17 Huwag kang papatay.
18 Huwag kang makikiapid.
19 Huwag kang magnanakaw.
20 Huwag kang sasaksi nang mali laban sa iyong kapwa.
21 Huwag mong pagnasahan ang may¬bahay ng iyong kapwa. Huwag mong pag-imbutan ang bahay ng iyong kapwa, o ang kanyang bukirin o mga alipin niyang lalaki o babae, o ang baka niya o asno o anumang kanya.
22 Ito ang mga salitang sinabi ni Yawe sa buong pagtitipong nasa bundok nang may ma¬lakas na tinig mula sa gitna ng apoy at madilim na ulap at makapal na ulop. Ito lamang ang kanyang sinabi, at isinulat niya ang mga ito sa dalawang tapyas na bato na ibinigay niya sa akin. 23 Narinig ninyo ang tinig na iyon sa gitna ng dilim, habang naglalagablab ang bundok. At lumapit sa akin ang lahat ng pinuno ng inyong mga tribu kasama ang mga matatanda ninyo, 24 at kanilang sinabi – Masdan, ipinamalas sa atin ni Yaweng ating Diyos ang kanyang luwalhati at kadakilaan, at narinig natin ang kanyang boses mula sa gitna ng apoy. Alam namin na ang pakikipag-usap ng Diyos sa tao ang siyang nagbibigay-buhay sa tao. 25 Ngunit ngayo’y mamamatay kaming nilalamon ng malaking apoy na ito kung patuloy naming maririnig ang boses ni Yaweng Diyos natin. 26 Sino ang maka¬pananatiling buhay mata¬pos marinig ang boses ng Diyos na buhay na nagsasalita buhat sa apoy, tulad ng ginawa niya ngayon sa atin? 27 Mabuti pang ikaw ang lumapit para paking¬gan ang lahat ng sasa¬bihin sa iyo ni Yaweng ating Diyos. At sabihin mo na lamang sa amin ang sasabihin sa iyo ni Yaweng Diyos natin. Makikinig kami at susunod.
28 Narinig ni Yawe ang inyong mga salita at sinabi niya sa akin – Narinig ko ang sinabi sa iyo ng sambayanang ito; maganda ang kanilang sinabi. 29 Maging ganito nawang lagi ang kani¬lang kalooban, magkaroon nawa sila ng pita¬gan sa akin at tuparin ang lahat kong utos upang mapabuti sila at ang kani¬lang mga anak magpakailanman. 30 Tumin¬dig ka at sabihin sa kanilang bumalik sa kani¬lang mga tolda.
31 Ngunit maiwan ka rito sa akin at ituturo ko sa iyo ang lahat ng utos, tuntunin at batas na ituturo mo sa kanila upang maisabuhay nila ang mga ito sa lupaing ibibigay ko sa kanila para angkinin.
32 Pakaingatan ninyong isakatuparan ang mga iniutos sa inyo ni Yaweng Diyos ninyo. Huwag kayong liliko sa kanan o sa kaliwa. 33 Lumakad kayo sa lahat ng daang iniutos sa inyo ni Yaweng Diyos ninyo, at mabubuhay kayo, mapapabuti at lalawig ang inyong mga araw sa lupaing sasakupin ninyo.
Makinig ka, Israel: si Yawe ang kaisa-isahan
6 • 1 Ito ang mga utos, mga tuntunin at mga batas na iniutos sa akin ni Yawe na ituro sa inyo upang matupad ninyo ang mga ito sa lupaing magiging inyo. 2 Sa lahat ng araw ng iyong buhay, magkaroon ka ng pitagan kay Yaweng Diyos mo, at tuparin ang lahat niyang tuntunin at utos na itinu¬turo ko sa iyo ngayon at sa iyong mga anak at mga inapo, upang humaba ang buhay mo.
3 Kaya makinig ka, Israel, tuparin mo ang mga ito. Kapag isinabuhay mo ang mga ito, mapapabuti ka at dadami sa lupaing dinadaluyan ng gatas at pulot-pukyutan, tulad ng ipinangako sa iyo ni Yaweng Diyos ng iyong mga ninuno.
4 Makinig ka, Israel! Si Yaweng Diyos natin ay Isang-Yawe. 5 Mahalin mo si Yaweng iyong Diyos nang buo mong puso, nang buo mong kaluluwa at nang buo mong lakas. 6 Isapuso mo ang mga salitang ito na iniuutos ko sa iyo nga¬yon. 7 Ulit-ulitin mo ang mga ito sa iyong mga anak. Pag-usapan ang mga ito sa pag-upo mo sa iyong tahanan at sa paglakad mo sa daan, sa iyong pag¬higa at sa iyong pagbangon. 8 Itatak mo ang mga ito sa iyong kamay bilang tanda, at maging paalalang lagi sa pagitan ng iyong mga mata. 9 Iukit mo ang mga ito sa mga haligi ng pinto ng iyong bahay at sa mga pin¬tuan ng iyong siyudad.
10 Huwag mong kalilimutan si Yawe kapag dinala ka na niya sa lupaing ipi¬na¬ngako niya sa iyong mga ninu¬nong sina Abraham, Isaac at Jacob. Sapagkat bi¬bigyan ka niya ng malaki at magandang mga siyudad na hindi mo itinayo, 11 ng mga bahay na punung-puno ng lahat ng mabu¬buting bagay na hindi mo naman pinuno, ng mga balon na hindi mo hinukay, ng mga ubasan at mga ta¬niman ng olibo na hindi mo naman ti¬namnan. Kapag nakakain ka na at na¬busog, 12 huwag mong kalilimutan si Yawe na naglabas sa iyo mula sa Ehipto, mula sa bahay ng pagkaalipin. 13 Magkaroon ka ng pitagan kay Yaweng iyong Diyos, paglingkuran siya at gamitin ang kan¬yang Pangalan sa iyong panu¬numpa.
14 Huwag ninyong sundan ang ibang mga diyos, mga diyos ng mga bansang nakapalibot sa iyo, 15 sapagkat si Ya¬weng iyong Diyos na kapiling mo ay Diyos na seloso, baka mag-apoy ang kanyang galit sa iyo at maglaho ka sa balat ng lupa. 16 Huwag mong subukin si Yaweng Diyos ninyo, tulad ng ginawa ninyo sa Massa.
17 Isakatuparan mo ang utos ni Ya¬weng Diyos ninyo, at ang kanyang mga kautusan at mga deklarasyong ipinag-utos niya sa iyo. 18 Gawin ang tama at mabuti sa mata ni Yawe upang mapa¬buti ka, makapasok at maangkin ang ma¬gandang lupaing ipi¬nangako ni Yawe sa iyong mga ninuno, 19 matapos niyang palayasin sa harap mo ang lahat mong kaaway, gaya ng sabi ni Yawe.
• 20 At kung tanungin ka ng iyong anak balang araw – Ano po ba ang mga dekla¬rasyon, mga tuntunin at mga batas na ito na ipinag-utos sa inyo ni Yaweng Diyos natin? 21 Sasabihin mo sa iyong anak – Dati tayong mga alipin ni Paraon sa Ehipto, subalit inila¬bas tayo ni Yawe mula sa Ehipto nang may malakas na kamay. 22 At nakita namin ang dakila at kakila-kilabot na mga tanda at kababalaghang ginawa niya laban sa Ehipto, laban kay Paraon at sa buo niyang sam¬bahayan. 23 Inilabas niya tayo mula roon upang ihatid tayo at ibigay sa atin ang lupa¬ing ipinangako niya sa ating mga ninuno. 24 Iniutos sa atin ni Yawe na isabuhay ang lahat ng tun¬tuning ito, at magkaroon ng pitagan kay Yaweng ating Diyos upang lagi tayong mapabuti at mabuhay tulad ngayon. 25 Magiging mabuti nga tayo at kalugud-lugod sa kanyang pani¬ngin kung tutuparin natin at isasabuhay ang mga utos na ito gaya ng kanyang iniutos sa atin.
7 1 Kapag dinala ka na ni Yawe sa lupaing pupuntahan mo at aangkinin, at itinaboy na niya sa harap mo ang maraming bansa – ang mga Heteo, Gergaseo, Amorreo, Kana¬neo, Pereceo, Heveo at Hebuseo – pitong bansang mas marami at mas malakas kaysa iyo, 2 kapag ibinigay niya ang mga ito sa iyong mga kamay at malupig mo sila, pupuk¬sain mo silang lahat ayon sa batas ng anatema.
Huwag kang makikipagtipan ni maaawa sa kanila. 3 Huwag kang magpapakasal sa kanila; huwag mong ibibigay ang iyong mga anak na dalaga sa mga binata nila, ni kunin ang kanilang mga dalaga para sa iyong mga anak na binata. 4 Sapagkat hihikayatin nila ang iyong mga anak na binata na talikuran ako para sambahin ang mga banyagang diyos. At mag-aapoy ang galit ni Yawe sa inyo at agad kayong lilipulin. 5 Su¬balit ito ang dapat ninyong gawin sa kanila: gibain ang kanilang mga altar at durugin ang kanilang mga sagradong bato, wasakin ang mga sagradong poste nila at sunugin ang ka¬nilang mga diyus-diyusan.
Ginagantimpalaan ng Diyos ang mga tapat sa kanya
6 Isa kang bayang banal para kay Yaweng iyong Diyos. Pinili ka ni Yawe mula sa lahat ng bayan sa balat ng lupa upang maging sariling sambayanan niya. 7 Ibinigkis ni Yawe ang kanyang sarili sa iyo at ikaw ang pinili, hindi dahil ikaw ang pinakamarami sa lahat ng bayan (sapag¬kat ikaw pa nga ang pina¬kakaunti). 8 Ngu¬nit pinili ka niya sapag¬kat mahal ka niya at upang tupa¬rin ang pangakong binitiwan niya sa iyong mga ninuno. Kaya inilabas ka ni Yawe nang may malakas na kamay at tinubos ka sa bahay ng pagka¬alipin at mula sa kamay ni Paraong hari ng Ehipto.
9 Kaya alamin mong mabuti na si Yaweng iyong Diyos ay Diyos, ang ma¬tapat na Diyos. Nananatili siyang mata¬pat sa kanyang pakikipagtipan, at abot sa libong henerasyon ang kanyang walang maliw na pag-ibig sa mga nagmamahal sa kanya at tumutupad sa kanyang mga utos. 10 Ngunit pinaru¬rusahan niya ang namumuhi sa kanya at kaagad na sinu¬suklian.
11 Kaya tuparin mo ang utos, mga tuntunin at mga batas na iniuutos ko sa iyo ngayong isabuhay. 12 Kung paki¬kinggan mong mabuti ang mga batas na ito, tutuparin at isasabuhay, tutu-parin naman ni Yawe ang kanyang paki¬¬ki¬¬pagtipan sa iyo at ang walang maliw na pag-ibig na ipinangako niya sa iyong mga ninuno.
13 Mamahalin ka niya, pagpapalain at pararamihin.
Pagpapalain niya ang bunga ng iyong sinapupunan at ang bunga ng iyong lupa – ang iyong trigo, ang iyong bagong alak at sariwang langis – ang mga anak ng iyong bakahan at tupa¬han sa lupaing ipina¬ngako niya sa iyong mga ninuno na ibi¬bigay sa iyo.
14 Pagpapalain ka niya nang higit sa alinmang bayan. Di magkakaroon ng lalaki o babaeng baog sa piling mo o sa iyong hayupan. 15 Itataboy ni Yawe mula sa iyo ang lahat ng karamdaman; hindi niya ilalapat sa iyo ang alinman sa mga salot sa Ehipto na alam mo. Subalit ila¬lapat niya ang mga ito sa lahat ng namu¬muhi sa iyo.
16 Kaya ubusin mo ang lahat ng ba¬yang ibinibigay sa iyong mga kamay ni Yaweng Diyos mo. Huwag mo silang kaawaan ni paglingkuran ang kanilang mga diyos, sapagkat magiging bitag iyon para sa iyo.
17 Sasabihin mo siguro sa iyong puso – Mas marami kaysa akin ang mga bansang ito, paano ko sila mapapalayas? 18 Ngunit huwag kang matakot sa kanila. Alalahanin mong mabuti ang ginawa ni Yaweng iyong Diyos kay Paraon at sa buong Ehipto. 19 Nakita ng iyong mga mata ang mga kakila-kilabot na pag¬subok at mga tanda at mga kahanga-hangang bagay, ang malakas na kamay at nakaunat na bisig na ginamit ni Yaweng iyong Diyos upang ikaw ay palayain. Gayon din ang gagawin ni Yaweng Diyos mo sa lahat ng bayang kinata¬takutan mo ngayon. 20 Ipadadala sa kanila ni Yaweng Diyos mo kahit mga bubuyog hang¬gang mapawi ang mga natirang buhay na nagta¬tago mula sa iyo.
21 Huwag kang masindak sa kanila sapagkat kapiling mo si Yaweng iyong Diyos, malakas na Diyos at dapat katakutan.
22 Si Yaweng Diyos mo mismo ang dahan-dahang magpapalayas sa mga bansang ito sa iyong harap. Hindi mo sila sabay-sabay na malilipol, kung hindi’y dadami ang maba¬bangis na hayop laban sa iyo.
23 Ibibigay sila sa iyo ni Yaweng iyong Diyos at lilituhin sila hanggang mapuksang lahat. 24 Ibibigay ni Yawe sa iyong mga kamay ang kanilang mga hari upang burahin mo ang kani¬lang mga pangalan sa silong ng langit. Walang makatatayo laban sa iyo hanggang mapuksa mo sila. 25 Sunugin mo ang mga nilil¬ok na imahen ng mga diyos nila at huwag pag-imbutan ang ginto o pilak na nakabalot sa mga ito. Huwag mo itong ang¬kinin, kung hindi’y mabibitag ka nito sapag¬kat kasuklam-suklam ito kay Yaweng iyong Diyos. 26 Huwag kang mag-uuwi ng kasuklam-suklam na bagay sa bahay mo, kung hindi’y isusumpa ka ring tulad nito. Lubos mong kasuklaman at kamuhian ito sapagkat anatema o isinumpa ito.
Huwag kalimutan ang Diyos sa panahon ng kasaganaan
8 1 Pakaingatan ninyong tuparin ang bawat utos na iniuutos ko sa inyo ngayon upang kayo’y mabuhay at du¬mami, at makapasok at maangkin ang lupaing ipinangako ni Yawe sa inyong mga ninuno.
2 Alalahanin mo ang lahat ng daang pinagdalhan sa iyo sa disyerto ni Yaweng Diyos mo sa loob ng apat¬napung taong ito. Pinapaghirap ka niya at ginutom upang subukan ka at malaman ang na¬¬sa iyong puso, kung tutuparin mo nga ang kanyang mga utos o hindi. 3 Subalit pina¬kain ka niya ng manna na hindi mo alam ni ng iyong mga ninuno upang ipakita sa iyo na hindi lamang sa tinapay nabu¬buhay ang tao, kundi sa lahat ng namu¬mutawi sa bibig ni Yawe mabu¬buhay ang tao. 4 Ni hindi man lang na¬mulmol ang suot mo, o namaga ang iyong paa sa loob ng apatnapung taong iyon. 5 Kaya una¬wain mo sa iyong puso na dinisiplina ka ni Yawe gaya ng pag¬disiplina ng isang ama sa kanyang anak.
6 Tuparin mo ang mga utos ni Yaweng iyong Diyos, lumakad ka sa kanyang mga daan at magkaroong-pitagan sa kanya. 7 Sapagkat di¬nadala ka ni Yaweng iyong Diyos sa magandang lupain, lupain ng mga ilog at batis, ng mga bukal na umaagos sa mga lambak at mga burol, 8 lupain ng trigo at sebada, ng mga ubasan at mga puno ng igos at ng iba pang mga prutas, lupain ng langis ng olibo at pulot-pukyutan, 9 lupaing kung saan hindi ka kakain ng tinapay sa karuk¬haan at hindi ka manga¬ngailangan ng anu¬man, lupaing may bakal ang mga bato at may mina ng tanso ang mga burol.
10 Kakain ka hanggang mabusog, at pag¬pa¬palain mo si Yaweng Diyos mo para sa magandang lupaing bigay niya sa iyo.
11 Kaya pakaingatan mong huwag limutin si Yaweng iyong Diyos sa di pagtupad sa kan¬yang mga utos, mga batas at mga tun¬tuning iniuutos ko sa iyo ngayon. 12 At kapag nakakain ka na at nabusog, kapag nakapagtayo ka na ng magagandang bahay at naka¬tira na sa mga ito, 13 kapag dumami na ang iyong hayupan, kapag sagana ka na sa ginto at pilak, at dumami na ang lahat mong ari-arian, 14 huwag maging pa¬lalo ang iyong puso at huwag limutin si Yaweng iyong Diyos na naglabas sa iyo mula sa lupain ng Ehipto, mula sa bahay ng pagkaalipin. 15 Siya ang umakay sa iyo para makalampas sa mala¬wak at nakatatakot na disyertong puno ng mga “apuy-apuyang” ahas at mga alakdan, isang lupaing tigang at walang tubig. Subalit pina¬bukal niya ang tubig para sa iyo mula sa napakatigas na bato. 16 At pinakain ka niya sa disyerto ng mannang hindi alam ng iyong mga ninuno.
Pinapaghirap ka niya at sinubok upang mapabuti ka sa bandang huli, 17 kung hindi’y sasabihin mo sa iyong sarili – Yumaman ako sa sarili kong kayod at lakas. 18 Alalahanin mo si Yaweng iyong Diyos, siya ang nag¬bigay sa iyo ng lakas para yumaman, para pagtibayin tulad ngayon ang Pakikipagtipang sinumpaan niya sa iyong mga ninuno.
19 Ngunit kung lilimutin mo si Yaweng Diyos mo at susunod sa ibang mga diyos, kung sasambahin mo sila at yuyukuan, ngayon pa ma’y binabalaan na kita na tiyak ka ngang mapupuksa. 20 Tulad ng mga ban¬sang pinuksa ni Yawe sa harap mo, gayon ka rin niya pu-puksain dahil sa hindi mo pagsunod kay Yaweng iyong Diyos.
9 1 Makinig ka, Israel! Tatawid ka ngayon sa Jordan para agawan ang mga bansang mas malaki at mas malakas kaysa iyo, mga bansang may naglalakihang mga siyudad na abot hanggang langit ang mga pader. 2 Isang bayang marami at matatangkad – ang mga Anakim na nakita mo at nabalitaang walang makatatalo sa kanila. 3 Subalit makikita mo ngayon si Yaweng iyong Diyos na mangunguna sa iyo gaya ng tumutupok na apoy. Pupuksain niya sila at ipaiilalim niya sila sa iyo. At aagawin mo ang lupain sa kanila at agad silang lilipulin tulad ng sabi sa iyo ni Yawe.
4 Kapag itinaboy na sila sa harap mo ni Ya¬weng iyong Diyos, huwag mong isaloob na – Dinala ako rito ni Yawe para angkinin ang lupa¬ing ito dahil sa sarili kong kabutihan. Ngu¬nit pinalayas ni Yawe ang mga bansang iyon sa harap ninyo dahil sa kanilang kasa¬maan. 5 Hindi dahil sa iyong kabutihan o dahil dapat kang gantimpalaan kaya ka maka¬papasok para ang¬kinin ang kanilang lupain. Dahil ito sa kasama¬an ng mga ban¬sang iyon kaya sila palalayasin ni Yawe sa harap mo bilang katuparan ng salitang binitiwan niya sa iyong mga ninunong sina Abraham, Isaac at Jacob.
Isa kang bayang mapaghimagsik
• 6 Kaya alamin mong mabuti na ibinigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos ang magan¬dang lupaing ito para angkinin hindi dahil sa iyong kabutihan, sapagkat isa ka ngang bayang matigas ang ulo. 7 Alalahanin mo at huwag kalig¬taan kung paano mo ginalit sa disyerto si Yaweng iyong Diyos. Sapagkat naging mapag¬himagsik ka na kay Yawe mula pa sa araw na lumabas ka sa Ehipto hanggang dumating ka sa lugar na ito.
