1 Mga Hari (Kings)

Mga huling taon ni David
1 1 Matandang-matanda na si Haring David, at giniginaw pa rin ka¬hit na ma¬ka¬pal ang kumot. 2 Kaya sinabi sa kanya ng kanyang mga lingkod: “Haha¬nap kami para sa pangi¬noong hari ng isang dalagitang mag-aasikaso at mag-aalaga sa kanya. Ma¬tu¬tulog siyang ka¬sama ninyo, aking pa¬nginoong hari, at ma¬iinitan kayo.”
3 At naghanap nga sila ng isang ma¬gandang dalagita sa buong lupain ng Israel. Natagpuan nila si Abisag ng Su¬nam, at iniharap siya sa hari. Napa¬ka¬ganda ng dalaga. 4 Inalagaan niya’t pi-nag¬lingkuran ang hari ngunit hindi naki¬pagtalik sa kanya ang hari.
5 Samantala, nagpumilit manguna si Adonias na anak ni Hagit kayat nagpa¬handa siya ng isang karwaheng may mga mangangabayo at limampung ta¬uhang tatakbo sa unahan niya. 6 Hindi siya ka¬i¬lanman pinakialaman ng kanyang ama sa pagsasabing “Ba’t ganito ang ginawa mo?” Napakaguwapo ni Adonias at ipina¬nganak siyang kasu¬nod ni Absalom. 7Kinausap ni Adonias si Yoab na anak ni Sarvia at ang paring si Abiatar, at ku¬mampi sila sa kanya. 8 Ngunit hindi sumama sa kanya ang paring si Sadok at si Benayang anak ni Yehoyada at ang propetang si Natan, pati sina Simei at Rei at ang magigiting na mga bantay ni David.
9 Naghandog si Adonias ng mga tupa, baka at pinatabang guya sa may Bato ng Zohelet na malapit sa En-Rogel. Inany¬ayahan niya ang lahat niyang kapatid, ang mga anak ng hari, at lahat ng taga-Juda na mga opisyal ng hari. 10 Ngunit hindi niya kinumbida ang pro¬petang si Natan at si Benaya at ang ma¬gigiting na mga bantay, pati si Solomon na kanyang kapatid.
11 Kinausap naman ni Natan si Bat¬seba na ina ni Solomon: “Hindi mo ba naba¬litaan na si Adonias na anak ni Ha¬git na ang naghahari? At walang ka¬muwang-muwang ang ating pangino¬ong si David. 12 Kaya ito ang payo ko para mailigtas mo ang iyong sarili at ang iyong anak na si Solomon. 13 Hu¬mayo ka’t pasukin si Haring David, at sabihin sa kanyang: Aking panginoong hari, hindi ba’t isi¬numpa mo sa iyong alipin na si Solomon na aking anak ang siya ngang hahalili sa iyo at uupo sa iyong trono? Pero bakit si Adonias ang naghahari ngayon? 14 At habang na-kiki¬¬pag-usap ka pa sa hari, papasok naman ako at sisigundahan ko ang iyong mga salita.”
15 Pinuntahan ni Batseba ang hari sa kuwarto nito. Matandang-matanda na ang hari at si Abisag na Sunamita ang nag-aalaga rito.
16 Yumuko si Batseba at lumuhod sa harap ng hari. Sinabi sa kanya ng hari: “Ano ang gusto mo?” 17 Sumagot si Batseba: “Aking panginoon, isinumpa mo sa iyong alipin sa ngalan ni Yaweng iyong Diyos na ang aking anak na si Solomon ang siya ngang hahalili sa iyo at uupo sa iyong trono. 18 Ngunit ngayon, aking panginoong hari, si Adonias na ang naghahari nang hindi ninyo nama¬malayan. 19 Naghandog na siya ng napakara¬ming baka, mga pinatabang guya at mga tupa, at inanyayahan niya ang lahat ng anak ng hari, pati ang paring si Abiatar at si Yoab na heneral ng hukbo; pero hindi niya inan¬yayahan ang iyong lingkod na si Solo¬mon. 20 At ngayon, O panginoon kong hari, nakatuon sa iyo ang mata ng buong Israel para malaman kung sino ang kahalili mong luluklok sa iyong trono. 21 Kung hindi ito mahahayag bago yumao sa piling ng kan-yang mga ninuno ang aking panginoong hari, ako at ang aking anak na si Solomon ay ituturing na mga kriminal.”
22 Nagsasalita pa siya sa hari nang duma¬ting ang propetang si Natan. 23 At inihayag sa hari: “Narito ang propetang si Natan!” Puma¬sok si Natan at humarap sa hari, yumuko na halos abot sa lupa ang mukha, 24 at sinabi: “Panginoon kong hari, nakapagpasya na ba kayong si Adonias ang siyang hahalili sa inyo at uupo sa inyong trono? 25 Sapagkat lumu¬song siya nga¬yon at naghandog ng napaka¬raming baka, pinatabang guya at tupa. Inanyayahan niya ang lahat ng anak ng hari, ang mga pinuno ng hukbo at ang paring si Abiatar. Kasalo niya sila nga¬yong kumakain at umiinom at sinasabing: Mabuhay si Haring Adonias! 26 Ngunit ako na inyong lingkod, ang paring si Sadok at si Bena¬yang anak ni Yehoyada pati ang inyong lingkod na si Solomon ay di niya inanyayahan. 27 Gawa nga kaya ito ng aking panginoong hari nang hindi ipinaa¬alam sa inyong mga lingkod kung sino ang mau¬upong kahalili ninyo sa inyong trono?”
Humalili si Solomon kay David
28 Sumagot si Haring David: “Tawagin mo si Batseba.” Kayat pumasok si Bat¬seba at humarap sa hari. 29 Su¬mum¬pa ang hari at sinabi: “Buhay si Yawe na sumagip sa akin sa lahat ng kagipitan, 30 at tutu¬parin ko ngayon ang isinumpa ko noon sa iyo sa ngalan ni Yaweng Diyos ng Israel nang sabihin kong ang anak mong si Solomon ang maghaha¬ring kahalili ko at siyang mauupo sa aking trono bilang ka¬palit ko.”
31 Yumuko pagkatapos si Batseba na abot sa lupa ang mukha at nagpugay sa hari, at sinabing: “Mabuhay si Haring David magpakailanman!”
32 Sinabi ni Haring David: “Tawagin ang paring si Sadok, ang propetang si Natan at si Benayang anak ni Yeho¬yada.” At pumasok sila’t humarap sa hari. 33 Sinabi naman sa kanila ng hari: “Isama ninyo ang mga lingkod ng inyong panginoon at isakay ninyo ang aking anak na si Solomon sa aking mola. Ilusong ninyo siya sa Gihon, 34 at doon siya papahiran ng langis ng pa-ring si Sadok at ng pro¬petang si Natan bilang hari ng Israel. At hipan ninyo ang trum¬peta at sabihing: Mabuhay si Ha¬ring Solomon! 35 At saka kayo uma¬hong kasunod niya, pupunta siya at luluklok sa aking trono. Siya ang maghaharing kahalili ko sapagkat siya ang inilagay kong pinuno ng Israel at Juda.”
36 Sumagot sa hari si Benayang anak ni Yehoyada: “Amen! Totohanin nawa ito ni Yaweng Diyos ng aking pangino¬ong hari. 37 Kung paanong sumainyo si Yawe, aking panginoong hari, gayun¬din naman sana kay Solomon at gawing mas masagana ang kanyang paghahari kaysa paghahari ng aking panginoong Haring David.”