8 At sa Horeb, ginalit ninyo si Yawe kaya binalak niya kayong puksain sa kanyang poot. 9 Umahon ako sa bundok para tang¬gapin ang mga tapyas na bato, ang mga tapyas ng Pakiki-pagtipang pinagtibay sa inyo ni Yawe. Apatnapung araw at apat¬napung gabi akong nanatili sa bundok, hindi kumakain o umiinom. 10 At ibinigay sa akin ni Yawe ang dalawang tapyas na bato na sinulatan ng daliri ng Diyos. Nasa mga ito ang lahat ng salitang sinabi sa inyo ni Yawe sa bundok mula sa apoy, sa Araw ng Pagtitipon.
11 Ibinigay sa akin ni Yawe ang dalawang tapyas na bato, ang mga tapyas ng Paki¬ki¬pag¬tipan, pagkatapos ng apatnapung araw at apat¬napung gabi. 12 At sinabi ni Yawe sa akin – Lu¬mu¬song ka agad mula rito dahil nagpakabulok ang iyong bayan na inilabas mo mula sa Ehipto. Kay dali nilang lumihis mula sa daang iniutos ko sa kanila at gumawa sila ng tinunaw na diyus-diyusan para sa kanilang sarili.
13 At sinabi pa sa akin ni Yawe – Nakikita ko ang sambayanang ito; sila nga’y isang bayang matigas ang ulo! 14 Pabayaan mo ako para puk¬sain sila at pawiin ang kanilang pangalan sa silong ng langit. At gagawin kitang isang bansang mas malakas at mas marami kaysa kanila. 15 Kaya bumaba ako mula sa naglalagablab na bundok, tangan sa aking mga kamay ang dalawang tapyas ng Pakikipagtipan. 16 At nakita ko: nagkasala nga kayo kay Yaweng inyong Diyos, at gumawa kayo ng guyang tinunaw na metal. Kay dali ninyong lumihis mula sa daang iniutos sa inyo ni Yawe! 17 Kayat hinawakan ko ang dalawang tapyas na bato at ibinalibag ang mga ito, at nadurog ang mga ito sa paningin ng lahat.
18 Pagkatapos, nagpatirapa ako sa harap ni Yawe, at tulad noong una, apatnapung araw at apatnapung gabi akong hindi kumain ni uminom dahil sa lahat ng kasalanan ninyo sa pag¬gawa ng masama sa paningin ni Yawe hanggang siya ay magalit. 19 Natakot ako dahil sa galit at poot ni Yawe sa inyo sapagkat gusto niya ka¬yong puksain. Ngunit muli akong pinakinggan ni Yawe.
20 Galit na galit din si Yawe kay Aaron para puksain siya. Kaya ipinanalangin ko rin noon si Aaron. 21 Tungkol naman sa kasalanan – ang guyang iyon na ginawa ninyo – kinuha ko iyon at inihagis sa apoy, dinurog at giniling na sim¬pino ng alabok. Itinapon ko ang pulbos sa ilog na umaagos pababa sa bundok.
22 Ginalit din ninyo si Yawe sa Tabera at Massa, at sa Kibrothatava. 23 At nang paalisin kayo ni Yawe sa Kades-Barnea, sinabi niyang – Umahon kayo at angkinin ang lupa¬ing bigay ko sa inyo – ngunit muli kayong naghimagsik sa utos ni Yaweng inyong Diyos. Hindi ninyo pina¬niwalaan si Yawe, ni pinakinggan ang kanyang tinig. 24 Naging mapaghimagsik na kayo kay Yawe mula pa sa araw na makilala ko kayo.
25 Kaya apatnapung araw at apatnapung gabi akong nagpatirapa sa harap ni Yawe sapagkat sinabi ni Yaweng pupuksain niya kayo. 26 Na¬nalangin ako kay Yawe, at sinabi – O Yaweng Panginoon, huwag mong puksain ang iyong sambayanan, ang sarili mong ari-arian na tinubos mo sa iyong kadakilaan at inilabas mula sa Ehipto nang may malakas na kamay. 27 Ala¬lahanin mo ang iyong mga lingkod na sina Abraham, Isaac at Jacob. Huwag mong tingnan ang katigasan ng ulo ng bayang ito, o ang ka¬ni¬lang kasamaan o kasalanan, 28 kung hindi’y sasabihin ng bansang pinagkunan mo sa amin – Hindi nakaya ni Yawe na dalhin sila sa lupaing ipinangako niya sa kanila at ayaw na niya sa kanila kaya niya sila inilabas para pa¬tayin sa disyerto. 29 Ngunit sila ang iyong sambayanan, ang sarili mong ari-arian na inilabas mo sa pamamagitan ng iyong malakas na ka¬pang¬yarihan at ng iyong nakaunat na bisig.
10 1 Nang panahong iyon, sinabi sa akin ni Yawe ¬– Suminsel ka ng dalawang tapyas na bato tulad ng una, at umahon ka rito sa akin sa bundok. Gumawa ka rin ng isang ka¬bang yari sa kahoy. 2 Isusulat ko sa mga tapyas ang mga salitang nasa unang mga tap¬yas na sinira mo. At ilalagay mo ang mga ito sa kaban.
3 Kaya gumawa ako ng kabang yari sa kahoy na akasya, at suminsel ng dalawang tapyas na bato tulad ng una. At umahon ako sa bundok, hawak ang dalawang tapyas. 4 Isinulat naman ni Yawe sa mga tapyas ang isinulat niya noon sa una, ang sampung salitang sinabi niya sa inyo sa bundok mula sa apoy, sa Araw ng Pagtitipon. At ibinigay sa akin ni Yawe ang mga ito.
5 Nang bumaba ako mula sa bundok, inilagay ko ang mga tapyas sa kabang ginawa ko, at naroroon ang mga ito gaya ng iniutos sa akin ni Yawe.
6 Nagpunta ang mga anak ng Israel sa mga balon ng Bene-Yakan, at dumaan sa Mosera. Doon namatay si Aaron, at doon din siya inili¬bing; at ang kanyang anak na si Eleazar ang humalili sa kanya bilang pari. 7 Mula roon, nag¬lakbay sila sa Gudgoda, at mula sa Gudgoda patungong Yotbata na lupain ng mga ilog at mga bukal. 8 Noon ibinukod ni Yawe ang tribu ni Levi upang sila ang bumuhat sa Kaban ng Pakikipag¬tipan ni Yawe, at tumayo sa harap ni Yawe at mag-lingkod sa kanya, at magbasbas sa pag¬tawag sa kanyang Pangalan, tulad ng ginagawa nila hanggang ngayon. 9 Kaya wa¬lang kaparte si Levi sa pamana ng kanyang mga kapatid. Si Yawe ang kanyang mana, tu¬lad ng sinabi sa kanya ni Yaweng iyong Diyos.
10 At apatnapung araw at apatnapung gabi akong nanatili sa bundok, at pinaking¬gan din ako ni Yawe noon, at hindi niya niloob na puk¬sain ka. 11 At sinabi sa akin ni Yawe – Tumindig ka at pamunuan ang samba¬ya¬nang ito upang makapasok sila at maang¬kin ang lupaing ipinangako ko sa kanilang mga ninuno na ibi¬bi¬gay sa kanila.
Paglingkuran at mahalin ang Diyos
• 12 At ngayon, Israel, ano pa ang hinihingi sa iyo ni Yaweng iyong Diyos kundi ang magkaroon ka ng pitagan kay Yaweng iyong Diyos at lumakad sa lahat niyang daan? Mahalin mo siya at pag¬lingkuran si Yaweng iyong Diyos nang buo mong puso at nang buo mong kaluluwa. 13 Tuparin ang mga utos ni Yawe at ang kanyang mga tun¬tuning iniuutos ko sa iyo ngayon para sa iyong kapakanan.
14 Tingnan mo! Kay Yaweng iyong Diyos ang langit at ang himpapawid, ang sangkalupaan at lahat ng naririto. 15 Ngu¬nit ang iyong mga ninuno lamang ang inibig mahalin ni Yawe. Pinili niya ang kanilang mga inapo na sumunod sa kanila – kayo mismo – mula sa lahat ng bansa, tulad ngayon.
16 Dalisayin ninyo ang inyong mga puso at huwag nang maging matigas ang ulo kay Yawe 17 sapagkat si Yaweng inyong Diyos ang Diyos ng mga diyos at Panginoon ng mga panginoon. Diyos na dakila, malakas at kagila-gilalas! Wala siyang kini¬kilingan at hindi siya tuma¬tanggap ng suhol. 18 Iginagawad niya ang kata¬rungan sa mga ulila at mga biyuda; at mahal niya ang mga da-yuhan, bini¬bigyan niya sila ng pagkain at damit. 19 Kaya mahalin mo ang mga dayuhan sapagkat naging dayuhan din kayo sa lupain ng Ehipto. 20 Magka¬roon ka ng pitagan kay Yaweng iyong Diyos, paglingkuran siya, kumapit sa kanya at tawagin ang kan¬yang Pangalan sa iyong panu-numpa. 21 Siya ang iyong dangal, siya ang iyong Diyos na gu¬mawa para sa iyo ng mga dakila at kagila-gilalas na bagay na iyon na na¬kita ng iyong mga mata. 22 Pipitum¬pung katao lamang ang iyong mga ninuno nang bumaba sila sa Ehipto, ngunit ngayo’y ginawa ka ni Yaweng sindami ng mga bituin sa langit.
11 • 1 Kaya mahalin mo si Ya¬weng iyong Diyos at tuparin sa lahat ng araw ang ipinag-utos niya sa iyo – ang kanyang mga tuntunin, mga batas at mga utos. 2 Kayong mga kausap ko ngayon ang may-alam nito. At hindi sa inyong mga anak na hindi nakakita at di naka¬alam sa pagdisiplina ni Yaweng inyong Diyos, ni sa kanyang kadaki¬laan, sa kan¬yang malakas na kamay at nakaunat na bisig. 3 Pero kayo ang naka¬saksi sa mga tanda at mga kaba¬balaghang ginawa niya sa Ehipto laban kay Paraong hari ng Ehipto at sa buong bayan niya. 4 At pati sa ginawa niya sa hukbo ng Ehipto, sa mga kabayo at mga karwahe nito nang tabu¬nan niya sila sa mga tubig ng Dagat ng Mga Tambo sa paghabol nila sa inyo. At pi¬nuksa nga sila ni Yawe hanggang sa araw na ito.
5 Alalahanin din ninyo ang ginawa sa inyo ni Yawe sa disyerto, hanggang makarating kayo sa lugar na ito, 6 ang ginawa niya kina Datan at Abiram na mga anak ni Eliab mula sa tribu ng Ruben, nang ngumanga ang lupa at lulunin sila mula sa buong Israel, kasama ang buo nilang pamilya, ang kanilang mga tolda at lahat ng may buhay na kanilang ari-arian. 7 Nakita ng inyong mga mata ang lahat ng dakilang bagay na ito na ginawa ni Yawe. 8 Kaya tuparin ninyo ang lahat ng utos na iniuutos ko sa iyo ngayon upang lumakas kayo at makapasok at ma¬ang¬kin ang lupaing inyong pupuntahan. 9 At hahaba ang inyong buhay sa lupaing ipina¬ngako ni Yawe sa inyong mga ninuno na ibibigay sa kanila at sa kanilang inapo, lupaing dinadaluyan ng gatas at pulot-pukyutan.
10 Sapagkat ang lupaing pupuntahan ninyo para angkinin ay di tulad ng lupain ng Ehipto na inyong pinanggalingan. Pagka¬paghasik mo roo’y kailangan ka pang mag¬dilig sa pamamagitan ng lakas ng iyong mga bisig, tulad sa isang gulayan. 11 Subalit ang lupaing pupuntahan mo para angkinin ay lupain ng mga bun¬dok at mga lambak na ulang galing sa langit ang iniinom ng lupa. 12 Alaga ni Yaweng iyong Diyos ang lupaing iyon at laging nakatuon dito ang mga mata ni Yaweng iyong Diyos mula sa simula hanggang katapusan ng taon.
13 Kung susundin ninyong mabuti ang mga utos na iniuutos ko sa inyo ngayon, kung ma-mahalin ninyo si Yaweng inyong Diyos at pagli¬lingkuran siya nang buo ninyong puso at nang buo ninyong kaluluwa, 14 bibigyan ko ng ulan ang inyong lupain sa panahon nito, sa panahon ng taglagas at tagsibol, at aanihin ninyo ang inyong trigo, bagong alak at langis. 15 Bibigyan ko ng damo ang iyong parang para sa iyong mga hayop at kakain ka hanggang mabusog. 16 Pa¬ka-ingatan ninyong huwag maengganyo ang inyong puso. Kung lilihis kayo at maglilingkod sa ibang mga diyos at yuyuko sa kanila, 17 mag-aapoy laban sa inyo ang galit ni Yawe. Sasarhan niya ang langit at hindi na uulan, hindi na ma¬mumunga ang lupa at dagli kayong maglalaho sa magan-dang lupaing ibinibigay sa inyo ni Yawe.
18 Itanim ninyo sa inyong mga puso’t kalu¬luwa ang mga salita kong ito. Itatak mo ang mga ito sa inyong kamay bilang tanda at maging paalala sa pagitan ng inyong mga mata. 19 Ituro ninyo ang mga ito sa inyong mga anak. Pag-usapan ang mga ito maging sa pag-upo mo sa iyong tahanan o sa iyong paglakad, sa iyong paghiga at sa iyong pagbangon. 20 Iukit mo ang mga ito sa mga haligi ng pinto ng iyong bahay at sa mga pintuan ng iyong siyudad. 21 At ma¬bubuhay kayo nang matagal pati ang inyong mga anak sa lupaing ipinangako ni Yawe sa inyong mga ninuno na ibibigay sa kanila. At mananatili ka roon habang ang langit ay nasa itaas ng lupa.
22 Sapagkat kung tutuparin ninyong mabuti ang lahat ng utos na ito na iniuutos kong isa¬buhay ninyo, ang mahalin si Yaweng Diyos ni¬nyo at lumakad sa lahat niyang daan at ku¬mapit sa kanya, 23 itataboy ni Yawe ang lahat ng bansang ito sa harap ninyo, at maaagaw ni¬nyo ang lupain sa mga bansang mas malaki at mas malakas kaysa inyo.
24 Magiging inyo ang lahat ng tuntungan ninyo, masasakop ninyo mula sa disyerto hang¬gang Lebanon, at mula sa Ilog Eufrates hang¬gang sa dagat sa kanluran. 25 Walang sinumang makatatayo laban sa inyo. Saanman kayo pu¬munta, ilalatag ni Yaweng inyong Diyos ang ta¬kot at pagkasindak sa inyo sa buong lupain, gaya ng sabi niya sa inyo.
• 26 Tingnan ninyo, inihaharap ko sa inyo ngayon ang pagpapala at ang sumpa. 27 Pagpapala kung susundin ninyo ang mga utos ni Yaweng inyong Diyos na iniuutos ko sa inyo ngayon, 28 at sumpa kung susuwayin ninyo ang naturang mga utos ni Yaweng Diyos ninyo at lilihis mula sa daang iniuutos ko sa inyo ngayon upang sumunod sa ibang mga diyos na hindi naman ninyo kilala. 29 Kapag dinala na kayo ni Yaweng inyong Diyos sa lupaing pupuntahan ninyo para angkinin, magkasabay ninyong ipapahayag ang pagpapalang ito sa Bundok Ga¬rizim at ang sumpang ito sa Bundok Ebal. 30 (Nasa kabilang ibayo ng Jordan ang mga bundok na ito, sa kabila ng daang pakanluran, sa lupain ng mga Kananeong nasa Araba, sa tapat ng Gilgal, malapit sa malalaking puno ng More.) 31 Tatawid kayo ngayon sa Jordan para puntahan at angkinin ang lupaing ibinibigay sa inyo ni Yaweng inyong Diyos. Angkinin ninyo ito at dito kayo manirahan. 32 At tuparin ninyong mabuti ang lahat ng tuntunin at batas na inihaharap ko sa inyo ngayon.
Magkaroon ng iisang santuwaryo lamang
12 • 1 Ito ang mga tuntunin at mga batas na dapat mong isabuhay nang mabuti sa lahat ng araw ng iyong buhay sa lupaing bigay sa iyo ni Yaweng Diyos ng iyong mga ninuno para angkinin.
2 Ganap ninyong wasakin ang lahat ng lugar kung saan pinaglingkuran ng mga bansang ito ang kanilang mga diyos, sa matataas na bundok at mga burol, at sa lilim ng lahat ng malalabay na puno. 3 Gibain ninyo ang kanilang mga altar at durugin ang kanilang mga sagradong bato; sunugin ang kanilang mga sag¬radong poste at durugin ang mga nililok na imahen ng kanilang mga diyos, at burahin ang pangalan ng mga ito sa mga lugar na iyon.
4 Huwag ninyong gagawin ang gayon para kay Yaweng inyong Diyos, 5 sapagkat siya mismo ang pipili ng lugar mula sa lahat ninyong tribu upang doon ilagay ang kanyang Pa¬nga¬lan at doon manahan. Doon ka pu¬punta para hana¬pin si Yaweng inyong Diyos.
6 Doon ninyo dadalhin ang inyong mga susunuging-handog at mga hain, ang in¬yong mga ikapu at mga alay, ang inyong mga panata at mga kusang-loob na han¬dog, ang mga unang anak ng inyong mga bakahan at tupahan.
7 Doon kayo kakain sa harap ni Yaweng inyong Diyos, at magpipiyesta kasama ng inyong mga pamilya, sa abot-kaya mo – ang pagpapala sa iyo ni Yaweng iyong Diyos. 8 Huwag nin-yong gagawin ang ginagawa natin ngayon dito, bawat isa sa inaakala niyang tama sa sarili niyang paningin. 9 Sapagkat hanggang ngayo’y hindi pa kayo dumarating sa kapa¬hi¬ngahan at sa pama¬nang ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
10 Pagkatawid ninyo sa Jordan at nakatira na sa lupaing ibibigay sa inyo ni Yaweng inyong Diyos bilang pamana, bibigyan niya kayo ng kapahingahan mula sa lahat nin¬yong kaaway sa inyong paligid at mabu¬buhay kayo nang mati¬wasay. 11 At dadalhin ninyo sa lugar na pipiliin ni Yaweng inyong Diyos bilang tirahan ng kanyang Pangalan ang lahat ng iniuutos ko sa inyo: ang inyong mga susunuging-handog at mga hain, ang inyong mga ikapu at ang alay ng inyong mga kamay, at lahat ng piling handog na ipina¬ngako ninyo’t sinumpaan kay Yawe. 12 Doon kayo magpipiyesta sa harap ni Yaweng inyong Diyos, kayo at ang inyong mga anak at ang inyong mga alipin, pati ang Levitang nasa inyong mga bayan sapagkat wala siyang kaparteng mana sa inyo.
• 13 Huwag sanang mangyari na ialay mo ang iyong mga susunuging-handog sa lahat ng lugar na magustuhan mo. 14 Ngunit tanging sa lugar lamang na pipiliin ni Yawe sa isa sa iyong mga tribu mo iaalay ang iyong susunuging-handog, at doon mo rin gagawin ang lahat ng iniuutos ko sa iyo.
15 Gayon man, makapagkakatay ka ng ha¬yop at makakakain ng karne hanggang gusto mo sa lahat mong siyudad ayon sa pagpapalang bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos; maka¬kakain nito kapwa ang di-malinis at ang malinis, na parang karne ng gasela o usa. 16 Ngunit huwag ninyong kaka¬nin ang dugo, kundi ibuhos ninyo itong pa¬rang tubig sa lupa.