38 Lumusong nga ang paring si Sadok, ang propetang si Natan at si Benayang anak ni Yehoyada, kasama ang mga Kereteo at mga Peleteo, at pinasakay si Solomon sa mola ni Haring David at si¬namahan sa Gihon. 39 Kinuha ng paring si Sadok ang sungay na sisidlan ng langis mula sa Banal na Tolda at pinahiran si Solomon. Hinipan nila ang trumpeta at nagsigawan ang buong bayan: “Mabuhay si Haring Solomon!” 40 At saka umahong kasunod niya ang buong bayan sa saliw ng mga plauta at malakas na sigawan sa galak. At na¬yanig ang lupa sa kanilang ingay.
41 Narinig ito ni Adonias at ng lahat niyang bisita habang patapos na sila sa pagkain. Pagkarinig sa tunog ng trum¬peta, itinanong ni Yoab: “Ano ang ibig sa¬bi¬hin ng ingay at gulo sa lun¬sod?” 42 Nag¬¬¬sasalita pa siya nang du¬ma¬ting si Yona¬tang anak ng paring si Abiatar at sinabi ni Adonias sa kanya: “Tuloy ka, dahil tiyak na magandang balita ang dala ng isang marangal na taong tulad mo.”
43 Sumagot si Yonatan kay Adonias: “Hindi gayon, sapagkat ginawa nang hari si Solomon ng ating panginoong Haring David. 44 Pinasama sa kanya ng hari ang paring si Sadok, ang prope-tang si Natan, si Benayang anak ni Yehoyada at ang mga Kereteo at mga Peleteo, at pinasakay naman nila siya sa mola ng hari. 45 At sa Gihon, pina¬hiran siya bilang hari ng pa¬ring si Sadok at ng propetang si Natan. Mula roo’y umahon silang nagbubunyi, at nagsigawan naman ang buong siyu¬dad. Iyon ang ingay na narinig ninyo. 46 Naka¬luklok na rin si Solomon sa trono ng hari, 47 at nagsidating ang mga opisyal para batiin ang ating panginoong Ha¬ring David sa pagsasabing: Higit nawang patan¬yagin ng inyong Diyos ang pangalan ni Solomon kaysa inyong pa¬ngalan, at gawing mas dakila ang kanyang pag¬hahari kaysa inyong paghahari. Yumuko sa kanyang higaan ang ha¬ri, 48 at sinabi: “Purihin si Yaweng Diyos ng Israel sapagkat niloob niyang isa sa aking lahi ang lumuklok sa aking trono at makita ito ng aking mga mata.”
49 Nanginig sa takot ang lahat ng bisita ni Adonias at nagsialis, at nag¬kanya-kanyang lakad ang bawat isa. 50 Sa takot ni Adonias kay Solomon, lu¬mapit siya sa altar at kumapit sa mga sungay nito. 51 Iniulat kay Solomon na takot si Adonias sa kanya kaya ku¬mapit ito sa mga sungay ng altar, at sinabing: “Isumpa sa akin ngayon ni Haring Solomon na hindi niya ako ipapapatay sa tabak ng kanyang mga tauhan.”
52 Sumagot si Solomon: “Kung ma¬pa¬¬tu¬tunayan niyang siya’y mara¬ngal na tao, hindi malalaglag sa lupa isa man sa kan¬yang buhok. Ngunit mamamatay siya kung may kasamaang matagpuan sa kanya.” 53 Ipinatawag siya ni Haring Solo¬mon at ibinaba siya mula sa altar. Huma-rap siya at yumuko kay Haring Solomon, at sinabi sa kanya ni Solomon: “Hala, umuwi ka na.”
Mga huling habilin ni David
2 • 1 Nang malapit nang mamatay si David, tinagubilinan niya ang kanyang anak na si Solomon: 2 “Papunta na ako sa hantungan ng sangkalupaan. Magpaka¬tatag ka’t magpaka¬lalaki. 3 Tuparin mo ang mga utos ni Yaweng iyong Diyos, lumakad sa kanyang mga daan at isabuhay ang kanyang mga tuntunin, mga utos, mga batas at mga dekla¬ras¬yon, gaya ng na¬susulat sa Batas ni Moises. At magtatagumpay ka sa lahat mong gagawin at saan ka man pumunta. 4 At tutu¬parin ni Yawe ang pangakong binitiwan niya sa akin: Kung pakakaingatan ng iyong mga anak na lumakad sa harap ko sa katapatan at nang buo nilang puso’t kalu¬luwa, hindi ka mawawalan ng inapo sa trono ng Israel.
5 Alam mo na rin ang ginawa sa akin ni Yoab na anak ni Sarvia, kung ano ang ginawa niya sa dalawang pinuno ng mga hukbo ng Israel na sina Abner na anak ni Ner at Ama¬sang anak ni Yeter. Pinatay niya sila at pina¬danak ang dugo ng dig¬maan sa panahon ng kapayapaan. Kaya bina¬hiran niya ng dugong ito ang sinturon sa kanyang bay¬wang at mga sandalyas sa kanyang mga paa. 6 Kayat kumilos ka ayon sa iyong karu¬nu¬ngan ngunit huwag mo siyang paba¬ba¬yaang mamatay nang mapayapa sa kanyang katandaan. 7 Pagmagandahang-loob mo naman ang mga anak ni Barzilay na taga-Galaad, at isalo mo sila sa iyong hapag sapag¬kat ina¬lala¬yan nila ako nang tumakas ako kay Absalom na iyong kapatid.
8 Alalahanin mo si Simei na anak ni Gerang Benjaminita ng Bahurim. Minura niya ako’t sinumpa nang araw na nagpunta ako sa Mahanaim. Bumaba siya para salubungin ako sa Jordan, at isinumpa ko sa kanya sa ngalan ni Yawe na hindi ko siya papatayin sa tabak. 9 Ngunit huwag mo siyang pawalang-sala nga¬yon sapagkat isa kang taong marunong. Alam mo na ang gagawin mo sa kanya. Madugo ang magiging pagkamatay niya sa kanyang katandaan.
10 Nahimlay si David sa piling ng kanyang mga ninuno, at inilibing sa lunsod ni David. 11 Apatnapung taong naghari si David sa Israel, pitong taon sa Hebron at tatlumpu’t tatlong taon sa Jerusalem. 12 At lumuklok si Solomon sa trono ni David na kanyang ama, at naging ma¬tatag ang kanyang paghahari.
Mga unang gawa ni Solomon
13 Pinuntahan naman ni Adonias na anak ni Hagit si Batsebang ina ni Solomon. Tinanong siya ni Batseba: “Naparito ka ba sa kapaya¬paan?” Sumagot siya: “Kapaya¬paan,” 14 at idi¬nagdag, “May sasabihin ako sa inyo.” Sinabi ni Batseba: “Magsalita ka.” 15 At sinabi ni Adonias: “Alam ninyo na akin ang kaharian, at inaasahan ng buong Israel na ako ang maghahari. Ngunit nagbago ang lahat at nauwi sa aking kapatid ang kaharian sapagkat sa kanya ito ibinigay ni Yawe.
16 Isang bagay lamang ang aking hinihingi sa inyo at huwag sana ninyong tanggihan.” Sinabi ni Batseba: “Sabihin mo.” 17 At nag¬patuloy si Adonias: “Pakisabi ninyo sana kay Ha¬ring Solomon, dahil hindi niya kayo tatanggihan, na ibigay niya sa akin bilang asawa si Abisag na Sunamita.” 18 At sumagot si Batseba: “Ba¬yaan mo’t kakausapin ko ang hari para sa iyo.”
19 Pinuntahan ni Batseba si Haring Solomon para kausapin ito tungkol kay Adonias. Tumindig ang hari para salubungin siya, yumuko sa kanya at saka naupo sa trono at nagpalagay ng upuan sa kanyang kanan para sa ina ng hari.
20 Naupo si Batseba at sinabi: “May maliit na kahilingan ako sa iyo. Huwag mo sana akong bibiguin.” At sinabi sa kanya ng hari: “Sabihin ninyo, aking ina, at hindi ko kayo tatanggihan.” 21 Kaya sinabi niya: “Bayaan mong maging asawa ni Adonias na iyong kapatid si Abisag na Sunamita.” 22 Sumagot si Haring Solomon sa kanyang ina: “Bakit ninyo hinihingi si Abisag na Sunamita para kay Adonias? Hingin na ninyo pati ang kaharian para sa kanya, sapagkat panganay siya sa akin at kakampi pa niya ang paring si Abiatar at si Yoab na anak ni Sarvia.”
23 Sumumpa si Haring Solomon sa ngalan ni Yawe: “Gawin ito sa akin ng Diyos at higit pa kung hindi pagbabayaran ni Adonias ng kanyang buhay ang kahilingang ito. 24 Buhay si Yaweng naglagay at nagluklok sa akin sa trono ni David na aking ama at pati sa aking inapo gaya ng kanyang ipinangako – tiyak na mamamatay si Adonias ngayon!”
25 Inutusan ni Haring Solomon si Bena¬yang anak ni Yehoyada na patayin si Ado¬nias.
26 Sinabi ng hari sa paring si Abiatar: “Umuwi ka sa iyong lupain sa Anatot. Dapat ka sanang mamatay pero hindi kita ipa¬papatay sa araw na ito sapagkat ikaw ang bumuhat sa Kaban ni Yaweng Panginoon sa unahan ni David na aking ama, at nakiramay ka sa lahat ng pag¬hihirap ng aking ama.” 27 Tinanggal ni Solomon si Abiatar sa pagi¬ging pari ni Yawe at nagka¬totoo ang sa¬¬li¬-tang binitiwan ni Yawe sa Silo tungkol sa angkan ni Eli.
28 Dumating ang balita kay Yoab na puma¬nig kay Adonias pero hindi kay Absa¬lom. Nagtago siya sa tolda ni Yawe at kuma¬pit sa mga sungay ng altar. 29 Nang iulat kay Haring Solomon na nagtago si Yoab sa tolda ni Yawe at nasa tabi ng altar, isinugo ng hari si Benayang anak ni Yeho¬yada at inutusan: “Humayo ka’t patayin siya!”
30 Kaya pumasok si Benaya sa tolda ni Yawe at sinabi kay Yoab: “Iniuutos ng hari: Lumabas ka!” Ngunit sinabi ni Yoab: “Hindi! Dito ako ma¬mamatay.”
Inihatid ni Benaya sa hari ang sagot at sina¬bing “Ito ang sabi ni Yoab at sagot niya sa akin.” 31 Sumagot ang hari: “Gawin mo ang sinabi niya. Patayin mo siya at ilibing. Sa gayo’y mai¬la¬layo mo sa akin at sa sam¬bahayan ng aking ama ang sala para sa dugong pinadanak ni Yoab. 32 Sa kanya sisi¬ngilin ni Yawe ang sarili niyang dugo sapagkat dalawang lalaking matuwid at mas mabuti kaysa kanya ang sina¬lakay niya’t pina¬tay sa tabak nang hindi alam ni David na aking ama: sina Abner na anak ni Ner at heneral ng hukbo ng Israel at si Amasang anak ni Yeter at heneral ng hukbo ng Juda.
33 Kay Yoab at sa kanyang lahi magpa¬kailanman sisingilin ang kanilang dugo. Ngunit mag-kakaroon ng kapayapaan mula kay Yawe mag¬pakailanman si David at ang kanyang lahi at sambahayan at trono.”
34 Nilapitan nga si Yoab ni Benayang anak ni Yehoyada at sinaksak at pinatay. Inilibing siya sa sarili niyang bahay sa disyerto. 35 Inilagay ng hari si Benayang anak ni Yehoyada na pinuno ng hukbo bilang kapalit ni Yoab. Ang paring si Sadok naman ang ipinalit niya kay Abiatar.
36 Ipinatawag ng hari si Simei at sinabi sa kanya: “Magtayo ka ng iyong bahay sa Jerusalem at doon ka tumira, at huwag kang aalis doon para pumunta kahit saan. 37 Sa araw na umalis ka’t tumawid sa lambak ng Kidron, tiyak na ma¬mamatay ka. At ikaw na rin ang maysala sa iyong kamatayan.” 38 Sinabi ni Simei sa hari: “Mabuti ang inyong sinabi. Gagawin ng inyong lingkod ang utos ng aking panginoong hari.” Kaya maha¬bampanahong tumira si Simei sa Jerusalem.
39 Makaraan ang tatlong taon, dalawa sa mga alipin ni Simei ang tumakas at nagpunta kay Akis na anak ni Maaka at hari ng Gat. Nang ibalita kay Simei na nasa Gat ang kanyang mga alipin, 40 sumakay siya sa kanyang asno at pinun¬¬tahan si Akis sa Gat para hanapin ang kanyang mga alipin. 41Nalaman ni Solomon na umalis si Simei sa Jerusalem at nakabalik na galing Gat.
42 Ipinatawag ng hari si Simei at sinabi sa kanya: “Di ba’t pinasumpa kita kay Yawe at bina¬-laang mamamatay ka sa oras na umalis ka at magpunta kahit saan? At sinabi mo naman sa aking: Mabuti ang inyong sinabi; susunod ako! 43 Ba’t di mo tinupad ngayon ang sumpa kay Yawe at ang utos ko sa iyo?” 44 Sinabi pa ng hari kay Simei: “Alam mo sa iyong puso ang lahat ng kasamaang ginawa mo kay David na aking ama. Sisingilin ka ngayon ni Yawe sa iyong ka¬¬-samaan. 45 Ngu¬nit pagpapalain si Ha¬ring So¬lo¬mon, at matatatag ang trono ni David sa harap ni Yawe magpakailanman.”
46 Inutusan ng hari si Benayang anak ni Yeho¬yada, at lumabas ito at pinatay si Simei.
At ngayo’y naging mas matatag ang pag¬hahari ni Solomon.

3 • 1 Nakipagkasunduan si Solomon kay Pa¬ ra¬¬ong hari ng Ehipto sa pama¬ma¬gitan ng kasal. Pinakasalan niya ang anak na babae ni Paraon at dinala ito sa lunsod ni David hanggang matapos ang pagpapatayo niya sa kanyang pa¬¬¬lasyo, sa Bahay ni Yawe at sa pader sa palibot ng Jerusalem.
2 Nang panahong iyon, nag-aalay ng mga hain sa mga altar sa burol ang sambayanan dahil hindi pa naitatayo ang Bahay para sa Ngalan ni Yawe. 3 Mahal ni Solomon si Yawe at lumakad siya sa mga tuntunin ni David na kanyang ama, ngunit nag-alay din siya ng mga hain at nagsunog ng insenso sa mga altar sa burol.