17 Hindi mo makakain sa iyong mga siyudad ang ikapu ng iyong trigo, at ng iyong bagong alak at langis, at ang mga unang anak ng iyong bakahan at tupahan, at alin¬man sa iyong mga ipinanata at mga kusang-loob na handog, at ang alay ng iyong kamay. 18 Sa harap ni Yaweng iyong Diyos mo lamang makakain ang mga ito, sa lugar na pipiliin ni Yaweng iyong Diyos, ikaw at ang iyong mga anak at mga alipin at ang Levitang kapiling mo. At magpipiyesta ka sa harap ni Yaweng iyong Diyos sa abot-kaya mo. 19 Huwag sanang mangyari na pabayaan mo ang Levita habang nabubuhay ka sa iyong lupa¬in.
20 Kapag pinalawak na ni Yaweng iyong Diyos ang iyong mga hangganan tulad ng ipinangako niya sa iyo, at gusto mong kumain ng karne, makakakain ka ng karne hanggang gusto mo. 21 Kung napakalayo sa iyo ang lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos bilang tirahan ng kanyang Pangalan, makapagkakatay ka sa iyong bakahan o tupa¬hang bigay sa iyo ni Yawe, tulad ng ini¬utos ko sa iyo. At makakakain ka sa loob ng iyong mga siyudad hanggang gusto mo, 22 ngunit kakanin mo ito tulad sa pagkain ng karne ng gasela o usa; lahat ay makakakain nito – di-malinis man o malinis. 23 Tiyakin lamang na huwag kainin ang dugo, sapagkat ang dugo at buhay ay iisa, at hindi mo dapat kanin ang buhay kasama ang laman. 24 Huwag mo itong kainin kundi ibuhos itong parang tubig sa lupa. 25 Hindi mo ito dapat kainin upang mapabuti ka at ang iyong mga anak na susunod sa iyo dahil ga¬gawin mo ang tama sa mata ni Yawe.
26 Dalhin mo ang mga bagay na ibinukod mo at ipinanata bilang handog kay Yawe, at pumun-ta ka sa lugar na pipiliin ni Yawe. 27 Doon mo iaalay ang iyong mga susu¬nuging-handog, ang karne at ang dugo, sa altar ni Yaweng iyong Diyos. Ibuhos mo sa altar ni Yaweng iyong Diyos ang dugo ng iyong mga hain, at kanin ang karne.
28 Pakinggan mong mabuti ang lahat ng salitang ito na iniuutos ko sa iyo upang lagi kang mapabuti at ang iyong mga anak na susunod sa iyo, dahil gagawin mo ang mabuti at tama sa mata ni Yaweng iyong Diyos.
29 Pupuksain ni Yaweng iyong Diyos sa harap mo ang mga bansang pupuntahan mo para angkinin, at maaangkin mo nga ang mga iyon at mamamayan sa kanilang lupain. 30 Huwag sanang mangyari na mahulog ka sa bitag at sumunod sa kanila matapos silang mapuksa sa harap mo. Huwag mong hana¬pin ang kanilang mga diyos at isiping – Paano ba pinaglingkuran ng mga bansang ito ang kanilang mga diyos? Ganoon din ang gagawin ko.
31 Huwag mong gagawin iyon para kay Yaweng iyong Diyos, sapagkat ginawa na nila sa kanilang mga diyos ang lahat ng kinasusuklaman at kinamumuhian ni Yawe; sinunog nila kahit ang kanilang mga anak para sa kanilang mga diyos.
Huwag lumayo sa pananampalataya
13 • 1 Isagawa ninyong mabuti ang lahat ng iniuutos ko sa inyo, huwag itong dagdagan o bawasan.
2 Kung may lumitaw na propeta sa piling mo o isang nakakakita ng mga panaginip at bigyan ka ng isang tanda o kababalaghan, 3 at kung magkatotoo nga ang tanda o kababalaghang sinabi niya sa iyo, at sabihing – Tayo nang su¬munod sa ibang mga diyos na hindi nin¬yo kilala, at paglingkuran natin sila. – 4 huwag mong pakinggan ang mga sa¬¬lita ng propeta o ng nakakakita ng mga panaginip na iyon, sapagkat sinusubok kayo ni Yaweng inyong Diyos pa¬ra ma¬laman kung mahal nga ninyo si Yaweng inyong Diyos nang buo nin¬yong puso at nang buo ninyong kalu¬luwa.
5 Kay Yaweng inyong Diyos ka lamang su¬sunod, sa kanya ka magkakaroon ng pitagan. Tuparin mo ang kanyang mga utos, pakinggan ang kanyang tinig, paglingkuran siya at sa kanya kumapit.
6 At patayin ang propeta o ang nakakakita ng mga panaginip na iyon, sapagkat nagsa¬lita siya ng paghihimagsik laban kay Yaweng inyong Diyos na naglabas sa inyo mula sa lupain ng Ehipto at tumubos sa iyo mula sa bahay ng pagkaalipin, sapagkat nais ka niyang ilihis sa daang iniutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos na tahakin mo. Kayat mapapawi mo ang kasamaan sa iyong piling.
7 Kung palihim kang hikayatin ng iyong ka¬patid na anak ng iyong ina, o ng iyong anak na lalaki o babae, o ng iyong asawang nasa kan¬dungan mo, o ng iyong matalik na kaibigan, at sabihin sa iyo – Tayo nang mag¬¬¬lingkod sa ibang mga diyos na hindi mo kilala ni ng iyong mga ninuno, 8 mga diyos ng mga bansang naka¬pa¬libot sa inyo, malapit man o malayo sa iyo, sa magkabilang dulo ng daigdig, 9 huwag kang umoo ni makinig sa kanya. Huwag kang maawa sa kanya; huwag mo siyang patatawarin at huwag pagta¬takpan. 10 Ngunit patayin mo siya, at ang kamay mo ang mauuna sa pagpapataw sa kanya ng kamatayan, at su¬sunod pagkatapos mo ang buong sambayanan. 11 Batuhin siya hanggang mamatay, sapagkat tinangka niyang ilayo ka kay Yaweng iyong Diyos na naglabas sa iyo mula sa lupain ng Ehipto, mula sa bahay ng pagkaalipin. 12 At maririnig ito ng buong Israel at matatakot, at wala nang muling gagawa ng ganitong kasamaan sa piling mo.
13 Kung may magsabi sa iyo sa isa sa iyong mga siyudad na ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos para tirhan – 14 May lumitaw doong ilang anak ni Belial at naeng¬ganyo nila ang mga naroon sa kanilang siyudad na sumama sa kanila at sumunod sa ibang mga diyos na hindi ninyo kilala. – 15 Buong ingat mo itong siyasatin at imbes¬tigahang mabuti. At kung totoo nga ito, at napatunayang ginawa nga nila sa piling mo ang kasuklam-suklam na bagay na ito, 16 puk¬sain mo para sa Diyos ang siyudad at lahat ng naroroon, tagain ang mga nakatira roon at lahat ng hayop. 17 Ipunin mo sa gitna ng liwasan ang lahat ng nasamsam dito at sunugin ang siyudad pati ang lahat ng nasam¬sam para kay Yaweng iyong Diyos. Magiging bunton iyon ng mga guho mag-pakailanman, at kailanma’y di na muling itatayo.
18 Hindi dapat dumikit sa iyong kamay ang alinman sa mga anatemang iyon upang mag¬lubag ang matinding galit ni Yawe at mahabag sa iyo at maawa at paramihin ka tulad ng ipina¬ngako niya sa iyong mga ninuno 19 sapag¬kat pinakinggan mo ang tinig ni Yaweng iyong Diyos para tuparin ang lahat niyang utos na iniuutos ko sa iyo ngayon, at para gawin ang tama sa mata ni Yaweng iyong Diyos.
14 1 Mga anak kayo ni Yaweng inyong Diyos.
Huwag ninyong hiwain ang inyong sarili o ahitin ang buhok sa inyong noo para sa mga patay. 2 Isa kang bayang banal para kay Yaweng iyong Diyos, at si Yawe ang pumili sa iyo upang maging bayan niya, isang nata¬tanging pag-aari mula sa mga bansa sa balat ng lupa.
Mga hayop na “malinis” at “di-malinis”
• 3 Huwag kang kakain ng anumang ka¬suklam-suklam na bagay. 4 Narito ang mga hayop na makakain ninyo: baka, tupa, kam¬bing, 5 usa, gasela, kambing-bundok, antilope, bu¬palo, at ang tupang-gubat. 6 Maka¬kain ninyo ang anumang hayop na ngu¬munguya, may kuko at biyak ang mga paa.
7 Ngunit sa mga hayop na ngumunguya o may kuko at biyak ang mga paa, hindi ninyo makakain ang sumusunod: kamelyo, kune¬ho at kunehong-bundok sapagkat ngu¬mu¬nguya nga sila pero hindi naman biyak ang paa. Di-malinis ang mga ito para sa inyo. 8 Gayon din ang baboy sapagkat biyak nga ang paa nito pero hindi naman ngu¬munguya; di-malinis ito para sa inyo. Huwag ninyong kanin ang karne ng mga ito, ni hipuin man ang patay na kata¬¬wan ng mga ito.
9 Ito naman ang makakain ninyo sa mga hayop na nasa tubig: lahat ng may palikpik at kaliskis. 10 Ngunit huwag ninyong kakanin ang anumang walang palikpik at kaliskis; di-ma¬linis ang mga ito para sa inyo.
11 Makakain ninyo ang lahat ng malinis na ibon. 12 Subalit huwag ninyong kakanin ang alin-man sa mga ito: agila, buwitreng negro, bu¬witreng balbon, 13 lawin, iba’t ibang klase ng falcon 14 at lahat ng klase ng uwak, 15 ostrits, kuwagong higante, ibong-dagat, at lahat ng klase ng lawin, 16 kuwagong-liit, kuwagong taingahan at kuwagong kamalig, 17 pelikan, ku¬wago, buwit¬reng Ehipto, 18 tagak, iba’t ibang klase ng bakaw, paniki at kabag. 19 Di-malinis para sa inyo ang lahat ng kulisap na lumilipad, huwag ninyong kanin ang mga ito. 20 Subalit makakain ninyo ang lahat ng malinis na ibon.
21 Huwag ninyong kakanin ang anumang hayop na namatay. Maibibigay ninyo ito sa da-yuhang nasa inyong piling para makain niya, o maipagbibili ito sa isang banyaga. Sapagkat kayo’y bayang banal kay Yaweng iyong Diyos.
Huwag mong pakuluan ang batang kambing sa gatas ng ina nito.
Ang ikapu
• 22 Ibukod mo taun-taon ang ikapu ng lahat ng bunga ng iyong inihasik sa iyong mga bukirin. 23 At kanin mo sa harap ni Yaweng iyong Diyos sa lugar na pipiliin niyang pana¬hanan ng kanyang Pangalan ang ikapu ng iyong trigo, ng iyong bagong alak at langis, ang mga unang anak ng iyong bakahan at tupahan, upang matuto kang magkaroong-pitagan kay Yaweng iyong Diyos sa lahat ng araw.
24 At kung napakahaba ng lalakbayin mo para madala ito, dahil napakalayo sa iyo ang lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos para panahanan ng kanyang Pangalan, kapag pinag¬¬pala ka ni Yaweng iyong Diyos, 25 mai¬pagbibili mo iyon. Dalhin mo ang perang napagbilhan at pumunta ka sa lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos. 26 At doon ka bumili ng lahat ng gusto mo – baka, tupa, alak, ma¬ta¬pang na inumin – anumang gusto mo. At doon ka kakain sa harap ni Yaweng iyong Diyos, at magpipiyesta kayo, ikaw at ang iyong sambahayan. 27 At huwag mong paba-bayaan ang Levitang nasa iyong mga siyu¬dad sapagkat wala siyang kaparteng pama¬na sa iyo.
28 Tuwing ikatlong taon, ibubukod mo ang mga ikapu ng lahat ng iyong ani sa taong iyon, at itabi ang mga ito sa iyong mga siyu¬dad. 29 At darating at kakain at mabu¬busog ang Levitang walang kaparteng pama¬na sa inyo pati ang dayuhan, ang ulila at ang biyudang nasa iyong mga siyudad. Kaya pagpapalain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat ng gawa ng iyong kamay.
Ang taon ng pagpapatawad
15 1 Tuwing pitong taon, patatawarin ninyo ang lahat ng pautang. 2 Ganito nin¬yo ito gagawin: patatawarin ng sinumang may-pautang ang kanyang kapwa, hindi na niya sisingilin ang kanyang kapwa o kapatid, sapagkat ipinahayag na ang pagpapatawad ng utang para kay Yawe. 3 Masisingil mo ang da¬yuhan, subalit patatawarin mo ang anu¬mang utang sa iyo ng iyong kapatid. 4 Hindi dapat magkaroon ng dukha sa piling mo kapag lubos kang pinagpala ni Yawe sa lupaing ibinibigay niya sa iyo para angkinin bilang pamana. 5 Kung pakikinggan mong mabuti ang tinig ni Yaweng iyong Diyos, at isasagawa ang lahat ng utos na iniuutos ko sa iyo ngayon, 6 pagpapalain ka ni Yaweng iyong Diyos tulad ng kanyang ipina¬ngako sa iyo. Ikaw ang magpapahiram sa ma¬raming bansa, ngunit hindi ka manghihiram; ikaw ang maghahari sa maraming bansa, ngunit hindi sila maghahari sa iyo.
Mga pobre at mga alipin
• 7 Kung may dukha sa isa sa mga kapatid sa alinman sa iyong mga siyu¬dad sa iyong lupaing bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos, huwag maging matigas ang iyong puso at huwag isara ang iyong palad sa kapatid mong naghi¬¬hikahos. 8 Maging bukas-palad ka sa kanya at pa¬hiramin siya ng sapat para sa kanyang pangangailangan.
9 Huwag sanang mangyari na mag-isip ka nang masama sa iyong puso – Malapit na ang ikapitong taon, ang taon ng pag¬papatawad ng utang. – Kaya naman ti¬tingnan mo nang masa¬ma ang iyong ka¬patid na naghi¬hikahos at hindi siya bi¬bigyan ng anuman. Baka duma¬ing siya kay Yawe laban sa iyo, at ma¬giging kasa¬lanan mo ito. 10 Tiyakin mong bigyan siya, magbigay ka nang hindi masama sa iyong loob, at pagpapalain ka ni Yaweng iyong Diyos dahil dito, sa lahat ng gawa ng iyong mga kamay.
11 Sapagkat hindi kailanman mawa¬wala ang mga dukha sa lupang ito, kaya iniuutos ko sa iyo – Maging bukas-palad ka sa iyong mga kapatid, at sa mga dukha at mga nangangaila¬ngang nasa iyong lupain.
12 Kung ipagbili ng kapatid mong Heb¬reo, lalaki man o babae, ang kanyang sa¬rili sa iyo, maninilbihan siya sa iyo sa loob ng anim na taon. Ngunit palalayain mo siya sa ikapitong taon. 13 At kapag pina¬laya mo siya, huwag mo si¬yang pa¬aalisin nang walang dala. 14 Big¬yan mo siya mula sa iyong hayu¬pan, sa iyong giikan, at sa iyong pisaan ng ubas; bigyan mo siya ayon sa pag¬pa¬palang kaloob sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
15 Alalahanin mong naging alipin ka sa lupain ng Ehipto, at tinubos ka ni Yaweng iyong Diyos, kaya iniuutos ko ito sa iyo ngayon.
16 Ngunit kung sabihin sa iyo ng iyong aliping lalaki – Ayaw kong umalis sa iyo – dahil mahal ka niya at ang iyong sambahayan, at alam niyang mapapabuti siya sa iyo, 17 ku¬kuha ka ng pambutas at bubutasan mo sa pinto ang isa niyang tainga, at ha¬bang pana¬hon mo na siyang ma¬gi¬ging alipin. Ganito rin ang gaga¬win mo sa iyong aliping babae.
18 Huwag maging mabigat sa loob mo na palayain ang iyong alipin sapagkat doble sa upahang katulong ang naging paglilingkod niya sa iyo sa loob ng anim na taon, at pagpapalain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat mong gawain.
19 Ibukod mo para kay Yaweng iyong Diyos ang lahat ng unang anak na lalaki ng iyong bakahan at tupahan. Hindi mo ipagtatrabaho ang unang anak ng iyong mga baka, at hindi gugupitan ang unang anak ng iyong tupa.
20 Kakanin mo ito taun-taon sa harap ni Yaweng iyong Diyos sa lugar na pinili ni Yawe, ikaw at ang iyong sambahayan. 21 At kung ito’y may anumang kapansanan, pilay o bulag kaya o anumang kapintasan, huwag mo itong iaalay kay Yaweng iyong Diyos. 22 Kakanin mo ito sa iyong mga siyudad, makakakain nito ang di-malinis at ang malinis, na parang karne ng gasela o usa. 23 Huwag mo lamang kakanin ang dugo nito; ibuhos mo itong parang tubig sa lupa.
Ang tatlong piyesta sa Israel
16 • 1 Ipagdiwang ang buwan ng Abib sa pagdiriwang ng Paskuwa sa kara¬ngalan ni Yaweng iyong Diyos sapagkat sa buwan ng Abib ka inilabas ni Yaweng iyong Diyos mula sa Ehipto nang gabing iyon. 2 Maghahandog ka ng baka at tupa bilang Paskuwa kay Yaweng iyong Diyos sa lugar na pinili niya para panahanan ng kanyang Pangalan. 3 Huwag mo itong uulaman ng tina¬pay na may lebadura, kundi tinapay na walang lebadura ang kakanin mo sa loob ng pitong araw, ang tinapay ng pasakit, sapag¬kat nagmamadali kayong umalis sa lupain ng Ehipto. Kayat magugunita mo sa lahat ng araw ng iyong buhay ang araw ng pag-alis mo ang lupain ng Ehipto.
4 Sa loob ng pitong araw, walang leba¬durang makikita sa buo mong lupain. Hindi rin dapat itira hanggang kinaumagahan ang karneng inihain mo sa dapithapon ng unang araw.
5 Huwag mong iaalay ang Paskuwa sa alin¬mang lunsod na ibinibigay sa iyo ni Ya¬weng iyong Diyos, 6 kundi sa lugar na pinili ni Yawe para panahanan ng kanyang Panga¬lan.
Doon mo iaalay ang Paskuwa sa pagtatakipsilim, sa paglubog ng araw, ang oras ng iyong paglabas mula sa Ehipto.
7 Ihawin mo iyon at kanin sa lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos. At umuwi ka sa iyong tolda kinaumagahan. 8 Anim na araw kang kakain ng tinapay na walang lebadura; at sa ikapitong araw, magkakaroon ng maringal na pagtitipon sa karangalan ni Yaweng iyong Diyos at hindi ka magtatrabaho.
9 Bumilang ka ng pitong linggo mula sa simula ng paggapas ng trigo. 10 At ipag¬diwang mo ang Piyesta ng Pitong Sanlinggo para kay Yaweng iyong Diyos, sa pagbibigay ng mga kusang-loob na handog ayon sa pagpapala sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
11 At magpipiyesta ka sa harap ni Yaweng iyong Diyos sa lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos upang panahanan ng kanyang Panga¬lan, ikaw at ang iyong mga anak, ang iyong mga alipin at ang Levitang nasa iyong mga lunsod, ang dayuhan, ang ulila at ang biyu¬dang kapi¬ling mo. 12 Alalahanin mong naging alipin ka sa Ehipto, at pakaingatan mong isabuhay ang mga tuntuning ito.
13 Pitong araw mong ipagdiwang ang Piyesta ng mga Tolda, pagkatapos mong mati¬pon ang ani mula sa iyong giikan at pisaan ng ubas. 14 Magdiwang ka sa piyesta mong ito – ikaw at ang iyong mga anak, ang iyong mga alipin at ang Levita, ang dayuhan, ang ulila at ang biyu¬dang nasa iyong mga lunsod. 15 Pitong araw kang magpipiyesta sa karangalan ni Yaweng iyong Diyos sa lugar na pinili ni Yawe; sapagkat pagpapalain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat ng iyong ani at sa lahat ng gawa ng iyong mga kamay, upang malubos ang iyong kagalakan.