Ang panaginip ni Solomon
• 4 Nagpunta ang hari sa Gibeon para mag-alay ng mga handog sa¬pag¬kat ito ang pinakapangunahing Santu¬waryo sa mga Burol noon. Nag-alay si Solomon ng sanlibong sinunog na handog sa altar na iyon. 5 At kina¬gabi¬han, napakita si Yawe kay Solomon sa Gibeon sa isang pana¬ginip at sinabi ng Diyos: “Hi¬ngin mo ang gusto mong ibigay ko sa iyo.”
6 Sumagot si Solomon: “Ipinakita mo sa iyong lingkod na si David na aking ama ang dakilang pag-ibig sapagkat matapat siyang naglingkod sa iyo, at naging ma¬tu¬wid at totoo sa iyo. Ipinag-patuloy mo ang dakilang pag-ibig na ito sa kanya at binig¬yan mo siya ng isang anak na luluklok sa kanyang trono gaya sa araw na ito. 7 At ngayon, O Yaweng aking Diyos, pagpa¬lain mo ang iyong lingkod bilang kahalili ni David na aking ama, bagamat ako’y maliit na bata lamang at walang alam gawin. 8 Ang iyong lingkod ay nasa pi¬ling ng iyong bayang pinili, isang bayang da-kila at hindi mabilang sa dami. 9 Kaya pagkalooban mo ang iyong lingkod ng pusong maunawain para pamunuan ang iyong bayan at para mapagpasyahan ko ang mabuti at masama. Sapagkat sino ang makapa¬mumuno sa ganito ka¬laking bayan mo?”
10 Nasiyahan ang Panginoon at ang bagay na ito ang hiniling ni Solomon. 11 At sinabi sa kanya ng Diyos: “Dahil ito ang iyong hiniling at hindi mahabang buhay o mga kayamanan para sa iyong sarili, o kamatayan ng iyong mga ka¬away, kundi pagkaunawa ang hiningi mo para mapag-pasyahan kung alin ang tama, 12 ipagka¬kaloob ko ang iyong hinihiling. Binibigyan kita ngayon ng isang pusong marunong at mapagsuri kaya wala kang makakatulad sa mga nauna sa iyo at wala nang lilitaw pang tulad mo sa mga susunod sa iyo. 13 Ibini¬bigay ko rin sa iyo ang hindi mo hiningi, ang yaman at katan¬yagan kayat wala kang maka¬kapantay sa mga hari ha¬bang ika’y nabubuhay. 14 At kung lala¬kad ka sa aking mga daan, at tutuparin mo ang aking mga tuntunin at mga utos tulad ng ginawa ni David na iyong ama, pahahabain ko ang iyong buhay.”
15 Nagising si Solomon – panaginip la¬mang pala! Kaya umuwi siya sa Jeru¬salem at tumayo sa harap ng Kaban ng Tipan ni Yawe at nag-alay ng mga sinu¬nog na handog at mga hain sa ma-buting pag¬sasamahan. At nag¬handa siya nang ma¬laki para sa lahat ng kanyang mga opis¬yal.
Ang hatol ni Solomon
• 16 Pagkatapos, dalawang babaeng ba¬yaran ang lumapit sa hari at tumayo sa harap niya. 17 Isa sa mga babae ang nag¬salita: “O aking panginoon, mag¬kasama ka¬ming nakatira ng babaeng ito sa iisang bahay at nanganak ako samantalang ka¬sama ko siya sa bahay. 18 Tatlong araw pag¬¬kapanganak ko, nanganak din naman ang babaeng ito. Kami lamang ang na¬roon, walang ibang tao sa bahay liban sa aming dalawa. 19 At namatay ang anak ng babaeng ito nang gabi ring iyon dahil na¬da¬ganan niya. 20 Kayat bumangon siya kina¬ha¬tinggabihan, at kinuha ang aking anak na katabi ko sa pagtulog, inihiga sa kanyang kandu¬ngan, at ini¬lagay naman sa aking kan¬dungan ang kanyang patay na anak. 21 Pag¬ba¬ngon ko kina¬umagahan para pasusu¬hin ang aking anak, nakita kong patay na ito. Ngunit nang tingnan ko itong mabuti nang uma¬gang iyon, nakilala kong hindi pala iyon ang aking anak.”
22 Sinabi naman ng isa pang babae: “Anak ko ang batang buhay, ang batang patay ang anak mo.” Sumagot ang unang babae: “Hindi. Ang batang patay ang anak mo, anak ko ang buhay.” At nagtalo sila sa harap ng hari.
23 Sinabi ng hari: “Sinasabi nito: Anak ko ang buhay, at ang patay ang anak mo. At sinasabi naman nito: Hindi; ang patay ang anak mo, at anak ko ang bu¬hay.” 24 At sinabi ng hari: “Bigyan ninyo ’ko ng ta¬bak.” Nang madala sa hari ang tabak, 25 iniutos niya: “Hatiin ang batang buhay: ibigay ang kalahati sa isang ito at ang ka¬¬lahati sa isa pa.”
26 Sinabi sa hari ng ina ng buhay na bata dahil sa awa sa anak ng kanyang sinapupunan: “O aking panginoon, ibi¬gay na po ninyo sa kanya ang buhay na bata, huwag lamang ninyong patayin.” Ngunit sinabi ng isa pa: “Hindi ’yan ma¬u¬¬uwi sa iyo o sa akin, hatiin ang bata.”
27 Sumagot ang hari at sinabi: “Ibi¬gay sa kanya ang buhay na bata, at huwag pa¬tayin. Siya ang ina ng bata.”
28 At nabalitaan sa buong Israel ang hatol na ginawa ng hari, at nagkaroon sila ng pitagan sa hari sapagkat nakita nilang sumasakanya ang karunungan ng Diyos sa paggagawad ng kataru-ngan.
Ang karangyaan ni Solomon
4 1 Si Haring Solomon ang hari ng buong Israel 2 at ang mga sumusunod ang kanyang matataas na opisyal:
si Azarias na anak ng paring si Sadok, 3 sina Elihoref at Ahias na mga anak ni Sisa ang mga kalihim, si Yosafat na anak ni Ahilud ang taga¬pagtala, 4 si Benayang anak ni Yehoyada ang heneral ng hukbo, sina Sadok at Abiatar ang mga pari, 5 si Azarias na anak ni Natan ang tagapamahala ng mga opisyal.
Si Zabud na anak ng paring si Natan ang personal na tagapayo ng hari, 6 si Ahisar ang mayordomo sa palasyo, at si Adoniram naman na anak ni Abda ang namamahala sa sapilitang pagpapatrabaho.
7 May labindalawang gobernador si Solomon sa buong Israel, at sila ang sagot sa ka¬ilangan ng hari at ng kanyang sam¬baha¬yan: tig-isang buwan ang toka ng bawat isa sa bu¬ong santaon.
8 Narito ang kanilang mga pangalan: si Ben-Hur sa kabundukan ng Efraim, 9 si Ben-Deker sa Makaz, Saalbim, Bet-semes at Elon-Bet¬hanan, 10 si Ben-Hesed sa Arubot (sa kanya rin ang Soko at ang buong lupain ng Hefer), 11 si Ben-Abinadab sa buong rehiyon ng Dor (may¬bahay niya si Tafat na anak ni Solomon), 12 si Baana na anak ni Ahilud sa Taanak, Megiddo at sa buong Bet-san hanggang Abel-mehola sa kabila pa ng Yokmeam,
13 si Ben-Geber sa Ramot-Galaad pati ang re¬hiyon ng Argob sa Basan, animnapung ma¬la-laking siyudad na napapaderan at natatrang¬kahan ng mga tanso, 14 si Ahina¬dab na anak ni Ido sa Mahanaim, 15 si Ahimaaz sa Neftali (maybahay niya si Basemat na anak ni Solomon), 16 si Baana na anak ni Husai sa Aser at Bealot, 17 si Yosafat na anak ni Parua sa Isacar, 18 si Si¬mei na anak ni Ela sa Benjamin, 19 si Geber na anak ni Uri sa lupain ng Galaad na bayan ni Sihong hari ng mga Amorreo at ni Og na hari ng Ba¬san.
At may tagapamahala rin sa lupain ng Juda.
27 Ang mga gobernador na ito ang nagpapadala ng pagkain kay Haring Solomon at sa lahat ng dumudulog sa hapag ng hari: bawat isa sa buwang toka niya. At tiniyak nilang walang anumang kulang. 28 Nagdadala rin sila ng sebada at dayami para sa mga kabayo at mga mola saanman naroon ang hari, bawat isa ayon sa kanyang toka.
22 Ang pagkain ni Solomon ay binubuo ng tatlumpung sako ng pinong harina, anim¬napung sako ng magaspang na harina, 23 sam¬pung ma¬tatabang baka, dalawam¬pung baka sa pastulan, sandaang tupa, bukod pa sa mga usa at mga gasela, kam¬bing bundok at matatabang ibon. 24 Naghari siya sa lahat ng nasa kanluran ng Eufrates mula sa Tipsa hanggang Gaza, pati sa lahat ng hari. At nagkaroon ng kapa¬yapaan sa lahat ng dako. 25 Buong buhay ni Solomon na nabuhay nang matiwasay ang Juda at Israel mula Dan hanggang Berseba, bawat isa sa lilim ng kanyang ubasan at puno ng igos.
20 Parang buhangin sa dalampasigan sa dami ang Juda at Israel: nagkakainan sila, nag-iinu-man at nagkakasayahan. 21 Naghari si Solomon sa lahat ng kaharian mula sa Eufrates hanggang sa lupain ng mga Pilisteo at sa hang¬ganan ng Ehipto. Nagbuwis ang mga ito at nag¬lingkod kay Solomon habang nabubuhay siya.
26 May apatnapung libong kuwadra ng kaba¬yo si Solomon para sa kanyang mga karwahe at labindalawang libong manga¬ngabayo.
29 Pinagkalooban ng Diyos si Solomon ng natatanging karunungan at kaalaman at pang-unawang sinlawak ng buhanginan sa dalam¬pasigan. 30 Higit pa ang karunungan ni Solomon sa karunungan ng lahat ng tao sa silangan, at higit pa sa lahat ng karunungan ng Ehipto.
31 Pinakamarunong siya sa lahat ng tao – kaysa kay Etan na Ezraita, at kina Heman, Kalkol at Darda na mga anak ni Mahol. At kuma¬lat ang kanyang katanyagan sa lahat ng karatig-bansa. 32 Gumawa siya ng tatlun¬libong salawikain at sanlibo’t lima naman ang kanyang mga awit.
33 Nangusap siya tungkol sa mga puno mula sa sedro ng Lebanon hanggang sa isopong tumutubo sa pader. Tinalakay niya ang tungkol sa mga hayop at mga ibon, tungkol sa mga gu-magapang at sa mga isda.
34 Dumating sila mula sa lahat ng bansa para pakinggan ang karunungan ni Solo¬mon: mga sugo ng lahat ng hari sa daigdig na nakabalita sa kanyang karu¬nungan.
5 • 1 Nang mabalitaan ni Hiram na hari ng Tiro na pinahiran nila si Solomon bilang haring kahalili ng ama nito, nagpadala siya sa kanya ng mga sugo. Kaibigan ni David si Hiram sa lahat ng panahon.
2 Ipinadala naman ni Solomon ang men¬sa¬heng ito sa kay Hiram: 3 “Alam mong hindi na-kapagtayo si David na aking ama ng Bahay para sa Ngalan ni Yaweng kanyang Diyos dahil sa digmaang nakapalibot sa kanya hanggang ipailalim ni Yawe sa kan¬yang mga paa ang kanyang mga kaaway. 4 Ngunit ngayo’y pinag¬kalooban ako ni Yaweng aking Diyos ng kapa¬yapaan sa lahat ng dako at wala nang kaaway o kapa¬hamakan. 5 Kaya balak kong magtayo ng Bahay para sa Ngalan ni Yaweng aking Diyos gaya ng sinabi ni Yawe kay David na aking ama: Ang iyong anak na paluluklukin ko sa iyong trono bilang kahalili mo ang siyang magtatayo ng Bahay para sa Ngalan ko. 6 Iutos mo ngayon na iputol nila ako ng mga sedro sa Lebanon. Tutulungan ng aking mga tauhan ang iyong mga tauhan, at babayaran ko sa iyo ang anu¬mang suwel¬dong itatakda mo para sa iyong mga tauhan. Sapagkat alam mo namang wa¬lang si¬numan sa amin ang makapamumutol ng troso tulad ng mga taga-Sidon.”
7 Nang malaman ni Hiram ang pahatid ni Solomon, labis siyang nagalak at kanyang si¬nabi: “Purihin si Yawe sa araw na ito sa pagbi¬bigay kay David ng matalinong anak bilang pinuno ng malaking bayang ito.” 8 At ipinasabi ni Hiram kay Solomon: “Natang¬gap ko ang men¬sa¬heng ipinaabot mo sa akin at gagawin ko ang lahat ng gusto mo tungkol sa mga kahoy na sedro at sipres. 9 Ilulusong sa dagat ng aking mga tauhan ang mga troso mula sa Lebanon. Ipagagawa kong balsa ang mga iyon sa dagat at ihahatid sa lugar na itatakda mo. Doon pag¬hihiwa-hiwalayin ang mga iyon kayat maipahahakot mo na. Mapagbibigyan mo naman ang kagustuhan mo sa pagbibigay ng pagkain sa aking sambahayan.”
10 Binigyan ni Hiram si Solomon ng lahat ng trosong sedro at sipres na kailangan nito, 11 at binigyan naman ni Solomon si Hiram ng dalawampunlibong sakong trigo bilang pag¬kain ng kanyang sambahayan at dala¬wam¬pun¬libong galon ng dinalisay na langis. Gina¬wa ito ni So¬¬lo¬¬¬mon para kay Hiram taun-taon.
12 Binigyan ni Yawe ng karunungan si Solomon gaya ng ipinangako niya sa kanya, at nag¬-karoon sila ng kapayapaan ni Hiram, at gumawa silang dalawa ng kasunduan.
13 Iniutos ni Haring Solomon ang sapi¬litang paggawa ng tatlumpunlibong lalaki mula sa buong Israel. 14 Pinapunta niya ang mga iyon sa Lebanon, tigsasampung libo buwan-buwan, kayat tig-isang buwan sila sa Lebanon at dalawang buwan naman sa kani-kanilang mga taha¬nan. Si Adoniram ang namahala sa sapilitang paggawa. 15 May pitum¬pung libong pahinante si Solomon at walumpung libong tagatibag ng bato sa bundok 16 di pa kabilang dito ang mga kapatas na inilagay ng mga katiwala ni Solomon para mamahala sa paggawa: mga tatlun¬libo’t tatlundaang lalaking nama¬mahala sa mga tra¬bahador. 17 Sa utos ng hari, nagtibag sila ng malalaki at mama¬haling mga bato para sa pundasyon na sinin¬sel na bato para sa Bahay ni Yawe. 18 Pinu¬tol at inihanda ng mga trabahador nina Solomon at Hiram at ng mga taga-Gebal ang mga troso at mga bato para itayo ang Bahay.