16 Haharap kay Yaweng Diyos mo ang lahat mong kalalakihan tatlong beses isang taon, sa lugar na pinili niya: sa Piyesta ng Tinapay na Walang Lebadura, sa Piyesta ng mga Sanlinggo at sa Piyesta ng mga Tolda. At hindi sila haharap kay Yawe nang walang dala. 17 Sa halip, kusang loob na mag-aalay ang bawat isa ayon sa pagpapalang kaloob sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
Tungkol sa katarungan
18 Humirang ka ng mga hukom at mga opis¬yal para sa bawat tribu mo sa lahat ng lunsod na ibinibigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo upang maghukom sa sambayanan ayon sa kataru¬ngan.
19 Huwag mong baluktutin ang batas o kiki¬lingan ang sinuman. Huwag kang tatang¬gap ng regalo sapagkat binubulag ng regalo ang mga mata ng marurunong at bina¬baluktot ang mga salita ng mga matuwid. 20 Kataru¬ngan! Hanapin ang katarungan kung gusto mong mabuhay at maangkin ang lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
21 Huwag kang magtatanim ng anumang klase ng sagradong punongkahoy, malapit sa itinayo mong altar ni Yaweng Diyos mo. 22 Hu¬wag kang magtatayo ng mga sagradong batong kinasusuklaman ni Yaweng iyong Diyos.
17 1 Huwag kang mag-aalay kay Yaweng iyong Diyos ng baka o tupang may kapintasan o kapansanan, sapagkat kina¬mu¬muhian ito ni Yaweng iyong Diyos.
2 Kung sa isa sa mga lunsod na ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos ay may matag¬puang lalaki o babae sa piling mo na guma¬gawa ng masama sa mata ni Yaweng Diyos mo at lu¬ma¬labag sa kanyang pakikipagtipan 3 at nag¬lingkod sa ibang mga diyos at yumu¬ko sa mga ito – sa araw o buwan o sa hukbo ng langit – na hindi ko iniutos, 4 at ipinag¬bigay-alam ito sa iyo, siyasatin mo itong mabuti. At kung ma¬pa¬tunayan mong ginawa nga ang kasuklam-suklam na bagay na ito sa Israel, 5 dalhin mo sa pintuan ng lunsod ang lalaki o babaeng gumawa ng kasa¬maang ito, at batuhin siya hanggang mamatay. 6 Ngu¬nit kakailanganin ang dalawa o tatlong saksi para mahatulan ng kamatayan ang isang tao. Walang sinumang hahatulan ng ka¬ma¬tayan dahil sa pagtestigo ng isang saksi lamang. 7Ang mga saksi ang magha¬hagis ng mga unang ba¬tong papatay sa hinatulan, saka susunod ang buong sambayanan. Sa ganito mo mapapawi ang kasamaan sa piling mo.
8 Kung iharap sa iyo ang isang napa¬kabigat na usapin para lutasin, maging tung¬kol sa pagpatay, karapatan o pananakit, magpunta ka sa lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos. 9 Lapitan mo ang paring Levita at ang hukom sa panahong iyon, at sumang¬guni sa kanila. Sa-sabihin nila sa iyo ang hatol sa kaso. 10 Isa¬gawa mo ang kanilang pasya sa lugar na iyon na pipiliin ni Yawe, at gawing mabuti ang itinuro nila sa iyo. 11 Sundin mo ang tagubilin o hatol na bigay nila, nang hindi lumiliko sa kanan o sa kaliwa mula sa pas¬yang ginawa nila para sa iyo.
12 Patayin ang sinumang mangahas na gu¬mawa ng iba o hindi makinig sa paring nag¬¬hu¬hukom doon sa paglilingkod kay Yaweng iyong Diyos. Pawiin mo ang kasa¬maan mula sa Israel. 13 At maririnig ito ng buong sambayanan at ma¬tatakot, at hindi na sila magpapasya nang walang karapatan.
Ang mga hari
• 14 Pagdating mo sa lupaing bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos, at maangkin iyon at ma-katira ka na roon, siguro’y sasabihin mong – Gusto kong magkaroon ng hari tulad ng lahat ng bansang nakapalibot sa akin. 15 Hihirangin mong hari ang pipiliin ni Yweng iyong Diyos mula sa iyong mga kapatid. Hindi ka hihirang ng dayuhang hindi mo kalahai para maghari sa iyo.
16 Di dapat magkaroon ng maraming kabayo ang hari, at baka niya pabalikin sa Ehipto ang sambayanan para magkaroon pa ng mas mara¬ming kabayo. Sapagkat sinabi na sa iyo ni Yawe na huwag ka nang babalik sa daang iyon kailan¬man.
17 Hindi rin dapat magkaroon ng mara¬ming asawa ang hari, kung hindi’y ililigaw nila ang kanyang puso. At hindi rin siya dapat magkamal ng maraming ginto at pilak.
18 Pagluklok niya sa trono ng kanyang ka¬harian, kokopyahin niya para sa kanyang sarili ang Batas na ito mula sa aklat ng mga paring Levita. 19 Lagi niya itong dadalhin at babasahin sa lahat ng araw ng kanyang buhay upang matuto siyang magkaroong-pitagan kay Ya¬weng kanyang Diyos sa pag¬tupad sa lahat ng salita ng Batas na ito at mga tuntuning ito.
20 Hindi dapat lumaki ang kanyang ulo at hamakin ang kanyang mga kapatid, at lumihis sa kanan o sa kaliwa mula sa utos na ito upang mapahaba niya ang mga araw ng kanyang paghahari at ng kanyang mga anak sa piling ng Israel.
Ang mga pari mula sa tribu ng Levi
18 1 Walang kaparte o mana sa Israel ang mga paring Levita, ang buong tribu ng Levi. Mabubuhay sila sa mga handog na pinaraan sa apoy at sa mga bagay na ibinu¬kod para kay Yawe. 2 Walang mana ang Levita sa piling ng kanyang mga kapatid sapagkat si Yawe mismo ang kanyang mana, tulad ng pangako niya sa kanya.
3 Ito ang magiging karapatan ng mga pari mula sa sambayanan sa paghahandog nila ng baka o tupa: ibibigay nila sa pari ang pay¬¬pay pati ang mga pisngi at tiyan. 4 Ibibigay mo rin ang mga unang bunga ng iyong trigo, ng iyong bagong alak at langis, pati ang unang lana ng iyong tupa. 5 Sapagkat siya at ang lahat niyang anak ay pinili ni Yaweng iyong Diyos mula sa lahat mong tribu upang tumayo at maglingkod sa Ngalan ni Yawe habang pana¬hon.
6 Kapag may dumating na Levita buhat sa isa sa iyong mga lunsod sa Israel na pina¬ninirahan niya, dahil gustung-gusto niyang pumunta sa lugar na pinili ni Yawe, 7 maka¬paglilingkod siya sa Ngalan ni Yaweng kan¬yang Diyos tulad ng lahat niyang kapatid na Levita na nakatayo roon sa harap ni Yawe. 8 Magkasindaming bahagi ang kakanin niya, bukod pa sa napagbilhan niya sa mga pag-aari ng kanyang pamilya.
Ang mga propeta at “ang” propeta
• 9 Kapag nakapasok ka na sa lupa¬ing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos, huwag mong gayahin ang kasuk¬lam-suklam na gawa ng mga bansang iyon. 10 Hindi dapat magkaroon sa pi-ling mo ng nagsusunog sa kanyang anak bilang handog o sinu¬mang nang¬huhula o sumasangguni sa mga bituin o nangkukulam 11 o nang¬ga¬gayuma o sumasangguni sa mga espi-ritu o nang¬huhula o sinumang nag¬ta¬tanong sa mga patay. 12 Sapag¬kat kina¬mumuhian ni Yawe ang lahat ng gu¬ma¬gawa ng mga bagay na ito, at ang mga kasuklam-suklam na gawang ito ang dahilan kaya sila pinalayas sa ha¬rap mo ni Yaweng iyong Diyos. 13 Ma¬ging wagas ka para kay Yaweng iyong Diyos.
14 Nakinig sa mga mangkukulam at manghuhula ang mga bansang ito na palalayasin mo. Ngunit iba ang bigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo. 15 Isang propetang tulad ko ang palilitawin ni Yaweng iyong Diyos para sa iyo mula sa iyong mga kapatid sa piling mo, siya ang pakikinggan mo. 16 Alalahanin mong sinabi mo kay Yaweng iyong Diyos sa araw ng Pagtitipon sa Horeb – Takot akong mamatay, ayaw kong marinig na muli ang tinig ni Yaweng aking Diyos o makita pang muli ang mala¬king apoy. 17 Kaya sinabi sa akin ni Yawe – Maganda ang sinabi nila. 18 Isang propetang tulad mo ang palili¬tawin ko para sa kanila mula sa ka¬nilang mga kapatid. Ilalagay ko sa kanyang bibig ang aking mga salita at sasabihin niya sa kanila ang lahat ng iuutos ko sa kanya. 19 Ako mismo ang maniningil sa sinumang hindi makinig sa aking mga salita na sasabihin ng pro¬peta sa aking pangalan. 20 Ngunit mamamatay ang propetang magsa¬salita sa kanyang ga-nang sarili ng anumang hindi ko ini¬utos sa kanya o magsalita sa ngalan ng ibang mga diyos.
21 Sasabihin mo siguro sa iyong sarili – Paano namin malalaman na hindi si Yawe ang nagsabi ng salita? 22 Kung hindi mang¬¬yari o magkatotoo ang sinasabi ng propeta sa Ngalan ni Yawe, hindi si Yawe ang nagsabi ng salita. Sa ganang sarili niya nagsalita ang propeta, huwag kang matakot sa kanya.
Ang mga siyudad na taguan
19 • 1 Kapag nalipol na ni Yaweng iyong Diyos ang mga bansang ang lupain ay ibinibigay niya sa iyo, at napalayas mo na sila at nakatira ka na sa kanilang mga siyudad at mga bahay, 2 ibubukod mo ang tatlong lunsod para sa iyo sa lupaing ibi¬nibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos para angkinin. 3 Ayusin mo ang daan papunta sa mga ito at hatiin sa tatlong bahagi ang lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos bilang pamana. Kaya doon ma¬katatakbo ang sinumang nakapatay.
4 Ngunit sino ang makatatakbo roon upang iligtas ang kanyang sarili? Ang sinumang di sina-sadyang nakapatay ng kapwa na hindi naman niya nakakagalit. 5 Halimbawa, kung may magkasamang nagpunta sa gubat para mamutol ng kahoy, at nang ihataw ng isa ang kanyang palakol upang putulin ang isang puno ay dumulas ang talim niyon mula sa tatangnan at tinamaan at napatay ang kanyang kasama, makatatakbo siya sa isa sa mga lunsod na iyon para iligtas ang kanyang sarili. 6 Huwag mong pabayaang habulin ng tagapaghiganti ng dugo sa galit nito ang nakapatay at ma¬abutan siya dahil sa haba ng daan. At baka patayin siya gayong hindi siya dapat hatulan ng kamatayan dahil hindi naman niya naka¬kagalit noong una ang kanyang kasama.
7 Kaya iniuutos ko sa iyong ibukod ang tat¬long siyudad na ito. 8 At palalawakin siguro ni Yaweng Diyos mo ang iyong hang¬ganan gaya ng ipinangako niya sa iyong mga ninuno, at ibibigay sa iyo ang buong lupaing ipinangako niya sa iyong mga ninuno, 9 kung tutuparin mo’t isasabuhay ang lahat ng utos na ito na ini¬uutos ko sa iyo ngayon: ang ibigin si Yaweng iyong Diyos at sundang lagi ang lahat niyang daan. At dadagdagan mo ng tatlo pa ang tatlong siyudad.
10 Kayat hindi dadanak ang dugo ng walang-sala sa iyong lupain na ibinibigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo bilang pamana, at hindi ka mababahiran ng dugo.
11 Ngunit kung may namumuhi sa kan¬yang kapwa, at tinambangan niya iyon at sinung¬gaban at tinaga hanggang mamatay, at tuma¬kas ang may-kagagawan sa isa sa mga lunsod na ito, 12 ipadadakip siya ng mata¬tanda ng kan¬yang siyudad at ibabalik mula roon. At ibibigay siya sa kamay ng mga kamag-anak ng biktima upang siya naman ang patayin. 13 Hu¬wag kang maawa sa kanya, kundi alisin mo mula sa Israel ang pagdanak ng dugo ng wa¬lang-sala, at ma¬pa¬pa¬buti ka.
14 Huwag mong ilipat ang mohon ng iyong kapwa na inilagay ng mga nauna sa iyo sa pamanang tatanggapin mo sa lupaing ibi¬bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos para ang¬ki¬nin.
15 Hindi sapat ang isang saksi laban kani¬numan para sa anumang krimen o pagkakasala na maaaring nagawa niya. Sa pagtestigo la¬mang ng dalawa o tatlong saksi malulutas ang isang usapin. 16 Kung isang saksi ang mag-aakusa sa sinuman at magpaparatang sa kanya, 17 ang dalawang taong nasa¬sang¬kot sa usapin ay tatayo sa harap ni Yawe sa harap ng mga pari at mga hukom na nanu¬nung¬kulan sa pana¬hong iyon.
18 Gagawa ng masusing pagsisiyasat ang mga hukom, at kung lumabas na nagsinu¬nga¬ling ang saksi sa pagtestigo nang mali laban sa kanyang kapatid, 19 sa kanya mo gagawin ang tinangka niyang gawin sa kanyang kapatid. Kaya mapapawi mo ang kasamaan mula sa piling mo. 20 At maririnig ito ng iba at matatakot, at hindi na mauulit ang ganitong kasamaan sa piling mo.
21 Huwag kang maawa sa kanya: buhay sa buhay, mata sa mata, ngipin sa ngipin, kamay sa kamay, paa sa paa.
Ang pakikidigma
20 1 Sa pakikidigma mo sa iyong mga kaaway at pagkakita mo sa mga ka¬bayo at mga karwahe, sa isang hukbong mas marami kaysa iyo, huwag kang matakot sa ka¬nila sa¬pagkat sumasaiyo si Yaweng Diyos mo na nag¬labas sa iyo mula sa lupain ng Ehipto.
2 Kung nalalapit na ang labanan, pupunta sa harap ang pari at kakausapin ang hukbo, 3 sasa-bihin niya – Makinig ka, Israel, maki¬kipaglaban ka ngayon sa iyong mga kaaway. Huwag kang panghinaan ng loob o matakot o manginig, at huwag masindak sa harap nila 4 sapagkat suma-saiyo si Yaweng Diyos mo upang labanan ang iyong mga kaaaway para sa iyo at iligtas ka.
5 At sasabihin naman ng mga opisyal sa hukbo – Mayroon ba sa inyo na kapagtatayo la¬mang ng bagong bahay at hindi pa ito napasi¬sinayaan? Paalisin siya at pauwiin, at baka siya mapatay sa labanan at iba ang magpasinaya nito. 6 Mayroon ba sa inyo na kapagtatanim la¬mang ng bagong ubasan at hindi pa natatamasa ang mga bunga niyon? Paalisin siya’t pa¬uuwiin, at baka siya mapa¬tay sa labanan at iba ang magtamasa ng mga bunga niyon. 7 Mayroon ba sa inyo na may pina¬ngakuang pakakasalan at hindi pa na¬kapag¬papakasal? Paaalisin siya’t pau¬wiin, at baka siya mapatay sa laba¬nan at iba ang kumuha sa kanyang nobya.
8 Sasabihin pa rin ng mga opisyal sa kanila – Mayroon ba sa inyong takot at mahina ang loob? Umalis na siya at umuwi, para hindi ma¬hawa sa kanya ang kanyang mga kapa¬tid. – 9 Pag-ka¬tapos nilang magsalita, mag¬¬ta¬¬talaga sila ng mga pinuno na mangunguna sa hukbo.
10 Kapag malapit ka na sa lunsod na iyong kukubkubin, alukin mo muna ito ng kapaya¬paan. 11 Kung tanggapin nito ang kapa¬ya¬paan at buksan sa iyo ang mga pintuan, magi¬ging tra¬bahador mo ang lahat ng taong naroroon at maninilbihan sila sa iyo.
12 Kung tanggihan naman nila ang alok mong kapayapaan at makipaglaban sa iyo, kubkubin mo ang siyudad. 13 At kapag ibinigay iyon sa iyong mga kamay ni Yaweng iyong Diyos, pag-tatagain mo ng tabak ang lahat ng lalaki; 14 ang mga babae lamang at mga bata, ang mga ha-yupan at lahat ng iba pang nasa siyudad ang masasamsam mo para sa iyo. At kakanin mo ang mga nasam¬sam sa iyong mga kaaway na ibibigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo.
15 Ganito ang gagawin mo sa lahat ng lunsod na napakalayo sa iyo, na hindi mga siyudad ng lupaing aangkinin mo. 16 Ngunit sa mga lunsod ng lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos bilang pamana, wala kang iiwang buhay. 17 Lipulin mo silang lahat ayon sa batas ng anatema – ang mga Heteo, Amorreo, Kananeo, Perezeo, Heveo at Hebu¬seo – tulad ng iniutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos 18 upang hindi nila maituro sa inyo na gayahin sila sa lahat ng kasamaang ginawa nila para sa kanilang mga diyos, kung hindi’y magkakasala kayo kay Yaweng inyong Diyos.
19 Sa pagkubkob mo at paglaban sa isang lunsod sa loob ng maraming araw, bago ito mabihag, huwag mong papalakulin para sirain ang mga puno nito upang makain mo ang mga bunga ng mga ito. Huwag mong puputulin ang mga iyon. Tao ba ang mga puno sa bukid para mo tagain? 20 Ang mga puno lamang na alam mong hindi namu¬munga ang mapuputol mo para gawing mga hagdan at kasangkapang magagamit mo sa pangungubkob hanggang bumagsak ang siyudad na lumaban sa iyo.
Mga batas at mga karapatan
21 1 Kung may matagpuang pinatay sa lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos para angkinin, at hindi kilala kung sino ang pumatay sa kanya, 2 lalabas ang iyong mga matatanda at mga hukom para sukatin ang layo sa bangkay ng mga karatig-lunsod.
3 At ang matatanda ng bayang pinakama¬lapit sa bangkay ay kukuha ng isang baba¬eng guyang hindi pa napagtatrabaho o nalalagyan ng pamatok. 4 Dadalhin nila iyon sa isang batis na patuloy na umaagos sa lugar na hindi pa naaararo o nahahasikan, at doon nila iyon ba¬balian ng leeg sa batis. 5 Lalapit ang mga paring mga anak ni Levi, sapagkat pinili sila ni Yaweng iyong Diyos upang mag¬lingkod at magbasbas sa ngalan ni Yawe, at sila ang magpapasya sa lahat ng usapin o kasong kriminal.
6 At sa ibabaw ng babaeng guyang bina¬lian ng leeg sa batis, maghuhugas ng mga kamay ang lahat ng matatanda ng lunsod na iyon na pinakamalapit sa bangkay ng taong pinatay. 7At sasabihin nila ito – Hindi aming mga kamay ang nagpadanak ng dugong ito, at hindi ito nakita ng aming mga mata. 8 Patawarin mo, O Yawe, ang iyong bayang Israel na iyong tinubos, at huwag mo silang singilin sa pagdanak na ito ng dugo ng walang-sala. – Kaya pawawalang-sala sila sa dugong ito 9 at maaalis mo ang bahid ng dugo ng walang-sala at magagawa ang tama sa mata ni Yawe.