Itinayo ni Solomon ang templo
6 • 1 Sa ika-apatnaraa’t walumpung taon matapos lumabas ang mga Israelita mula sa lupain ng Ehipto, sa ikapat na taon ng paghahari ni Solomon sa Israel, sa buwan ng Ziv na ika¬¬¬la¬wang buwan ng taon, sinimulan ni So¬lomon na itayo ang Bahay ni Yawe.
2 Ang Bahay na ipinatayo ni Haring Solomon para kay Yawe ay siyamna¬pung talampakan ang haba, tatlumpu ang lu¬wang at apatnapu’t lima ang taas. 3 Tat¬lumpung talampakan ang haba ng patio sa harap ng Santuwaryo ng Bahay na ka¬¬sin¬¬luwang mismo ng Bahay, at labinlimang talampakan naman ang luwang mula sa harap ng Bahay. 4 Gu¬mawa siya ng mga binta¬nang may rehas sa Bahay.
5 Nagtayo rin siya ng isang balangkas na kadatig ng mga pader na nakapaligid sa Bahay at kumukulong sa Santuwaryo at sa Kabanal-banalang Lugar. Nagpagawa rin siya ng mga silid sa paligid. 6 Pito’t kalahating talampakan ang luwang ng pinakasilong, siyam naman ang gitna, at sampu’t kalahati ang ikatlo. Gumawa siya ng mga patu¬ngan sa palibot sa labas ng pader ng Bahay upang wala nang kailangang ibaon pa sa mga pader ng Bahay.
7 Itinayo ang Bahay mula sa mga batong tinabas na sa tibagan, kayat walang narinig na ingay ng martilyo o palakol o anumang kagamitang bakal habang itinatayo ang Bahay.
8 Nasa dakong kanan naman ng Bahay ang pasukan sa pinakasilong. Isang paikot na hag¬dan ang paakyat sa gitnang palapag, at gayun¬din mula sa gitna hanggang sa ikatlo. 9 Itinayo ni Solomon ang Bahay, at tinapos ito at binubu¬ngan ito ng mga biga at makakapal na tablang sedro. 10 Gumawa siya ng mga kuwarto sa gilid sa buong paligid ng Bahay. Pito’t kalahating talam¬pakan ang taas ng bawat isa, at nakadikit sa Bahay sa pamamagitan ng mga bigang sedro.
11 Dumating ang salita ni Yawe kay Solomon: 12 “Tungkol naman sa Bahay na ito na iyong iti-na¬tayo, kung susundin mo ang aking tuntu¬nin at isasagawa ang aking mga batas, tutuparin at susundin ang aking mga utos, tutuparin ko na¬man sa iyo ang salitang binitiwan ko kay David na iyong ama. 13 Mananahan ako sa piling ng mga anak ng Israel at hindi ko paba¬bayaan ang aking bayang Israel.”

• 14 Itinayo at tinapos ni Solomon ang Bahay. 15 Dinindingan niya ng mga tab¬lang sedro ang mga pader sa loob ng Bahay mula sahig hanggang kisa¬me, kayat puro kahoy lamang ang bu¬ong loob. At tablang sipres naman ang isi¬nahig sa Bahay. 16 Ibinukod ni Solomon ang tatlumpung talampakan sa likuran ng Bahay, balot ng tablang sedro mula sahig hanggang kisame upang mag¬silbing panloob na santuwaryo ang Kabanal-bana¬lang Lugar. 17 Anim¬napung ta¬lam¬pa¬kan naman ang haba ng harap ng Bahay, ang Banal na Lugar. 18 Sa buong loob ng Bahay ay may mga kalabasa at mga nakabukang bulaklak na inukit sa tablang sedro at walang makikitang bato.
19 Inihanda niya ang kaloob-looban ng Bahay na Kabanal-banalang Lugar para paglagyan ng Kaban ng Tipan ni Yawe. 20 Tat¬lumpung talampakan ang haba nito, pati ang luwang at taas, at balot ng lantay na ginto. Yari din sa sedro ang altar na balot sa ginto.
21 Binalot ni Solomon sa lantay na ginto ang loob ng Bahay. Inihiwalay niya ang santuwaryo sa loob na may gintong tani¬kala, at binalot ito sa ginto. 22 Binalot din ni Solomon sa ginto ang loob ng buong Bahay. Binalutan din niya ng ginto pati ang altar sa kaloob-loobang Santu¬waryo.
23 Sa loob ng Kabanal-banalang Lugar, nag¬pagawa si Solomon ng dalawang kerubing yari sa kahoy na olibo, labinlimang talampakan ang taas ng bawat isa. 24 Pito’t kalahating talampa¬kan ang haba ng bawat pakpak ng kerubin, kayat labinlimang talampakan ang sukat ng mga pakpak mula sa magkabilang dulo. 25 Iisa ang sukat at anyo ng dalawang kerubin, 26 la¬binlimang talampakan ang taas ng bawat isa.
27 Inilagay niya ang mga kerubin na nakabuka ang mga pakpak sa kaloob-looban ng Bahay. Nakadikit sa dingding ang pakpak ng isa, at nakadikit naman sa kabilang dingding ang pakpak ng isa pang kerubin. Nagsalikop naman sa kalagitnaan ng Bahay ang tig-isang pakpak ng dalawa. 28 Binalutan din niya ng ginto ang mga kerubin.
29 Pinaukitan ni Solomon ng mga kerubin, punong-palma at nakabukang bulaklak ang lahat ng pader, sa loob at labas, sa paligid ng Bahay. 30 Pinabalutan din niya ng ginto ang sahig sa loob at labas ng Kabanal-banalang Lugar.
31 Ginawa ni Solomon ang mga pinto sa Kabanal-banalang Lugar na yari sa kahoy na olibo. Ikalimang bahagi ng pintuan ang hamba at mga poste. 32 Inukitan niya ang dalawang pin¬tong olibo ng mga kerubin, punong-palma at nakabukang bulaklak. Binalutan niya ng pinuk¬pok na ginto ang mga kerubin at mga punong-palma.
33 Gumawa rin siya ng mga posteng yari sa olibo para sa pintuan ng Kabanal-banalang Lugar na bumubuo sa ikapat na bahagi. 34 Ka¬hoy na sipres naman ang dalawang pinto, may dalawang oha ang bawat pinto na natitiklop sa pamamagitan ng mga bisagra. 35 Inukitan din ng kerubin, punong-palma at nakabukang bu¬laklak ang mga iyon, at bina¬lutan ng gintong dahan-dahang inilatag sa mga ukit.
36 Itinayo niya ang panloob na patyo na may tatlong hilera ng batong tinapyas at isang hanay naman ng mga sedrong biga.
37 Sa buwan ng Ziv ng ikapat na taon, inilatag ang pundasyon ng Bahay ni Yawe. 38 At sa bu¬wan ng Bul, ikawalong buwan ng ikalabing-isang taon, nayari ang Bahay at lahat ng bahagi nito ayon sa buong plano. Pitong taon itong itinayo ni Solomon.
Ang palasyo at ang templo
7 • 1 Labintatlong taon namang itinayo ni Solomon ang kanyang bahay.
2 Itinayo niya ang palasyo ng “Gubat ng Lebanon”: sandaa’t limampung talampakan ang haba, pitumpu’t lima ang luwang, at apat¬napu’t lima ang taas, sa apat na hanay ng mga haliging sedro, at sedro rin ang mga bigang nasa mga haligi. 3 May kisame itong sedro na nakapatong sa apatnapu’t limang solera, labinlima sa bawat hanay na naka¬patong naman sa mga haligi.
4 May tatlong hanay ng mga bintana sa mag¬kabilang tabi, magkakatapat ang bawat isa. 5 Kuwadrado ang lahat ng pinto at bintana, at mag¬kakatapat.
6 At ang portiko ng mga haligi: pitumpu’t limang talampakan ang haba at apatnapu’t lima ang luwang. May patyo ito sa harap na mayroon ding mga haligi at bubong.
7 Ang Bulwagan ng Trono kung saan siya naggagawad ng katarungan – ito ang Bul¬wagan ng Paghuhukom – ay balot ng sedro mula sahig hanggang kisame.
8 Nasa kabilang patyo naman sa likod ng bul¬¬¬wagan ang bahay na kanyang tirahan na pareho rin ang pagkagawa. Nagpatayo rin si Solomon ng isa pang katulad na bahay para sa anak ni Paraon, na kinuha niyang asawa.
9 Yari sa mga piling bato ang lahat ng ito, tina¬bas ayon sa sukat, nilagari sa magka¬bilang tabi, mula sa pinakapundas¬yon hang¬gang sa tuktok, mula sa patyo sa labas hang¬gang sa ma-laking patyo.
10 Yari naman sa mataas na klaseng bato ang pundasyon, malalaking batong tigla¬labinlimang talampakan ang bawat isa at tigla¬labin¬dalawa ang iba pa. 11 Nasa itaas ang mga piling batong tinapyas ayon sa sukat at mga kahoy na sedro. 12 Ang malaking patyo ay naliligid ng pader na tatlong hilera ng tinap¬¬yas na bato at isang hilera ng sedrong biga, gaya ng patyo sa loob ng Bahay ni Yawe at ng portiko nito.
13 Ipinasundo ni Haring Solomon si Hiram mula sa Tiro. 14 Anak siya ng isang biyuda sa tribu ng Neftali, taga-Tiro ang kanyang ama at manggagawa ng kagamitang tanso. At napa¬katalino niya, at magaling at sanay sa lahat ng magagawa sa tanso. Nagpunta siya kay Haring Solomon at ginawa niya ang lahat ng ipinagawa nito.
15 Gumawa siya ng dalawang haliging tanso na kapwa dalawampu’t pitong talam¬pakan ang taas at labingwalo ang kabilugan. Guwang ang loob ng mga haligi at apat na daliri ang kapal. 16 Gumawa rin siya ng dala¬wang tansong pina¬kaulo ng mga haligi na inilagay sa tuktok, pitu’t kalahating talam¬pakan ang taas ng bawat isa. 17 Gu¬mawa pa siya ng lambat na sala-salang tani-kala para sa mga pinakaulo ng mga haligi, tigpipito para sa bawat isa. 18 Gumawa rin siya ng dalawang hanay ng mga tansong prutas na nakapaligid sa bawat sala-salang tanikala para takpan ang pinakaulo ng bawat haligi. 19 Ang mga pinakaulo sa itaas ng mga haligi sa bulwagan ay korteng asusena na anim na talampakan ang laki. 20 Sa pina¬kaulo namang nasa itaas ng dalawang haligi, sa tabi ng sala-salang tanikala ay naka¬paligid ang dalawandaang tan¬song prutas na nasa dalawang hanay.
21 Itinayo ni Hiram ang mga haligi sa may portiko ng templo: ang isa sa kanan na tinatawag na Yakin, at isa sa kaliwa na tina¬tawag na Boaz. 22 Kayat nayari ang mga haligi.
23 Gumawa rin siya ng isang malaking kawang tinunaw na metal na tinatawag na “Dagat” na labinlimang talampakan ang luwang mula sa magkabilang dulo. Pitu’t ka¬lahating talampakan ang taas nito at apatnapu’t lima naman ang kabi¬lugan.
24 May mga korteng kalabasang nakapali¬bot sa ibaba ng bunganga nito, sampu sa bawat talampakan at kalahati, at nasa dalawang hanay na minoldeng kasama ng Dagat. 25 Nakapatong ang Dagat sa labindalawang torong tanso, nakaharap ang tatlo sa hilaga, tatlo sa kanluran, tatlo sa timog, at tatlo sa silangan. Nakapatong ang Dagat sa mga ito na magkakatalikuran. 26 Tatlong pulgada ang kapal nito, at tulad sa bibig ng isang kopa ang gilid nito, na parang bulaklak ng liryo, at maaaring sidlan ng mga sampung libong galong tubig.
27 Gumawa rin siya ng sampung patu¬ngang tanso, na anim na talampakan ang haba ng bawat isa, at ganito rin ang luwang, at apat at kalahati naman ang taas. 28 Ganito ginawa ang patungan: nakakabit ang mga panel sa balang¬kas, 29 at may mga leon, toro at kerubim sa bawat panel, at gayundin sa balangkas. At may mga palamuti sa itaas at ibaba ng mga leon at mga toro. 30 May apat na gulong na tanso ang bawat patungan, at tanso rin ang ehe; may mga tukod ang apat na paa nito para salalayan ng mga plang¬gana. Minolde ang mga ito gaya ng mga palamuti. 31 Nakaangat ito nang isa’t kala¬hating talampakan sa ibabaw ng patungan; bilog ang bibig nito at may dalawampu’t limang pulgada ang lalim. May mga ukit na parisukat at hindi bilog ang mga panel ng patungan.
32 Nasa ilalim ng mga panel ang mga gulong: kaisang-piyesa ng bawat panel ang ehe ng gulong, at may taas na dalawampu’t limang pulgada ang mga gulong. 33 Parang gulong ng kar-wahe ang mga ito; pawang pinan¬day na metal ang mga ehe, gilid, rayos at yantas.
34 May apat na tukod naman ang apat na sulok ng bawat patungan. 35 At sa ibabaw ng bawat patunga’y may pabilog na siyam na pul¬gada ang taas. Dito nakasalalay ang labi ng hugasan. Iisang piyesa lamang ang leeg, ang tukod nito at ang ibabaw ng patungan. 36 May mga ukit itong kerubim, leon, punong-palma at mga palamuti sa paligid. 37 Sa gani¬tong paraan niya ginawa ang sampung patungang tanso; iisa ang pagkakabubo, iisa ang sukat at iisa ang hugis.
38 Gumawa rin si Hiram ng sampung plang¬ganang tanso, na naglalaman ng apat¬napung galong tubig ang bawat isa, at may sukat na anim na talampakan ang luwang. May plang¬gana sa bawat patungan. 39 Inila¬gay niya ang limang patungan sa gawing timog ng Bahay, at sa hilaga naman ang lima pa. Inilagay niya ang Dagat sa timog-silangang sulok ng Bahay.