10 Sa pakikidigma mo sa iyong mga kaaway, at ibigay sila sa iyong mga kamay ni Yaweng iyong Diyos 11 at may makita kang magandang babae sa mga bihag at magus¬tuhan mo siya at naising maging asawa, 12 dalhin mo siya sa ba¬hay mo. At magpa¬pakalbo siya at maghi¬hi¬nuko; 13 huhubarin niya ang damit ng bihag at titira sa bahay mo. Isang buwan niyang ipag¬luluksa ang kanyang ama at ina, at saka ka lamang maka¬kasiping sa kanya. At magiging asawa ka niya at ma-giging maybahay mo na¬man siya. 14 Kung hindi ka na nasisiyahan sa kanya, pala¬yasin mo siya ayon sa gusto niya. Huwag mo siyang ipag¬¬bibili o ituring na alipin, sapagkat nakuha mo lamang siya sa dahas.
15 Kung may dalawang asawa ang isang lalaki, at mas gusto niya ang isa at kapwa sila nagkaanak sa kanya pero anak ng babaeng hindi niya gusto ang panganay, 16 sa araw na ipamana niya ang kanyang mga ari-arian sa kanyang mga anak na lalaki, hindi niya maibi¬bigay ang karapatan ng panganay na anak sa anak ng babaeng mas gusto niya, sa kapin¬salaan ng tunay na panganay na anak ng babaeng hindi niya gusto. 17 Sa halip, dapat niyang kilalanin ang pagkapanganay ng anak ng babaeng hindi niya gusto sa pagbibigay dito ng dobleng bahagi sa lahat niyang ari-arian. Ito ang una niyang anak, at para dito ang karapatan ng panganay.
18 Kapag may lalaking may anak na matigas ang ulo at rebelde na hindi sumu¬sunod sa kan-yang ama o ina, at ayaw ma¬kinig sa kanila kapag dinidisiplina siya, 19 dapat siyang hawa¬kan ng kanyang mga magulang at dalhin sa matatanda ng lunsod sa pintuang-hatulan, 20 at sabihin sa mga matatanda – Matigas ang ulo at rebelde ang anak naming ito, at hindi siya naki¬kinig sa amin, bastos at lasenggo. 21 At babatuhin siya ng lahat ng lalaki ng kanyang lunsod hanggang mamatay. Kaya maaalis mo ang ka¬samaan sa iyong piling. Maririnig ito ng buong Israel at matatakot.
22 Kung may isang lalaking gumawa ng krimeng kamatayan ang parusa, at siya ay pinatay sa pagbitay sa kanya sa isang puno, 23 hindi dapat manatili sa puno ang kanyang bangkay sa buong magdamag. Tiyakin mong ilibing siya sa araw ding iyon sapagkat sumpa ng Diyos ang sinumang binitay. Huwag mong lapasta¬nganin ang lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos bilang pamana.
Isauli ang bagay na nakita
22 1 Kung makita mo ang nawawalang baka o tupa ng iyong kapatid, huwag kang magkunwaring hindi iyon nakita, kundi ibalik iyon sa kapatid mo. 2 Kung hindi malapit sa iyo ang iyong ka¬patid, o hindi mo siya ki¬lala, iuwi mo iyon sa bahay mo hang¬gang hanapin iyon ng kapatid mo, at isasauli mo naman iyon sa kanya.
3 Gayundin ang gawin mo sa maki¬kita mong nawawalang asno o damit o anu¬mang pag-aari ng kapatid mo. Huwag kang magkukunwaring hindi nakita ang mga iyon. 4 Kung makita mong nabuwal sa daan ang asno o baka ng kapatid mo, huwag kang mag¬kunwaring hindi iyon nakita, kundi tulungan mo siyang mapa¬tayo ang hayop.
5 Di dapat magdamit-lalaki ang babae o magbihis-babae naman ang lalaki, sapagkat kinasusuklaman ni Yaweng iyong Diyos ang si¬numang gumagawa ng mga bagay na ito.
6 Kung may madaanan kang pugad ng ibon sa puno o sa lupa, at nakalimlim ang inahin sa mga inakay o sa mga itlog, huwag mong ku¬kunin ang inahin kasama ang mga inakay. 7 Makukuha mo ang mga inakay pero lagi mong pakaka¬walan ang inahin upang mapabuti ka at ma¬buhay nang matagal.
8 Kapag nagpatayo ka ng bagong bahay, magtayo ka ng maliit na pader sa paligid ng iyong bubungan, sapagkat baka may mahu¬log mula roon at mabahiran tuloy ng dugo ang bahay mo.
9 Huwag kang maghahasik ng iba pang binhi sa iyong ubasan sapagkat di mo maaaring ka¬nin hindi lamang ang bunga ng iyong inihasik kundi pati ang bunga ng iyong ubasan.
10 Huwag kang mag-aararo sa pamamagitan ng magkatuwang na baka at asno.
11 Huwag kang magsusuot ng damit na hinabi sa pinagsamang lana at linen.
12 Gumawa ka para sa iyong sarili ng mga borlas sa apat na sulok ng kapang pantakip mo sa iyong katawan.
13 Kung mag-asawa ang isang lalaki, at pag¬kasiping sa kanyang asawa ay umayaw na sa kanya, 14 at pinaratangan niya ito nang masama at siniraan sa pagsasabing – Pina¬¬kasalan ko ang babaeng ito pero nang magtalik kami, hin¬di ko nakita ang kanyang pagkadalaga. 15At kukunin ng ama at ina ng babae ang kumot ng pulutgata na magpapatunay na dalaga nga ang babae, at ipaki¬kita ito sa mga hukom ng lunsod. 16 Sa¬sabihin ng ama ng babae sa mga hukom – Ibinigay ko sa lalaking ito ang aking anak bi¬lang asawa pero ayaw na nito sa kanya. 17 At hayan, pina¬¬ra¬tangan niya siya nang masama sa pag¬sasabing hindi na raw pala dalaga ang anak ko. Pero tingnan ninyo, narito ang patunay na da¬laga nga ang aking anak. – Ilaladlad nila ang kumot sa harap ng mga hukom ng lunsod. 18 At dadakpin ng mga hukom ang lalaki at paru¬rusahan. 19 Pagmumultahin nila siya ng san¬daang pirasong pilak na ibibigay sa ama ng babae sapagkat binigyan niya ng masamang pangalan ang isang dalaga ng Israel. Siya ang magiging maybahay ng lalaki at hindi niya ito mahihiwalayan habang buhay.
20 Ngunit kung totoo nga ang paratang na ito at walang makitang katibayan ng pagkadalaga ng babae, 21 dalhin ang babae sa pintuan ng bahay ng kanyang ama at batuhin ng mga la¬laki ng kanyang lunsod hanggang mamatay dahil sa kasamaang ginawa niya sa Israel – ang maging babaeng bayaran samantalang nasa ba¬hay pa ng kanyang ama. At maaalis mo ang kasamaan sa iyong piling.
22 Kung may lalaking mahuli na naki¬kipag¬talik sa babaeng asawa ng iba, papa¬tayin silang dalawa: ang nambabae at ang nakiapid. At ma¬¬aalis mo ang kasamaan mula sa Israel.
23 Kung naipangako na ang isang dalaga sa isang lalaki, at nakita ito ng ibang lalaki sa lun-sod at nakipagtalik sa kanya, 24 dalhin ninyo si¬lang dalawa sa pintuan ng lunsod na iyon at ba-tuhin hanggang mamatay: ang babae dahil hin¬di siya sumigaw gayong nasa lunsod siya, at ang lalaki sapagkat nila¬pastangan niya ang may¬bahay ng kanyang kapwa. At maaalis mo ang kasamaan sa iyong piling.
25 Ngunit kung sa bukid, ang isang lalaki ay may masalubong na babaeng naipa¬ngako nang ikasal at ginahasa niya iyon, ang lalaki lamang ang mamamatay. 26 Wala kang gagawin sa babae sapagkat wala siyang ka¬sa¬¬lanan para patayin. Kung paanong sinung¬gaban at pinatay ng isa ang kanyang kapwa, gayon din ang ka¬song ito. 27 Natag¬puan niya ang babae sa bukid, nagsisigaw ito ngunit walang nagligtas sa kanya.
28 Kung ang isang lalaki nama’y may masalubong na dalagang hindi pa naka¬takdang ikasal at ginahasa niya ito, at mahuli sila, 29 magbabayad ng limampung pirasong pilak ang lalaki sa ama ng babae, at magi¬ging asawa niya ang babae sapagkat nila¬pastangan niya ito, at hindi niya ito mahi¬hiwalayan habang buhay.
Ang marapat na ugali ng isang bayang banal
23 1 Di dapat kunin ng isang lalaki ang asawa ng kanyang ama, di niya dapat lapastanganin ang kanyang ama. 2 Hindi maka¬papasok sa pagtitipon ni Yawe ang si¬nu¬mang lalaking nadurog ang itlog o napu¬tol ang ari. 3 Hindi rin matatanggap sa pagti¬tipon ni Yawe ang mestiso kahit hanggang sa ikasampung salinlahi; wala sa kanyang mga inapo ang ma¬ka¬papasok sa pagtitipon ni Yawe. 4 Hindi matatanggap sa pagtitipon ni Yawe ang Amonita o Moabita kahit hang¬gang sa ikasampung salinlahi; wala sa kanilang makapapasok sa pagtitipon ni Yawe habang panahon. 5 Sapagkat hindi nila kayo sinalubong sa daan nang may tinapay at tubig nang lumabas kayo mula sa Ehipto, kundi inupahan nila laban sa iyo si Balaam na anak ni Beor na taga-Petor ng Meso¬potamia para isum¬pa ka. 6 Ngunit hindi pina¬kinggan ni Yaweng iyong Diyos si Balaam, at ang sumpa ay ginawa ni Yaweng Diyos mo na maging pag¬papala para sa iyo pagkat mahal ka ni Yaweng iyong Diyos.
7 Huwag mong hahangarin ang kanilang ka¬saganaan o kaligayahan sa habang buhay mo. 8 Huwag mong kasuklaman ang Edo¬mita sapag¬kat kapatid mo siya, ni ang Ehip¬siyo sa¬pagkat nandayuhan ka sa kanyang lupain.
9 Makapapasok sa pagtitipon ni Yawe ang ka¬nilang mga inapo mula sa ikatlong salin¬lahi. 10 Sa pagsalakay mo sa iyong mga ka¬away, lu¬mayo ka sa lahat ng masama. 11 Kung mayroon sa inyong lalaking di-malinis sapagkat nilabasan siya sa kanyang pagtulog, lalabas siya ng kampo at hindi muna babalik.
12 At maliligo siya pagdadapithapon, at ma¬kakabalik na siya sa kampo paglubog ng araw.
13 Maglaan ka ng lugar sa labas ng kampo pa¬ra sa mga pansariling pangangailangan. 14 Mag¬dala ka ng patpat kasama ng iyong mga gamit, at sa pagdumi mo sa labas, ito ang ipanghukay mo at tabunan ang iyong dumi.
15 Sapagkat palibut-libot sa gitna ng iyong kampo si Yaweng iyong Diyos para pangalagaan ka at ibigay sa iyo ang iyong mga kaaway: Kaya dapat maging banal ang iyong kampo upang wala siyang makitang anumang di kanais-nais sa iyo at lumayo tuloy siya sa iyo. 16 Huwag mong ibabalik sa kanyang amo ang aliping lumayas at naki¬tuloy sa inyo.
17 Patirahin mo siya sa piling mo sa lugar na pipiliin niya’t magugustuhan sa iyong mga lun-sod. Huwag mo siyang aapihin.
18 Huwag maging sagradong babaeng ba¬yaran ang mga babaeng Israelita o sagradong bakla ang mga anak na lalaki ng Israel.
19 Huwag mong dadalhin sa Bahay ni Yaweng iyong Diyos ang kita ng isang babaeng bayaran o ang upa ng isang aso, ibig sabihi’y ng isang bakla, bilang bayad sa anumang panata sapagkat parehong kasuklam-suklam ang mga ito kay Yaweng iyong Diyos. 20 Huwag kang mag-papautang nang may tubo sa iyong ka¬patid, ma¬ging sa salapi o pagkain o anumang maaaring pag¬tubuan.
21 Makapagpapautang ka nang may tubo sa dayuhan, pero hindi sa iyong kapatid upang pagpalain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat mong gawain sa lupaing pupun¬tahan mo para angkinin. 22 Kung may panata ka kay Yaweng iyong Diyos, huwag mong antalahin ang pag¬tupad nito sapagkat tiyak na sisingilin ito sa iyo ni Yaweng Diyos mo at maging kasalanan mo pa tuloy ito. 23 Hindi ka nagkakasala kung hindi ka gagawa ng anumang panata.
24 Tuparin mo ang anumang mamutawi sa iyong mga labi at ialay mo kay Yawe ang anu¬mang ipinangako mo ayon sa iyong pa¬nata.
25 Sa pagdaan mo sa ubasan ng iyong kapwa, makakakain ka ng ubas hanggang gusto mo pero huwag kang maglalagay sa iyong lalagyan. 26 Sa pagpunta mo sa trigu¬han ng iyong kapwa, makapangingitil ka ng mga butil pero huwag mong ilalagay ang karit sa nakatayong uhay ng trigo ng iyong kapwa.
24 1 Kung mag-asawa ang isang lalaki at pagkatapos ay ayaw na niya sa kanyang maybahay dahil may nakita siyang di kasiya-siya rito, makasusulat siya ng katibayan ng diborsiyo, ibibigay iyon sa babae at mapaaalis na niya sa kanyang bahay. 2 Kung pagkaalis niya sa bahay ng lalaki ay maging maybahay naman siya ng ibang lalaki 3 na pagkatapos ay umayaw rin sa kanya at pina¬layas siya sa pa¬ma¬¬magitan ng katibayan ng diborsyo, o kung ma¬matay ang ikalawa niyang asawa, 4 hindi siya makukuhang muli bilang maybahay ng una niyang asawang nakipaghiwalay sa kanya, sapagkat siya’y naging di-malinis. Ka¬suklam-suklam ito kay Yawe. Huwag mong ilagay sa kasalanan ang lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos bilang pamana.
Pagkakaisa sa lipunan
• 5 Kung bagong-kasal ang isang lalaki, hindi siya pupunta sa digmaan o maaa¬tangan ng anumang tungkulin. Malaya siyang makatitigil sa sarili niyang bahay sa loob ng isang taon at pali-ligayahin niya ang kanyang maybahay.
6 Huwag tanggaping ensima ang mga gilingang-bato. Matatanggap bang en¬sima ang buhay ng tao?
7 Kung may lalaking mahuli na kumi¬kidnap sa isa sa kanyang mga kapatid na Israelita para ipagbili bilang alipin, kaila¬ngang mamatay ang kidnaper. At maaalis mo ang kasamaan sa piling mo.
8 Mag-ingat sa nakahahawang ke¬tong. Sundin at gawing mabuti ang lahat ng itatagubilin sa iyo ng mga pa¬ring Levita; buong ingat mong gawin ang iniutos ko sa kanila. 9 Alalahanin mo ang ginawa ni Yaweng iyong Diyos kay Miriam sa daan paglabas ninyo mula sa Ehipto.
10 Kapag nagpahiram ka ng anuman sa iyong kapwa, huwag kang papasok sa bahay niya para kunin ang kanyang sangla. 11 Maghintay ka sa labas, at ang taong pinapahiram mo ang magla¬labas ng isasangla niya sa iyo. 12 Kapag ki¬nuha mong sangla ang balabal ng dukha, huwag mong itabi iyon sa loob ng mag¬damag, 13 kundi isauli mo iyon sa kanya, paglubog ng araw para mayroon siyang mahigaan. At pagpapalain ka niya at magiging matuwid ka sa paningin ni Yaweng iyong Diyos.
14 Huwag mong pagsamantalahan ang pobre at nangangailangang arawang trabahador, maging isa siya sa iyong mga kapatid o dayuhang nasa iyong lupain sa iyong mga lunsod. 15 Su¬welduhan mo siya araw-araw bago lumubog ang araw, sa¬pagkat dukha siya at sa kita niya siya umaasa, para hindi siya dumaing kay Yawe laban sa iyo at hindi ka magkaroon ng kasala-nan.
16 Hindi puwedeng patayin ang mga ama dahil sa kanilang mga anak na lalaki, o ang mga anak na lalaki dahil sa kani¬lang mga ama. Pagbabayaran ng bawat isa ang sarili niyang kasa-lanan.
17 Huwag mong pagkaitan ng kata¬ru¬ngan ang dayuhan o ulila, o kuning sangla ang damit ng biyuda. 18 Alala¬hanin mong naging alipin ka sa Ehipto, at tinubos ka roon ni Yaweng iyong Diyos. Kaya ini¬uutos ko sa iyong gawin ito.
19 Sa paggapas mo ng ani sa iyong bukid at may naiwan kang mga uhay, huwag mo nang babalikan pa ang iyon para kunin. Pabayaan mo na iyon para sa dayuhan, ulila at biyuda upang pag¬palain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat mong gawain.
20 Sa pag-aani mo ng iyong olibo, hu¬wag kang babalik para paluin muli ang mga sanga, ipaubaya mo na ang matitira para sa dayuhan, ulila at biyuda. 21 Sa pa¬mimitas mo ng ubas sa iyong ubasan, huwag ka nang babalik pa para sairin ang naiwan. Ito ang para sa dayuhan, ulila at biyuda. 22 Alala¬hanin mong naging alipin ka sa lupain ng Ehipto. Kaya iniuutos ko sa iyong gawin ito.
25 1 Kapag may sigalot ang dalawang lalaki, dudulog sila sa mga hukom na magpapasya sa usapin. Ipahahayag ng mga hukom kung sino ang matuwid at maysala. 2 Kung kailangang hagupitin ang maysala, pa¬dadapain siya ng hukom at hahagupitin sa harap ng hukom sa dami ng hagupit na ka¬tum¬bas ng kanyang pagkakasala. 3 Mai¬pa¬hahagupit mo siya nang hindi hihigit sa apatnapung beses, dahil kung lalampas ka rito, lalabis na ang pag¬¬¬hagupit at mapa¬pahiya sa harap mo ang iyong kapatid.
4 Huwag mong lagyan ng busal ang ba¬kang gumigiik.
5 Kapag magkasamang nabubuhay ang mag¬¬kapatid na lalaki at namatay ang isa nang walang anak, hindi makapag-aasawa ng iba ang biyuda ng namatay liban sa bayaw nito. Kukunin siya nito bilang maybahay at bibigyan ng anak ang kanyang kapatid. 6 Ang panganay na anak na lalaki ng babae ang magpapatuloy sa pa¬ngalan ng kapatid na namatay at ituturing na anak nito ang bata. Kayat hindi mapapawi sa Israel ang kanyang pangalan.
7 Ngunit kung ayaw ng lalaki na kunin ang asawa ng kanyang kapatid, pupuntahan ng babae ang matatanda sa pintuan ng lunsod at sasabihing – Ayaw ng bayaw ko na ipag¬patuloy ang pangalan ng kanyang kapatid sa Israel. Ayaw niyang gampanan ang tung¬kulin ng pa¬giging bayaw ko.
8 At ipatatawag siya ng matatanda at kakausapin. Kapag nagpilit ang lalaki at sinabing – Ayaw ko siyang maging may¬bahay – 9 lalapitan siya ng biyuda ng kanyang kapatid sa harap ng matatanda at huhubaran ng isa niyang sandalyas, luluran sa mukha at sasabihang – Ito ang dapat sa lalaking tuma¬tangging itayo ang sambahayan ng kanyang kapatid. 10 At tatawagin sa Israel na “Sambahayan ng nakayapak” ang kan¬yang sam¬ba¬hayan.
11 Kung may dalawang lalaking nag-aaway at lumapit ang maybahay ng isa para iligtas ang asawa sa kamay ng kalaban, at sa pag-unat niya sa kanyang kamay ay naha¬wakan nito ang ari ng kaaway, 12 walang awa mong puputulin ang kamay ng babae.
13 Hindi ka dapat magkaroon sa iyong bag ng dalawang pantimbang, isang mabigat at isang magaan; 14 at hindi ka rin dapat magkaroon sa iyong bahay ng dalawang magka¬ibang panukat, isang malaki at isang maliit. 15 Magkaroon ka ng husto at tamang pantim¬bang, at ng husto at eksaktong panukat upang lumawig ang 16 mga araw mo sa lupaing ibi¬¬¬ni¬¬bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos. Sa¬¬¬pag¬¬¬kat kinamumu¬hian ni Yawe ang guma¬gawa ng mga bagay na ito at anumang klaseng pandaraya.
17 Alalahanin mo ang ginawa sa iyo ni Amalek sa daan sa paglabas ninyo mula sa Ehipto. 18 Sinalubong ka niya sa daan at pina¬libutan niya ang mga nahuhuli sa likod mo samantalang pagod ka at nanghihina. Wala siyang takot sa Diyos. 19 Kaya kapag binigyan ka ni Yaweng iyong Diyos ng kapa¬hingahan mula sa lahat mong kaaway na nakapalibot sa iyo sa lupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos para angkinin bilang pamana, buburahin mo ang alaala ni Amalek mula sa silong ng langit. Huwag mo itong kalilimutan.
Pagpapahayag ng Israelita sa kanyang pananampalataya
26 • 1 Kapag nakarating ka na sa lupaing ibinibigay ni Ya¬weng iyong Diyos bilang pamana at kapag naangkin mo na ito at nakatira na rito, 2 kukunin mo ang mga unang bunga ng lahat ng aning galing sa lupa¬ing bigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo. Ilagay mo ang mga ito sa isang mala-king kaing at dalhin sa lugar na pinili ni Yaweng iyong Diyos bilang tahanan ng kan¬yang Pangalan.
3 Iharap mo ang mga ito sa paring nanunungkulan sa mga araw na iyon at sabihin sa kanya – Ipinahahayag ko ngayon kay Yaweng aking Diyos na pinapasok nga niya ako sa lupaing ipi-nangako niya sa ating mga ninuno na ibibigay sa atin. 4 At kukunin ng pari ang kaing mula sa iyong mga kamay at ilalagay iyon sa harap ng altar ni Yaweng iyong Diyos. 5 At sasabihin mo naman ang mga salitang ito sa harap ni Yaweng Diyos mo –
Isang pagala-galang Arameo ang aking ama. Nagpunta siya sa Ehipto at doon nakipamayan, kasama ang iilang tao la¬mang, ngunit doo’y naging isang bansang malaki, malakas at marami.
6 Minaltrato kami ng mga Ehipsiyo, inapi at pinapagtrabaho nang mabigat. 7 Kayat dumaing kami kay Yaweng Diyos ng aming mga ninuno, at dininig naman ni Yawe ang aming tinig. Nakita niya ang aming di-makataong kalaga¬yan, ang mabigat naming trabaho at ang aming kaapihan. 8 Inilabas kami ni Yawe mula sa Ehipto nang may malakas na kamay at nakaunat na bisig, may kagila-gilalas na kababalaghan, at mga tanda at mga kahanga-¬hangang bagay. 9 At dinala niya kami sa lugar na ito at ibini¬gay sa amin ang lupaing ito na dina¬daluyan ng gatas at pulot-pukyutan. 10 Kaya narito ngayo’t dala ko ang mga unang bunga ng lu¬pang bigay mo sa akin, O Yawe.
Ilagay mo ito sa harap ni Yaweng iyong Diyos, yumuko ka kay Yaweng iyong Diyos. 11 At magpipiyesta ka sa lahat ng mabubuting bagay na bigay sa iyo at sa iyong sambahayan ni Yaweng iyong Diyos, ikaw at ang Levita at ang dayuhang kapiling mo.
12 Sa ikatlong taon, sa taon ng ikapu, matapos mong ibukod ang ikapu ng lahat mong ani at naibigay na ito sa Levita, sa dayuhan, sa ulila at sa biyuda upang maka¬kain sila at mabusog sa iyong mga siyudad, 13 sasabihin mo sa harap ni Yaweng iyong Diyos –
Nailabas ko na sa bahay ko ang bahaging sagrado. Ibinigay ko ito sa Levita, sa da¬yuhan, sa ulila at sa biyuda, ayon sa lahat mong utos na iniutos sa akin. Hindi ko nila¬bag ang iyong mga utos at hindi nilimot ang mga ito. 14 Sa panahon ng pagluluksa, hindi ako kumain ng anuman sa ikapung ito, ni binawasan ito. Wa¬lang anumang di-malinis dito, at hindi ako nag-alay ng anu¬man dito sa mga patay. Pinaking¬gan ko ang tinig ni Yaweng aking Diyos at ginawa ko ang lahat ng iniutos mo sa akin.
15 Tumunghay ka mula sa iyong banal na tirahan, mula sa langit, at basbasan ang iyong bayang Israel at ang lupaing bigay mo sa amin tulad ng ipinangako mo sa aming mga ninuno, ang lupaing dinadaluyan ng gatas at pulot-pukyutan.
16 “Iniuutos sa iyo ngayon ni Yaweng iyong Diyos na tuparin ang mga tuntunin at mga batas na ito. Tuparin mong mabuti ang mga ito nang buo mong puso at nang buo mong kalu¬luwa.
17 Kaya ganito mo ipinapadeklara ngayon kay Yawe na siya ang magiging Diyos mo kaya lalakad ka sa kanyang mga daan, tutu¬parin ang kanyang mga tuntunin, mga utos at mga batas, at makikinig sa kanyang tinig.
18 At ipinadeklara naman ngayon sa iyo ni Yawe na ikaw ang magiging sarili niyang bayan, tulad ng sinabi niya sa iyo, at tutu¬parin mo naman ang lahat niyang utos. 19 At itatampok ka niya sa karangalan, katan¬yagan at luwalhati sa lahat ng bansang ginawa niya, at ikaw ang magiging bayang banal kay Yaweng Diyos mo, gaya ng kanyang sinabi.”
Pagtatapos ng “salita ni Moises”
27 • 1 Iniutos ito ni Moises at ng mga matatanda ng Israel sa samba¬yanan: “Tupa¬rin ninyo ang lahat ng utos na iniuutos ko sa inyo ngayon. 2 At sa araw na ma¬katawid kayo sa Jordan patungo sa lupaing ibi¬ni¬bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos, magtayo ka ng malalaking bato at palitadahan iyon ng apog. 3 At isulat mo sa mga ito ang lahat ng salita ng Batas na ito pagkatawid mo para pu¬munta sa lupaing ibi¬nibigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo, sa lupaing dinadaluyan ng gatas at pulot-pukyutan, gaya ng sabi sa iyo ni Yaweng Diyos ng iyong mga ninuno.
4 Pagkatawid ninyo sa Jordan, itayo ninyo ang malalaking batong ito sa Bundok Ebal, tulad ng iniuutos ko sa inyo ngayon, at palita¬dahan ng apog. 5 Magtayo ka roon ng altar sa karangalan ni Yaweng Diyos mo, isang altar na yari sa mga batong hindi sininsel. 6 Itayo mo ang altar na yari sa mga batong hindi tinapyas sa karangalan ni Yaweng Diyos mo, at mag-alay ka roon ng mga sinunog na handog kay Yaweng iyong Diyos. 7 Doon mo ialay ang hain sa mabuting pagsasamahan, magsasalu-salo kayo at magpiyesta sa harap ni Yaweng iyong Diyos. 8 Malinaw mong isulat sa mga bato ang lahat ng salita ng Batas na ito.”
9 At sinabi ni Moises at ng mga paring mula sa tribu ni Levi sa buong Israel: “Tumahimik ka, Israel, at makinig! Sa araw na ito, naging bayan ka ni Yaweng iyong Diyos; 10 kaya pakinggan mo ang tinig ni Yaweng Diyos mo, at isagawa ang kanyang mga utos at mga tuntuning ini¬uutos ko sa iyo ngayon.”
11 Nang araw ding iyon, iniutos ni Moises sa sambayanan: 12 “Pagkatawid ninyo sa Ilog Jordan, titindig sa Bundok Gerizim ang mga tribung ito para basbasan ang bayan: sina Simeon, Levi, Juda, Isacar, Jose at Benjamin. 13 At ito naman ang titindig sa Bundok Ebal para bigkasin ang sumpa: sina Ruben, Gad, Aser, Zabulon, Dan at Neftali.
14 Malakas na ipahahayag ng mga Levita sa lahat ng Israelita:
15 Sumpain ang taong gumagawa ng diyus-diyusang binalutan ng metal na kasuklam-suklam kay Yawe, ang gawa ng mga kamay ng isang panday at iniligay sa isang lihim na lugar! At sasagot ang buong bayan: Amen!
16 Sumpain ang humihiya sa kanyang ama o ina! At sasagot ang buong bayan: Amen!
17 Sumpain ang naglilipat ng mohon ng kanyang kapwa! At sasagot ang buong bayan: Amen!
18 Sumpain ang nagliligaw sa daan sa bulag! At sasagot ang buong bayan: Amen!
19 Sumpain ang nagkakait ng katarungan sa dayuhan, sa ulila at sa biyuda! At sasagot ang buong bayan: Amen!
20 Sumpain ang nakikipagtalik sa asawa ng kanyang ama at lumalapastangan sa kanyang ama! At sasagot ang buong bayan: Amen!
21 Sumpain ang nakikipagtalik sa anu¬mang hayop! At sasagot ang buong bayan: Amen!
22 Sumpain ang sinumang nakikipagtalik sa kanyang kapatid na babae o sa anak na babae ng kanyang ama o ina! At sasagot ang buong bayan: Amen!
23 Sumpain ang sinumang nakikipagtalik sa kanyang biyenang babae! At sasagot ang buong bayan: Amen!
24 Sumpain ang pataksil na pumapatay sa kanyang kapwa! At sasagot ang buong bayan: Amen!
25 Sumpain ang tumatanggap ng lagay upang patayin ang taong walang-kasalanan! At sa-sagot ang buong bayan: Amen!
26 Sumpain ang hindi nagpapatibay sa mga salita ng Batas na ito sa pagsasabuhay ng mga ito! At sasagot ang buong bayan: Amen!
Mga bendisyon at mga sumpa
28 • 1 Kung pakikinggan mong mabuti ang tinig ni Yaweng iyong Diyos, at pakakaingatang isabuhay ang lahat niyang utos na iniuutos sa iyo ngayon, itatampok ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat ng bansa sa lupa. 2 Darating sa iyo at daratnan ka ng lahat ng pagpapalang ito dahil sa pagsunod mo sa tinig ni Yaweng iyong Diyos:
3 Pagpalain ka sa lunsod, pagpalain ka sa bu¬kid. 4 Pagpalain ang supling ng iyong sina¬pu-punan, ang bunga ng iyong lupain, ang bunga ng iyong hayupan, ang anak ng iyong mga ba¬ka at ang maliliit ng iyong mga tupa. 5 Pagpalain ang iyong basket at ang iyong masahan ng tinapay. 6 Pagpalain ka sa pagsisimula at pag¬tatapos. 7 Ibubuwal ni Yawe ang iyong mga ka-away na titindig laban sa iyo, malulupig sila sa harap mo. Susugurin ka nila galing sa iisang lan-das, ngunit tatakas sila mula sa iyo sa pi¬tong landas.
8 Uutusan ni Yawe na sumaiyo ang pagpapala, sa iyong mga kamalig at sa lahat ng gawa ng iyong mga kamay. Pagpapalain ka sa lu¬paing ibinibigay sa iyo ni Yaweng Diyos mo.
9 Kung tutuparin mo ang mga utos ni Yaweng iyong Diyos at lalakad sa kanyang mga daan, gagawin ka ni Yawe na isang bayang banal para sa kanya gaya ng kan¬yang ipinangako sa iyo. 10 At makikita ng lahat ng bayan sa lupa na nasa panga¬nga¬laga kayo ng pangalan ni Yawe, at iga¬galang ka nila.
11 Pasasaganain ka ni Yawe sa lahat ng ma¬bu¬¬buting bagay, sa supling ng iyong sina-pupunan, sa bunga ng iyong hayupan, sa bunga ng iyong lupa, sa lupaing ipinangako ni Yawe sa iyong mga ninuno na ibibigay sa iyo.
12 Bubuksan sa iyo ni Yawe ang kanyang yaman sa langit para magbigay ng ulan sa iyong lupain sa takdang panahon, at pag¬palain ang lahat ng gawa ng iyong kamay. Magpapahiram ka sa maraming bansa, pero hindi ka manghihiram.
13 Gagawin ka ni Yawe na ulo at hindi bun¬tot; mananatili kang lagi sa itaas at hindi sa ilalim kung pakikinggan mo ang mga utos ni Yaweng iyong Diyos, na iniuutos ko sa iyo ngayon.
14 Isabuhay mo ang mga ito, at huwag lu¬mihis mula sa lahat ng salitang iniuutos ko sa iyo nga¬yon, maging sa kanan o sa kaliwa para sun¬dan ang ibang mga diyos at mag¬lingkod sa kanila.
15 Ngunit kung hindi mo pakikinggan ang tinig ni Yaweng iyong Diyos, at hindi pakaka-ingatang isagawa ang lahat niyang utos at tuntuning iniuutos ko sa iyo ngayon, darating sa iyo at daratnan ka ng lahat ng sumpang ito:
16 Sumpain ka sa lunsod, sumpain ka sa bukid. 17 Sumpain ang basket mo, at sum¬pain ang masahan mo ng tinapay. 18 Sum¬pain ang supling ng iyong sinapu¬punan, ang bunga ng iyong lupa, ang anak ng iyong baka at ang maliliit ng iyong tupa. 19 Sumpain ka sa iyong pagsisimula at pagtatapos.
20 Padadalhan ka ni Yawe ng kasawian, kapin¬salaan at pangamba sa lahat ng gawa ng iyong kamay, hanggang mapuksa ka o agad na ma¬lipol dahil sa mga kasamaang ginawa mo sa pagtataksil kay Yawe. 21 Paka¬kapitin sa iyo ni Yawe ang salot hanggang maubos ka sa lupaing pupunta¬han mo para angkinin.
22 Parurusahan ka ni Yawe sa pama¬ma¬gitan ng tuberkulosis, lagnat, pama¬maga, pagka¬tuyot, peste ng trigo at amag na hahabol sa iyo hanggang ikaw ay mamatay.
23 Magiging tanso ang langit sa ulunan mo at bakal ang lupang tinutuntungan mo. 24 Hindi ulan kundi abo at alikabok ang papatak buhat sa langit hanggang ikaw ay mapuksa.
25 Ipalulupig ka ni Yawe sa harap ng iyong mga kaaway. Susugurin mo sila galing sa iisang landas, ngunit tatakas ka mula sa kanila sa pitong landas. Magiging kata¬ta¬kutan ka sa lahat ng kaharian sa daigdig.
26 Magiging pagkain ng lahat ng ibon sa la¬ngit at mababangis na hayop sa lupa ang iyong bangkay, at walang bubugaw sa mga ito. 27 Tatadtarin ka ni Yawe ng mga pigsa ng Ehip¬to, ng mga almoranas, ng galis at buni, na hindi na gagaling.
28 Parurusahan kayo ni Yawe sa pamamagitan ng pagkabaliw at pagkabulag at pagkalito. 29 Tulad sa bulag na nangangapa sa dilim, ma¬ngangapa ka sa katanghaliang-tapat, at hin¬di ka magtatagumpay sa iyong daan. Lagi kang aapihin at pagnanakawan, at walang magliligtas sa inyo.
30 Itatakda kang ikasal sa iyong nobya, ngunit iba ang sisiping sa kanya. Magtatayo ka ng bahay pero hindi ikaw ang titira roon. Magtatanim ka ng ubasan pero hindi tatamasahin ang bunga nito. 31 Kakatayin sa harap mo ang inyong baka, ngunit hindi ikaw ang kakain ng karne niyon. Nanakawin sa harap mo ang iyong asno, at hindi na isasauli pa. Ibibigay naman ang iyong tupa sa iyong mga kaaway, at walang magliligtas sa iyo.
32 Ibibigay ang iyong mga anak na lalaki at babae sa ibang bayan, at maghapon kang ma-nanabik sa kanila pero walang kang ma¬gagawang anuman.
33 Isang bayang hindi mo kilala ang kakain ng bunga ng iyong lupa at ng lahat mong pag-papagal. Lagi kang aapihin at sisiilin sa lahat ng araw. 34 Mababaliw ka sa iyong ma¬sa¬sak¬sihan.
35 Tatadtarin ni Yawe ng masasakit na pigsa ang iyong mga tuhod at binti, na hindi na ma-pagagaling, mula ulo hanggang talam¬pakan.
36 Papupuntahin ka ni Yawe pati ang haring pinamuno mo sa iyo sa isang bansang hindi mo alam ni ng iyong mga ninuno, at sasamba ka roon sa ibang mga diyos na yari sa kahoy at bato.
37 Ikaw ay magiging katatakutan, usap-usapan at tampulan ng panlilibak ng lahat ng bansa na pagtatabuyan sa iyo ni Yawe.
38 Maraming binhi ang ihahasik mo sa iyong bukid pero kaunti ang aanihin sapag¬kat lalamunin iyon ng mga balang.
39 Magtatanim ka at mag-aalaga ng mga ubasan pero hindi makaiinom ng alak o maka¬pa-mimitas ng ubas sapagkat uubusin iyon ng uod.
40 Magkakaroon ka ng mga puno ng olibo sa buo mong lupain pero wala kang maipampapahid gapatak mang langis sapagkat man¬lalaglag ang iyong mga olibo.
41 Magkakaanak ka pero hindi sila magi¬ging iyo sapagkat mabibihag sila. 42 At aang¬kinin ng mga balang ang lahat mong punong¬kahoy at lahat ng bunga ng iyong lupain.
43 Matataas ang dayuhang kapiling mo, pa¬taas nang pataas, habang ikaw nama’y maba¬baba, pababa nang pababa. 44 Siya ang magpapahiram sa iyo pero wala kang mai¬pahihiram sa kanya. Siya ang magiging ulo at ikaw ang magiging buntot.
45 Babagsak sa iyo ang lahat ng sumpang ito, hahabulin ka at maaabutan hanggang ikaw ay mapuksa sapagkat hindi mo pina¬kinggan ang tinig ni Yaweng iyong Diyos at hindi mo ti¬nu¬pad ang kanyang mga utos at mga tuntuning iniutos ko sa iyo. 46 Lagi mong makakapiling ang mga ito pati na ng iyong mga inapo, at magiging kagila-gilalas na tanda para sa lahat.
47 Dahil hindi mo pinaglingkuran si Yaweng iyong Diyos nang buong galak at tuwa sa pana-hon ng kasaganaan, 48 kaya maninil¬bihan ka sa iyong mga kaaway na ipa¬da¬dala ni Yawe laban sa iyo sa gitna ng gutom, uhaw, kahubaran at paghihikahos sa lahat ng bagay. Lalagyan ka niya ng pama¬tok na bakal hang¬gang ikaw ay mapuksa.
49 Isang malayong bansa ang dadalhin ni Yawe laban sa iyo mula sa dulo ng daigdig, simbilis ng lawin sa paglipad, isang bansang hindi mo maiintindihan ang wika, 50 isang ban¬sang mabalasik at walang pakundangan sa matanda at walang patawad sa mga bata. 51 Kakainin nila ang bunga ng iyong hayupan at lupain hanggang ikaw ay mapuksa. Wala silang iiwang anumang trigo para sa iyo ni bagong alak o langis o anak ng iyong baka¬han o tupahan hanggang ma¬puksa ka.
52 Kukubkubin ka sa lahat mong lunsod sa buo mong lupain hanggang bumagsak ang pinakamataas at pinakamatibay mong mga pader na iyong sinasandigan. Oo, kukub¬kubin ka nga nila sa lahat mong lunsod sa buo mong lupaing bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.