40 Gumawa rin si Hiram ng mga sahuran, pala at planggana at tinapos ang lahat ng gawaing iniatang sa kanya ni Haring Solo¬mon sa Bahay ni Yawe. 41 Kabilang dito ang dalawang haligi, dalawang korteng-mangkok na pinakaulo na nasa itaas ng mga haligi, ang dalawang tani¬ka¬lang palamuti na ikinabit sa dalawang korteng-mangkok sa itaas ng mga haligi, 42 apatnaraang tansong prutas para sa dalawang tanikala, tiga¬la¬wang hanay para sa bawat tanikala upang balutan ang dalawang parang mangkok sa ulo ng mga haligi, 43 sampung patu¬ngan at ang sampung planggana ng mga ito, 44 ang Dagat at ang labindalawang toro sa ilalim nito, 45 ang mga kaldero, pala at plang¬gana. Gi¬nawa ni Hiram ang lahat ng gamit na ito sa Bahay ni Yawe para kay Haring Solomon, at yaring lahat sa makinang na tanso. 46 Ipinamolde ng hari ang mga iyon sa kapatagan ng Jordan sa pagitan ng Sukot at Sartan. 47 Hindi na tinimbang ni Solo¬mon ang lahat ng kagamitan dahil sa dami ng mga ito. Kaya hindi mati¬tiyak ang timbang ng nagamit na tanso.
48 Inilagay ni Solomon sa Bahay ni Yawe ang lahat ng kagamitang ipinagawa niya: ang altar na ginto, ang mesang ginto para sa tinapay ng presensya; 49 ang mga lantay na gintong patu-ngan ng ilawan, lima sa gawing kanan at lima sa gawing kaliwa sa harap ng Kabanal-banalang Lugar; ang mga bulaklak, mga ilawan at sipit ng mitsa na lantay na gintong lahat; 50 ang mga gintong kopa, mga panggupit ng mitsa, mga planggana, mga insensaryo, at mga lalagyan ng baga; ang mga gintong bisagra para sa mga pinto sa kaloob-looban ng Bahay na Ka¬banal-banalang Lugar, at para sa mga pinto sa bulwagan ng Templo.
51 Nang matapos na ang lahat ng ipina¬gawa ni Haring Solomon para sa Bahay ni Yawe, dinala niya ang mga kagamitang inihandog ng kanyang amang si David – ang pilak, ang ginto at ang mga kagamitan – at inilagay ang mga iyon sa kabang-yaman ng Bahay ni Yawe.
8 1 Tinipon ni Solomon sa kanyang harap sa Jerusalem ang mga matatanda ng Israel at lahat ng pinuno ng mga tribu at ang mga ama ng mga angkan ng mga Israelita para iahon ang Kaban ng Tipan ni Yawe mula sa Sion na lunsod ni David.
Pagtatalaga sa Templo
• 2 Nagtipon ang lahat ng Israelita kay Haring Solomon sa panahon ng piyesta sa buwan ng Etanim na ikapitong buwan. 3 Du¬mating ang lahat ng matatanda ng Israel, binuhat naman ng mga pari ang Kaban 4 at dinala itong kasama ng Tol¬dang Tagpuan at lahat ng sagradong ka¬ga¬mitang narito. Dinala ng mga pari at mga Levita ang mga iyon. 5 At si Haring Solomon at ang buong pamayanan ng Israel na nagtipon sa kanya sa harap ng Kaban ay nag-alay ng mga tupa at baka na hindi mabilang sa dami.
6 Inilapag ng mga pari ang Kaban ng Tipan ni Yawe sa lugar nito sa santuwaryo ng Bahay – sa Kabanal-bana¬lang Lugar – sa ilalim ng mga pakpak ng mga kerubin. 7 Nakabuka ang mga pakpak ng mga ke¬ru¬bin sa lugar ng Kaban, at lumililim na¬man sa Kaban at sa mga pasanan nito. 8 Napakahaba ang mga pasanan kayat ma¬kikita ang mga dulo niyon mula sa Banal na Lugar sa harap ng Kabanal-banalang Lugar ngu¬nit hindi na kita sa labas. Naroon pa rin ang mga iyon hang¬gang ngayon.
9 Walang nasa Kaban liban sa dalawang tapyas na bato na inilagay dito ni Moises sa Horeb nang makipagtipan si Yawe sa mga Israelita sa paglabas nila mula sa lupain ng Ehipto.
10 Pag lumalabas ang mga pari mula sa Banal na Lugar, napupuno ng ulap ang Bahay ni Yawe. 11 Kaya hindi na¬ipag¬papa¬tuloy ng mga pari ang kani¬lang pag¬li¬lingkod sapagkat napu¬puno ng luwalhati ni Yawe ang kanyang Bahay.
12 At sinabi ni Solomon: “Sinabi ni Yawe na mananahan siya sa makapal na ulap. 13 Itinayo ko ngayon para sa iyo ang Ba¬hay na tahanan mo, isang lugar na pana¬na¬hanan mo magpa-kailanman.”
14 Humarap ang hari at binasbasan ang buong pagtitipon ng Israel na nakatayo roon. 15 At sinabi niya: “Purihin si Yaweng Diyos ng Israel. Tinupad niya sa pamamagitan ng kan¬yang kamay ang pangakong binitiwan niya kay David na aking ama nang sabihin niyang: 16 Sapul sa araw na ilabas ko mula sa Ehipto ang aking bayang Israel, wala na akong piniling lunsod sa lahat ng tribu ng Israel para pagtayuan ng bahay na tahanan ng aking Pangalan, ngunit pinili ko ngayon ang Jerusalem upang doon manahan ang aking Pangalan, tulad ng pagpili ko kay David para mamuno sa aking bayang Israel. 17 Balak ni David na aking ama na magtayo ng isang bahay para sa Ngalan ni Yaweng Diyos ng Israel, 18 ngunit sinabi ni Yawe kay David na aking ama: Maganda ang balak mong magtayo ng Bahay para sa aking Pangalan, maganda ang iniisip mong ito; 19 pero hindi ikaw kundi ang iyong anak na iyong dugo at laman ang siyang magtatayo ng Bahay para sa aking Pangalan.
20 Tinupad ni Yawe ang salitang binitiwan niya sapagkat humalili ako kay David na aking ama at nakaluklok ngayon sa trono ng Israel gaya ng ipinangako ni Yawe. Naitayo ko nga ang Bahay na ito para sa Ngalan ni Yaweng Diyos ng Israel. 21 Naglaan ako roon ng lugar para sa Kabang naglalaman ng tipang ginawa ni Yawe sa ating mga ninuno nang ilabas niya sila mula sa lupain ng Ehipto.”
Panalangin ni Solomon
• 22 Tumindig si Solomon sa harap ng altar ni Yawe sa harap ng buong pagtitipon ng Israel. Itinaas niya ang kanyang kamay sa langit, 23 at sinabi:
“O Yaweng Diyos ng Israel, walang diyos na tulad mo sa langit sa itaas o sa lupa sa ibaba. Tinutupad mo ang iyong tipan at kagandahang-loob sa iyong mga lingkod na buong pusong lumalakad sa harap mo. 24 Tinupad mo ang pangakong binitiwan mo sa iyong lingkod na si David na aking ama. Bibig mo nga’y nangako at tinupad naman ito ng iyong kamay gaya sa araw na ito.
25 Ngayon, O Yaweng Diyos ng Israel, tuparin mo ang pangakong ito kay David nang sabihin mong: Hindi mawawalan ng inapong luluklok sa harap ko sa trono ng Israel kung pagbubutihin lamang ng iyong mga anak ang paggawa ng tama para maglingkod sa akin gaya ng gi¬nawa mo. 26 Kayat ngayon, O Diyos ng Israel, magka¬totoo nawa ang salitang binitiwan mo kay David na aking ama.
27 Ngunit totoo nga kayang maninirahan ang Diyos sa lupa? Hindi ka nga kayang taglayin ng langit, ng kataas-taasang langit, gaano pa ang Bahay na ito na aking itinayo?
28 Ngunit pakinggan mo ang panalangin at pagluhog ng iyong lingkod, O Yaweng aking