53 Dahil sa pagkubkob at pagpapahirap sa iyo ng iyong mga kaaway, kakainin mo ang laman ng bunga ng iyong sinapupunan, ang la¬man ng iyong mga anak na kaloob sa iyo ni Ya¬weng Diyos mo.
54 Titingnan nang masama kahit na ng pina¬kapihikan at pinakamaselan sa inyo ang sarili niyang kapatid at minamahal na asawa at ma¬lalabing mga anak. 55 Hindi niya pasa¬saluhin ang sinuman sa kanila sa kinakain niyang laman ng kanyang mga anak sapag¬kat iyon na lamang ang natira sa kanya sa pagkubkob at pagpa¬pahirap sa iyo ng iyong mga kaaway sa lahat mong lunsod.
56 Titingnan nang masama kahit na ng pina¬kamayumi at pinakamaselang babae sa inyo na hindi nagyayapak kailanman ang kanyang asawang minamahal at pati ang kanyang anak na lalaki at babae. 57 Sa kaku¬langan ng maka¬kain dahil sa pagkubkob at pagpapahirap sa iyo ng iyong mga kaaway sa iyong mga lunsod, magtatago siya sa kanila para kainin ang inu¬nang galing sa kanyang sinapupunan at ang mga anak na kanyang isisilang.
58 Kung hindi mo isasabuhay ang lahat ng salita ng Batas na ito na nasusulat sa aklat na ito at di magkakaroong-pitagan sa malu¬walhati at kagila-gilalas na Pangalang ito ni Yaweng iyong Diyos, 59 parurusahan ka ni Yawe, ikaw at ang iyong mga inapo, sa pa¬ma¬¬¬magitan ng na¬ka-pangingilabot na mga salot, grabe at wa¬lang-lagot na salot, malulubhang sakit na wa¬lang lunas.
60 Ihahatid niya sa iyo ang lahat ng salot ng Ehipto, na kinatatakutan mo, at ikakapit niya sa iyo ang mga ito. 61 Ibubunton din sa iyo ni Yawe ang lahat ng sakit at salot na hindi naka¬tala sa aklat na ito ng Batas hanggang ikaw ay ma¬puksa. 62 Mangangaunti kayo bagamat dati kayong tulad ng mga bituin sa langit sa dami, sapagkat hindi mo pina¬kinggan ang tinig ni Yaweng Diyos mo.
63 Kaya mangyayari na kung paanong ikinalugod ni Yawe na magmagandang-loob sa inyo at pinarami kayo, ikalulugod din niya na wasakin kayo at puksain. Bubunutin niya kayo sa lupaing pupuntahan ninyo para angkinin.
64 Pangangalatin ka ni Yawe sa lahat ng bansa sa magkabilang dulo ng daigdig at pag¬li¬ling-kuran mo roon ang ibang mga diyos na kahoy at bato, na hindi mo kilala ni ng iyong mga ninuno.
65 Sa mga bansang iyon, hindi ka makata¬tagpo ng katiwasayan o kapahingahan para sa iyong talampakan. Pusong duwag, namumug¬tong mga mata at balisang isipan ang ibibigay sa iyo roon ni Yawe. 66 Buhay mo’y mabibitin sa balag ng pag-aalinlangan, nasa pangamba araw at gabi, walang anumang katiyakan sa iyong buhay.
67 Sasabihin mo sa umaga – Gabi na sana! – ngunit sasabihin mo naman kinagabihan – Umaga na sana! – dahil sa pangambang kinatatakutan ng iyong puso at sa nakikita ng iyong mga mata.
68 Ibabalik ka ni Yawe sa Ehipto dahil sa iyong kasalanan sa kabila ng kanyang sinabi sa iyong – Hindi mo na ito makikita pang muli. Ipabibili mo roon ang iyong sarili bilang alipin sa iyong mga kaaway pero walang bibili sa iyo.
69 Ito ang mga salita ng Pakikipag¬tipang ini¬utos ni Yawe kay Moises na pagtibayin sa mga anak ng Israel sa lupain ng Moab, bukod pa sa pakikipagtipang pinagtibay niya sa kanila sa Horeb.
Isa pang pagtatapos
29 • 1 Tinawag ni Moises ang buong Israel at sina¬bi: “Nakita ng inyong mga mata ang lahat ng ginawa ni Yawe sa lu¬pa¬in ng Ehipto, kay Paraon at sa lahat niyang ta¬¬uhan at sa buo niyang lupain. 2 Nakita ng iyong mga mata ang mabi¬bigat na pagsubok, ang mga tanda at da¬kilang kababalaghang iyon.
3 Ngunit hanggang sa araw na ito, hindi pa kayo binibigyan ni Yawe ng pusong nakau¬una wa at ng mga matang nakakakita at mga taingang nakaririnig.
4 Apatnapung taon niya kayong pinagala sa disyerto, at hindi namulmol ang inyong suot o napudpod ang iyong mga sandalyas sa iyong paa. 5 Hindi kayo kumain ng tinapay o uminom ng alak at matapang na inumin upang malaman ninyo na ako si Yaweng inyong Diyos. 6 At nang dumating kayo sa lugar na ito, lumabas sina Sihong hari ng Hesbon at Og na hari ng Basan para harapin tayo sa labanan. Ngunit natalo natin sila, 7 inagaw ang kanilang lupain at ibinigay itong pamana kina Ruben at Gad at sa kalahati ng tribu ni Manases.
8 Kaya tuparin ninyo ang mga hinihingi ng Pakikipagtipang ito at isagawa ang mga ito upang magtagumpay kayo sa lahat ninyong ga¬wain. 9 Nakatayo kayong lahat ngayon sa harap ni Yaweng inyong Diyos: ang inyong mga pinu¬no, ang inyong mga tribu, ang inyong matatanda, ang inyong mga opisyal, lahat ng lalaki ng Israel, 10 ang inyong maliliit, ang inyong mga maybahay, at ang dayu¬hang nasa iyong mga kampo mula sa tagasibak ng iyong kahoy hanggang sa taga-igib ng iyong tubig. 11 Narito ka ngayon para pumasok sa pakikipagtipan kay Yaweng Diyos mo at sa sumpaang pagtitibayin sa iyo ngayon ni Yaweng iyong Diyos.
12 Gagawin ka niyang bayan niya at siya naman ang magiging Diyos mo gaya ng kan¬yang sinabi sa iyo at sinumpaan sa iyong mga ninuno, kina Abraham, Isaac at Jacob.
13 At hindi lamang sa inyo ko ginagawa ang pakikipagtipan at sumpaang ito, 14 kundi sa mga nakatayo ritong kasama ninyo nga¬yon sa harap ni Yaweng ating Diyos at pati sa mga wala rito ngayon.
15 Alam na alam ninyo kung paano tayo namuhay sa lupain ng Ehipto at kung paano tayo tumawid sa ibang mga bansang dina¬anan natin. 16 Nakita ninyo ang kanilang kasuklam-suklam at maruming mga diyus-diyusang ka¬nilang iniingatan: yari sa kahoy at bato, pilak at ginto.
17 Huwag sanang magkaroon sa inyo ngayon ng lalaki o babae, angkan o tribu na ang puso’y lumalayo kay Yaweng ating Diyos para puntahan at paglingkuran ang mga diyos ng mga bansang iyon. Wala sanang mag-ugat sa inyo na magbubunga ng pait at lason.
18 Kung may makarinig sa mga salita ng sumpaang ito, at sige pa rin at sinasabing – Magkakaroon naman ako ng kapayapaan kaya gagawin ko ang gusto ko. Mamamatay rin na¬man ang makasalanan kasama ng matuwid – 19 hindi loloobin ni Yaweng pata¬warin siya. Maglalagablab ang kanyang poot at dangal sa taong ito at babagsak sa kanya ang lahat ng sumpang nasusulat sa aklat na ito. Buburahin ni Yawe ang kanyang pangalan sa silong ng langit, 20 at ibu¬bukod siya ni Yawe mula sa lahat ng tribu para sa kapahamakan ayon sa lahat ng sumpa ng pakikipagtipang ito na nasusulat sa aklat na ito ng Batas.
21 Makikita ng darating na salinlahi ng iyong mga anak na isisilang na kasunod ninyo at ng dayuhang galing sa malayong lupain ang mga salot sa lupaing ito at ang mga sakit na ipadadala rito ni Yawe, at sasabihin nila – 22 Buong lupaing sinunog ng asupre at asin, walang ta¬nim, walang tumutubong anuman kahit damo, gaya ng pag¬kawasak ng Sodom at Gomorra, Adma at Zeboim na winasak ni Yawe sa kanyang poot at galit.
23 Itatanong nga ng lahat ng bansa – Bakit ganito ang ginawa ni Yawe sa lupaing ito? Ano ang ibig sabihin ng gayon katinding poot? – 24 at sasagot naman sila – Dahil tinalikuran nila ang Pakikipagtipan sa kanila ni Yaweng Diyos ng kanilang mga ninuno, gayong inilabas niya sila mula sa lupain ng Ehipto. 25 Sapagkat pinuntahan nila at pinag¬lingkuran ang ibang mga diyos at sinamba ang mga iyon, mga diyos na hindi nila kilala at hindi niya ibinigay sa kanila.
26 Kaya nag-apoy ang galit ni Yawe sa lupain at ibinunton dito ang lahat ng sum¬pang nasusulat sa aklat na ito. 27 Binunot sila ni Yawe mula sa kanilang lupain sa kanyang galit at poot at matinding ngitngit, at itinapon sa ibang lupain tulad ngayon.
28 Kay Yaweng Diyos natin ang mga lihim na bagay, ngunit magpakailanma’y nasa ating mga kamay at ng ating mga anak ang mga bagay na ipinabatid niya, kaya isabuhay natin ang lahat ng hinihingi ng Batas na ito!
30 1 Kapag dumating na sa iyo ang lahat ng bagay na ito, ang pagpapala at ang sumpang iniharap ko sa iyo, magugunita mo ang mga ito sa iyong puso sa lahat ng bansang pinagtabuyan sa iyo ni Yaweng Diyos mo. 2 Magbabalik ka kay Yaweng iyong Diyos at makikinig sa kanyang tinig ayon sa lahat ng iniuutos ko sa iyo ngayon, ikaw at ang iyong mga anak, nang buo mong puso at nang buo mong kaluluwa.
3 At pauuwiin ni Yaweng iyong Diyos ang mga nabihag sa iyo, kaaawaan ka niya, at muli ka niyang titipunin mula sa lahat ng bansang pinag¬kalatan sa iyo ni Yaweng iyong Diyos. 4 Pinalayas ka man hanggang sa kabilang dulo ng daigdig, titipunin ka’t kukunin ni Yaweng Diyos mo mula roon. 5 At dadalhin ka ni Yaweng iyong Diyos sa lu¬paing inari ng iyong mga ninuno upang maangkin mo rin ito. Magmamagandang-loob siya sa iyo at pararamihin ka nang higit pa sa iyong mga ninuno.
Hindi humihingi ang Diyos ng mga bagay na imposible
• 6 Dadalisayin ni Yaweng iyong Diyos ang iyong puso at ang puso ng iyong inapo para mahalin mo si Yaweng iyong Diyos nang buo mong puso at nang buo mong kaluluwa, at nang ma¬buhay ka. 7 At ipapataw ni Yaweng iyong Diyos ang lahat ng sum¬pang ito sa iyong mga kaaway na namumuhi at umuusig sa inyo.
8 Muli mong pakikinggan ang tinig ni Yawe at isasabuhay ang lahat niyang utos na iniuutos ko sa iyo ngayon. 9 Pa¬sa¬saganain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lahat ng gawa ng iyong mga kamay, sa supling ng iyong sinapupunan, at sa bunga ng iyong hayupan at sa bunga ng iyong lupa para sa iyong kabutihan, dahil muling malulugod si Yawe na mag¬magandang-loob sa iyo tulad ng pag¬ka¬lugod niya sa iyong mga ninuno. 10 Sa¬pagkat makikinig ka sa tinig ni Yaweng iyong Diyos at tutuparin ang kanyang mga utos at mga tuntuning nakasulat sa aklat na ito ng Batas, sapagkat mag¬babalik ka kay Yaweng iyong Diyos nang buo mong puso at nang buo mong kalu¬luwa.
11 Hindi napakahirap para sa iyo o na¬pakalayo sa iyo ang utos na ito na iniu¬utos ko sa iyo ngayon. 12 Wala ito sa langit para sabihin mong – Sino ang aakyat sa langit upang kunin ito para sa amin at mag¬paparinig nito sa amin upang aming maisabuhay? 13 Wala rin ito sa kabilang ibayo ng dagat para sabihin mong – Sino ang tatawid sa ka¬bilang ibayo ng dagat upang kunin ito para sa amin at mag¬pa¬parinig nito sa amin upang aming maisabuhay?
14 Hindi! napakalapit ng salitang ito sa iyo! Nasa iyong bibig na at nasa iyong puso para maisabuhay ito.
Piliin ang daan ng buhay
• 15 Tingnan mo, inihaharap ko sa iyo ngayon ang buhay at kabutihan, ang ka¬matayan at kasamaan. 16 Iniu¬utos ko sa iyo ngayon na mahalin si Yaweng iyong Diyos at lumakad sa kanyang mga daan. Tuparin mo ang kanyang mga utos, mga tuntunin at mga batas, at mabubuhay ka at dada¬mi at pagpapalain ka ni Yaweng iyong Diyos sa lupaing pupuntahan mo para angkinin. 17 Ngunit kung lalayo ang puso mo at hindi ka makikinig, kung maa¬akit ka at yuyuko sa ibang mga diyos at maglilingkod sa kanila, 18 ipi¬na¬hahayag ko sa in¬yo sa araw na ito na kayo’y tiyak na mapupuksa. Hindi kayo mabubuhay nang matagal sa lupaing inyong aang¬kinin pagka¬tawid sa Jordan.
19 Saksi ko ang langit at lupa laban sa inyo na iniharap ko na nga sa iyo ang buhay at kamatayan, ang pagpa¬pala at ang sumpa. Kaya piliin mo ang buhay upang ikaw at ang iyong lahi ay ma¬buhay 20 sa pagmamahal kay Yaweng iyong Diyos, sa pakikinig sa kanyang tinig at sa pagkapit sa kanya. Ito ang buhay mo at ang haba ng iyong mga araw sa pagtira sa lupaing ipina-ngako ni Yawe na ibibigay sa iyong mga ni¬nuno, kina Abraham, Isaac at Jacob.”
Humalili si Josue kay Moises
31 • 1 At pagkasabi ni Moises sa mga salitang ito sa buong Israel, sinabi pa rin niya: 2 “Sandaa’t dalawampung taon na ako ngayon. Wala na akong puwedeng simu¬lan at tapusin, at sinabi sa akin ni Yawe na hindi ako makatatawid sa Ilog Jordan. 3 Si Yaweng iyong Diyos mismo ang tatawid at mangunguna sa iyo. Wawasakin niya ang mga bansang iyon sa harap mo at aagawan mo sila. Si Josue ang makatatawid at ma¬ngu¬nguna sa iyo gaya ng sinabi ni Yawe.
4 Gagawin ni Yawe sa kanila ang ginawa niya kina Sihon at Og na mga haring Amorreo at sa kanilang lupain na kanyang winasak. 5 At ibi¬bigay sa inyo ni Yawe ang mga ito at gawin ninyo sa kanila ang lahat ng iniutos ko sa inyo.
6 Lakasan ang loob at magpakatapang, huwag matakot o manginig dahil sa kanila sapagkat kasama mo si Yaweng iyong Diyos; hindi ka niya iiwan o pababayaan.”
7 Pagkatapos nito, tinawag ni Moises si Josue at sinabi sa kanya sa harap ng buong Israel: “Lakasan mo ang iyong loob at mag¬pa¬katapang sapagkat sasamahan mo ang bayang ito papunta sa lupaing ipinangako ni Yawe sa ka¬nilang mga ninuno na ibibigay sa kanila. Ibibigay mo ito sa kanila bilang pama¬na. 8 Si Yawe ang siyang mangunguna sa iyo. Siya mismo ang sasaiyo at hindi ka niya iiwan o pababayaan. Huwag kang matakot o madismaya.”
9 Isinulat ni Moises ang Batas na ito at ibinigay iyon sa mga paring inapo ni Levi – sila ang bumubuhat sa Kaban ng Paki¬kipagtipan ni Yawe – at sa lahat ng mata¬tanda ng Israel. 10 At iniutos sa kanila ni Moises: “Tuwing ikapitong taon, sa takdang panahon para sa Taon ng Pagpa-patawad-utang, sa Piyesta ng mga Tolda, 11 sa pag¬titipon ng buong Israel para humarap kay Yaweng iyong Diyos sa lugar na pinili niya, babasahin ninyo ang Batas na ito upang ma¬rinig ng buong Israel.
12 Tipunin ang sambayanan – ang mga lalaki, mga babae at mga bata, at ang dayu¬hang nasa iyong mga lunsod – upang mapa¬kinggan nila ito at matuto silang magka¬roong-pitagan kay Yaweng Diyos ninyo at ingatang isabuhay ang lahat ng salita ng Batas na ito. 13 Maririnig ito ng kanilang mga anak na hindi pa nakaaalam nito at matu¬tutong magkaroong-pitagan kay Yaweng inyong Diyos sa lahat ng araw ng in¬yong buhay sa lupaing aangkinin ninyo pagka¬tawid sa Jordan.”
14 At sinabi ni Yawe kay Moises: “Palapit na ang araw ng iyong kamatayan. Tawagin mo si Josue at humarap kayo sa akin sa Toldang Tag¬¬puan upang maibigay ko sa kanya ang aking mga utos.”
Kaya nagpunta sina Moises at Josue at du¬mu¬log sa Toldang Tagpuan. 15 Napakita si Yawe sa kanila sa Tolda sa isang haliging ulap; tu¬mayo ang haliging ulap sa pintuan ng Tolda. 16 At sinabi ni Yawe kay Moises:
“Mahihimlay ka ngayon sa piling ng iyong mga ninuno. At maghihimagsik ang bayang ito at magbibili ng kanilang sarili sa mga banya¬gang diyos ng lupaing pupuntahan nila. Iiwan nila ako at sisirain ang aking Paki¬kipagtipan sa ka¬nila. 17 Mag-aapoy ang aking galit sa kanila sa araw na iyon, iiwan ko sila at ikukubli sa kanila ang aking mukha. Kaya mauubos sila, mara¬ming kasamaan at pangamba ang darating sa kanila kaya sasabihin nila sa araw na iyon – Hindi ba’t dahil wala na sa aking piling ang Diyos kaya dumating sa akin ang mga kasama¬ang ito? 18 Ngunit lubos ko ngang ikukubli sa kanila ang aking mukha dahil sa lahat ng kasa¬maang ginawa nila sa pagbaling sa ibang mga diyos.
19 Kaya isulat ninyo ngayon ang awit na ito para sa inyo at ituro sa mga anak ng Israel at ipasaulo sa kanila sapagkat ang awit na ito ang magiging saksi ko laban sa mga anak ng Israel. 20 Sapagkat dadalhin ko sila sa lupaing ipina¬ngako ko sa kanilang mga ninuno, isang lupaing dinadaluyan ng gatas at pulot-pukyutan. Ngu¬nit pagkatapos nilang kumain at mabusog at tumaba, babaling sila sa ibang mga diyos at paglilingkuran ang mga iyon at babale-walain ako at sisirain ang aking Paki¬kipagtipan.
21 At kapag dumating sa kanila ang mara¬ming kasamaan at kapahamakan, sasaksi laban sa kanila ang awit na ito, sapagkat hindi ito malilimutan ng kanilang mga inapo. Alam ko na ang kanilang binabalak bago ko pa sila dalhin sa lupaing ipinangako ko sa kanila.”
22 Sa araw na iyon, isinulat ni Moises ang awit na ito at itinuro sa mga anak ng Israel. 23 At sinabi ni Moises kay Josueng anak ni Nun: “Lakasan mo ang loob mo at magpa¬katapang sapagkat dadalhin mo ang mga anak ng Israel sa lupaing ipinangako ni Yawe sa kanila – sasaiyo siya.”
24 Nang maisulat na ni Moises sa isang aklat ang lahat ng salita ng Batas na ito, 25 iniutos ni Moises sa mga Levitang bumu¬buhat sa Kaban ng Pakikipagtipan ni Yawe: 26 “Kunin ninyo ang Aklat na ito ng Batas, ilagay ito sa tabi ng Ka¬ban ng Pakikipagtipan ni Yaweng iyong Diyos. Doon ito mananatili bilang saksi laban sa iyo, 27 sa¬pagkat alam ko ang iyong paghi¬himagsik at ang katigasan ng iyong ulo. Tingnan mo, kung ngayong kasama ninyo akong buhay ay naging mapag¬himagsik na kayo kay Yawe, gaano pa kaya pagkamatay ko?
28 Tipunin ninyo sa akin ang lahat ng matatanda at opisyal ng inyong mga tribu. Sasa¬bihin ko ang mga salitang ito nang naririnig nila, at pasasaksihin ko ang langit at lupa laban sa kanila.
29 Sapagkat alam kong pagkamatay ko, lubha kayong magpapakabulok at lilihis sa daang itinuro ko sa inyo. At babagsak sa inyo ang kasamaan sa darating na panahon dahil gagawa kayo ng masama sa mata ni Yawe at gagalitin siya sa mga gawa ng inyong mga kamay.”
30 At binigkas ni Moises hanggang katapu¬san ang mga salita ng awit na ito na naririnig ng buong pagtitipon ng Israel:
Ang awit ni Moises
32 1 “Makinig, O mga langit, at ako’y mag sa¬salita;
dinggin, O lupa, mga salita ng aking bibig!
2 Pumatak nawang gaya ng ulan ang aking aral,
mga salita ko’y kumalat gaya ng hamog,
gaya ng ambon sa sariwang damo,
gaya ng masaganang ulan sa luntiang halaman.
3 Sapagkat ipahahayag ko ang Ngalan ng Panginoon
at luluwalhatiin ang ating Diyos.
4 Siya ang Bato,
buo at ganap ang kanyang mga gawa.
Matuwid ang lahat niyang mga daan,
Diyos ng katotohanan at hindi ng kasa¬maan
matuwid at makatarungan.
5 Gumawa sila ng masama laban sa kanya
– gawa ng mga di karapat-dapat na anak
– masama at balakyot na salinlahi.
6 Ganito ba ang igaganti mo kay Yawe,
bayang hangal at walang isip?
Hindi ba’t siya ang iyong Amang lumikha sa iyo,
na humubog at nagtatag sa iyo?
7 Alalahanin ninyo ang mga nagdaang araw,
isipin ang mga taon sa sali’t salinlahi;
tanungin mo ang iyong ama at sasabihin niya sa iyo,
ang iyong matatanda at ipaliliwanag nila sa iyo.
8 Nang hatiin ng Kataas-taasan ang sang¬katauhan
at ipagkaloob sa mga bansa ang kanilang pamana,
nilagyan niya ng hangganan ang mga bayan
ayon sa bilang ng mga anak ng Diyos.
9 Ngunit ang kanyang bayan ang bahagi ni Yawe –
si Jacob ang sarili niyang ari-arian.
10 Natagpuan niya siya sa ilang na lupain,
sa disyertong tiwangwang at umaalulong;
ipinagsanggalang niya siya at inalagaan,
iningatang parang balintataw ng kanyang mata.
11 Tulad ng agilang nagbabantay sa kanyang pugad,
na aali-aligid sa kanyang mga inakay,
iniuunat ang kanyang mga bagwis para kunin sila
at kinakarga sa kanyang mga pakpak.
12 Si Yawe lamang ang umakay sa kanya,
wala siyang kasamang diyos na banyaga.
13 Pinasakay niya siya sa kaitaasan ng lupain
at pinakain ng bunga ng lupa.
Pinasuso niya siya ng pulot-pukyutan mula sa bato
at ng langis mula sa matigas na batuhan.
14 Pinakain niya siya ng kinortang gatas ng baka,
ng sariwang gatas ng tupa,
ng mga pinatabang kordero at batang kam¬bing
at mga baka ng Basan,
at ng pinakamatabang butil ng trigo;
at uminom ka ng alak na katas ng ubas.
15 Tumaba si Jeshurun at sumikad,
lumaki siyang mataba, mabigat at sobra sa pagkain.
Ngunit tinalikuran niya ang Diyos na may gawa sa kanya,
itinakwil ang Batong Tagapagligtas niya.
16 Pinapagselos nila siya sa kanilang mga banyagang diyos,
ginalit sa kanilang mga kasuklam-suklam na diyus-diyusan.
17 Nag-alay sila ng handog sa mga anito, hindi sa Diyos,
kundi sa mga diyos na hindi nila kilala,
mga bagong-dating na diyos
na di kinatatakutan ng inyong mga ninuno.
18 Kinaligtaan mo ang Batong humubog sa iyo,
kinalimutan ang Diyos na nagsilang sa iyo.
19 Tumingin si Yawe at nasuklam
dahil ginalit siya ng kanyang mga anak,
20 sinabi niya –
Ikukubli ko sa kanila ang aking mukha
at tingnan ko lamang ang mangyayari sa kanila.
Balakyot na salinlahi, mga taksil na anak!
21 Pinagselos nila ako sa isang hindi diyos
at ginalit nila ako sa kanilang mga diyus-diyusan.
Kaya papagseselosin ko naman sila sa isang hindi bayan,
gagalitin ko sila sa isang hangal na bansa.
22 Sapagkat may sinindihan nang siga ang aking poot,
tinutupok hanggang kailalim-ilaliman ng da¬ig¬dig ng mga patay,
nilalamon ang lupa at ang bunga nito,
sinusunog ang pinakaugat ng mga bun¬dok.
23 Ibubunton ko sa kanila ang kapa¬ha¬makan
at uubusin sa kanila ang aking mga palaso.
24 Inubos ng taggutom, inubos ng lagnat,
mga grabeng peste at malulubhang salot!
Ipadadala ko sa kanila ang pangil ng mga halimaw
at ang kamandag ng mga ahas.
25 Sa labas ay mamamatay sa tabak ang ka¬nilang mga anak,
at sa loob ay maghahari ang sindak,
malilipol ang mga binata at dalaga,
ang mga pasusuhin at mga may-uban.
26 Sinabi ko nang ikakalat ko sila sa malayo
at buburahin ang kanilang alaala mula sa sangkatauhan
27 ngunit pinangangambahan ko ang pangu¬ngutya ng kaaway
sapagkat baka akalain ng mga kalaban
at sabihing – Nagtagumpay kami,
hindi si Yawe ang may gawa ng lahat ng ito.
28 Sila’y bansang walang isip at walang pang-unawa;
29 kung matalino sila, naunawaan na sana nila ito
at napag-isip ang kanilang kahihinatnan.
30 Paanong hahabulin ng isa ang isang libo
at ipagtatabuyan ng dalawa ang libu-libo
kung hindi sila ipinagbili ng kanilang Bato,
kung hindi sila pinabayaan ni Yawe?
31 Sapagkat di tulad ng ating Bato ang kani¬lang bato –
alam ito kahit ng ating mga kaaway.
32 Supling sila ng puno ng Sodom
at galing sa mga bukid ng Gomorra;
mga ubas nila’y ubas na apdo, mapapait na kumpol,
33 alak nila’y kamandag ng mga ahas,
mabagsik na lason ng mga ulupong.
34 Hindi ba’t itinabi ko ito
at sinusian sa aking kayamanan?
35 Akin ang paghihiganti.
Madudulas din ang kanilang mga paa,
malapit na ang araw ng kanilang kapahamakan
at mabilis na darating ang kanilang wakas.
36 Bibigyang-katarungan ni Yawe ang kan¬yang bayan
at kahahabagan ang kanyang mga lingkod
pag nakita niyang wala na silang lakas
at wala nang natirang malaya man o alipin.
37 Sasabihin niya – Nasaan ngayon ang kani¬lang mga diyos,
ang batong kanilang kanlungan,
38 na kumain sa taba ng kanilang mga handog
at uminom sa alak ng kanilang mga inuming hain?
Tumindig sila ngayon at tulungan kayo,
at maging kanlungan ninyo!
39 Masdan, ako mismo siya ngayon!
Walang ibang diyos liban sa akin.
Ako ang nagbibigay ng buhay at ng kamatayan,
ako ang sumusugat at ako ang humi¬hilom,
at walang makapagliligtas mula sa aking kamay.
40 Itinataas ko ang aking kamay sa langit at sinasabing –
Buhay ako magpakailanman
41 kaya kapag inihasa ko ang aking ku¬mikislap na tabak
at hinawakan ng aking kamay ang pag¬hatol,
paghihigantihan ko ang aking mga ka¬away
at sisingilin ang mga namumuhi sa akin.
42 Lalasingin ko sa dugo ang aking mga palaso
at lalamon ng laman ang aking tabak:
dugo ng mga nasawi at mga bihag,
mga ulo ng mga pinuno ng mga kaaway.
43 Ipagbunyi mga bansa, ang kanyang bayan:
ipaghihiganti niya ang dugo ng kanyang mga lingkod,
paghihigantihan niya ang kanyang mga kalaban
at magbabayad-sala para sa kanyang lupain at bayan.”
44 Binigkas ni Moises ang lahat ng salita ng awit na ito nang naririnig ng sambayanan, at kasama niya si Josueng anak ni Nun.
45 Pagkatapos bigkasin ni Moises ang lahat ng katagang ito sa buong Israel, 46 sinabi niya sa kanila: “Isapuso ninyo ang lahat ng salitang pinasasaksi ko laban sa inyo sa araw na ito, upang maiutos ninyo sa inyong mga anak na buong ingat na isabuhay ang lahat ng salita ng Batas na ito. 47 Ito’y salitang may katuturan para sa inyo, dito nakasalalay ang inyong buhay, at sa pa¬ma¬magitan ng salitang ito, mabubuhay ka nang matagal sa lupaing aangkinin ninyo pagka-tawid sa Jordan.”
48 Kinausap ni Yawe si Moises nang araw ding iyon at sinabi: 49 “Umakyat ka sa kabundukan ng Abarim sa lupain ng Moab, at umahon sa Bundok Nebo sa tapat ng Jerico. At tingnan mo ang lupain ng Kanaan na ibini¬bigay ko sa mga anak ng Israel bilang kanilang ari-arian. 50 At doon ka mama¬matay sa bundok na pupuntahan mo at makakapiling ng iyong ninuno tulad ng pagyao ng kapatid mong si Aaron sa Bundok Hor at nakapiling ng kanyang ninuno. 51 Dahil hindi ka nagtiwala sa akin sa piling ng mga anak ng Israel sa mga tubig ng Meriba-Kades sa disyerto ng Zin, nang hindi mo ako ipinahayag na banal sa piling ng mga Israelita, 52 kaya matatanaw mo lamang ang lupain mula sa malayo, at hindi makapa¬pasok sa lupaing ibinibigay ko sa mga anak ng Israel.”
Mga bendisyon ni Moises
33 • 1 Ito ang pagpapalang binigkas ni Moises, ang propeta ng Diyos, tungkol sa mga anak ng Israel bago siya namatay. 2 Sinabi niya:
“Dumating si Yawe mula sa Sinai; sumikat sa Seir para sa kanila. Sumikat siya mula sa Bundok Paran; dumating siya sa Meriba ng Kades para sa kanila; abot hanggang Asdod ang kanyang katanghaliang-tapat.
3 Ikaw nga ang nagmamahal sa bayan, nasa iyong kamay ang lahat ng banal. Yumu¬yuko silang lahat sa iyong paanan, hinihintay ang iyong mga aral.
4 Siya ang Bato, buo at ganap ang kan¬yang mga gawa. Matuwid ang lahat niyang mga daan. Siya’y Diyos ng kato¬tohanan at hindi ng ka¬walang-katarungan, siya’y matu¬wid at maka¬tarungan.
5 Dumating siya sa Jeshurun bilang hari, at ginawa niya ang kanyang sarili na pamana sa mga anak ng Israel nang magtipon ang mga pinuno at mga tribu ng Israel.
6 Mabuhay si Ruben at huwag mamatay, huwag nawang mangaunti ang kanyang mga tauhan.”
7 Ito naman ang pagpapala kay Juda: “Ding¬gin mo, O Yawe, ang tinig ni Juda, at ipiling dalhin mo siya sa kanyang bayan. Ipaglalaban siya ng sarili niyang kamay at tutulungan mo siya laban sa kanyang mga kaaway.”
8 Sinabi niya tungkol kay Levi: “Ibinigay mo, O Yawe,ang iyong Tummim at Urim sa taong nagmamahal sa iyo, at sinubok mo siya sa Massa at sinisi sa mga tubig ng Meriba. 9 Sinabi niya sa kanyang ama at ina – Hindi ko kayo nakikilala – at hindi niya kinilala ang kanyang mga kapatid na lalaki at hindi inako ang sarili niyang anak. Tinupad niya ang iyong mga salita at isinakatuparan ang iyong Pakiki¬pag¬tipan; 10 itinuturo nila kay Jacob ang iyong mga kautusan, sa Israel ang iyong Batas. Nag-aalay sila sa iyo ng insenso at ng mga buong sinunog na handog sa iyong altar. 11 Pagpalain mo, O Yawe, ang kanyang lakas ng loob at tanggapin ang kanyang paglilingkod. Hampasin mo sa likod ang mga sumasalakay sa kanya upang hindi na makabangon pa laban sa kanya ang kanyang mga kalaban.”
12 Sinabi naman niya kay Benjamin: “Ang pinakamamahal ni Yawe, nagtiwala ka sa kanya na nangangalaga sa iyo at ikaw ang nasa kanyang kaburulan.”
13 Sinabi niya kay Jose: “Tinanggap ng iyong lupain ang pagpapala ni Yawe, ang hamog mula sa langit at ang tubig na bumu¬kal mula sa kailaliman, 14 ang mga bungang hinog sa araw at ang saganang sibol ng mga buwan, 15 ang pina¬kamainam sa matatan¬dang bundok at ang kasaganaan ng mga burol mula pa noong una, 16 ang pinaka¬mainam sa lupa at lahat ng narito, at ang kagandahang-loob niya na nasa maliit na punongkahoy. Dumating nawa ang mga ito sa ulo ni Jose, ang hinirang mula sa kan¬yang mga kapatid. 17 Si Jose ang kan¬yang panga¬nay na toro, luwalhati sa kanya! Mga sungay niya’y sungay ng mabangis na toro at sinusuwag niya niyon ang mga bansa pati na ang mga nasa dulo ng daigdig. Tingnan ang laksa-laksa ni Efraim, ang libu-libo ni Manases!”
18 At sinabi niya kay Zabulon: “Magalak ka, Zabulon, sa iyong paglalakbay; at ikaw, Isacar, sa iyong mga tolda. 19 Tinatawag nila ang mga bayan sa banal na bundok, at doon nag-aalay ng marapat na mga handog at tina¬tamasa ang pag-apaw ng mga dagat at ang kayamanang nasa buhanginan.”
20 Sinabi niya tungkol kay Gad: “Pagpa¬lain ang nagpapalawak kay Gad. Nabubuhay siyang parang babaeng leon, at sinasakmal ang bisig at ulo. 21 Pinipili niya ang pinakamainam na ba-hagi, ang bahaging nakalaan para sa pinu¬no. Pinamunuan niya ang bayan, tinupad niya ang katarungan ni Yawe at ang kanyang mga hatol para sa Israel.”
22 Sinabi niya tungkol kay Dan: “Si Dan ang anak ng leon, lumulundag siya mula sa Basan.”
23 Sinabi naman niya tungkol kay Neftali: “Sagana sa kagandahang-loob at puspos ng pagpapala ni Yawe si Neftali. Umabot nawa ang iyong lupain hanggang timog at hanggang dagat!”
24 Sinabi niya tungkol kay Aser: “Pag¬palain si Aser sa lahat ng anak na lalaki. Kalugdan siyang lubos higit sa kanyang mga kapatid at maligo sa langis ang kanyang mga paa. 25 Bakal at tanso ang magiging pang¬harang mo. Manatili ka nawang malakas habang buhay.
26 Walang katulad ang Diyos, O Jeshurun, na naglalakad sa ibabaw ng mga langit, nakasakay sa mga ulap at dumarating upang tulu¬ngan ka sa kanyang kagitingan.
27 Kanlungan ang Diyos na walang hang¬gan; mula kawalang-hanggan, pinala¬laya ka ng kanyang bisig. Pinalalayas niya sa harap mo ang iyong kaaway at sinasabi sa inyong – Puksain siya.
28 Nabubuhay nang panatag ang Israel. Umaagos ang bukal ni Jacob sa lupain ng trigo at bagong alak, at pumapatak ang hamog buhat sa langit.
29 Pinagpala ka, O Israel! Sino ang tulad mo, bayang iniligtas ni Yawe? Siya ang kala¬sag na nagsasanggalang sa iyo, ang tabak na nagbi¬bigay sa iyo ng tagumpay! Tatakas sa harap mo ang iyong mga ka¬away, ngunit lalakad ka sa taas ng kabundukan.”
Ang pagkamatay ni Moises
34 • 1 Mula sa tiwangwang na ka¬patagan ng Moab, umak¬yat si Moises sa Bundok Nebo, sa tuktok ng Pisga, sa tapat ng Jerico. At ipina¬kita sa kanya ni Yawe ang buong lupain: mula sa Galaad hanggang Dan, 2 ang buong Neftali, ang lupain ng Efraim at Manases, ang buong lupain ng Juda hanggang sa Dagat Kanluran, 3 ang Negeb, ang Kapatagan, ang lambak ng Jericong, Lunsod ng mga Palmera, hanggang Soar. 4 At sinabi sa kanya ni Yawe: “Ito ang lupaing ipina-ngako ko kina Abraham, Isaac at Jacob nang sabihin kong – Ibibigay ko ito sa iyong lahi. Pinabayaan kong makita ito ng iyong mga mata, ngunit hindi ka maka¬tatawid doon.”
5 Doon namatay si Moises, ang lingkod ng Diyos, sa lupain ng Moab, ayon sa talaga ni Yawe. 6 Inilibing siya sa lambak, sa lupain ng Moab, sa tapat ng Bet-Peor. Ngunit hanggang sa araw na ito, walang sinumang nakaaalam kung nasaan ang kanyang libingan.
7 Sandaa’t dalawampung taong gulang si Moises nang mamatay. Hindi lumabo ang kanyang mga mata at hindi naglaho ang kanyang sigla. 8 Tatlum¬¬pung araw na nagluksa ang mga anak ng Israel sa kapatagan ng Moab hang¬gang matapos ang pana¬hon ng pag¬luluksa at pagdadalamhati para kay Moises. 9 Ngunit puno ng espiritu ng ka¬ru¬nungan si Josueng anak ni Nun sa¬pagkat ipinatong ni Moises sa kanya ang kanyang mga kamay. Pinakinggan siya ng mga anak ng Israel gaya ng iniutos ni Yawe kay Moises.
10 Wala nang lumitaw pang prope¬tang tulad ni Moises sa Israel. Nakipag-usap sa kanya si Yawe nang harap-harapan. 11 Anong mga tanda at mga kababalaghan ang ipinagawa sa kanya ni Yawe sa Ehipto laban kay Paraon, laban sa lahat niyang mga tauhan at sa buo niyang lupain! 12 Kay lakas na ka¬may na gumawa ng mga kagila-gilalas na bagay na ginawa ni Moises sa pani-ngin ng buong Israel!
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment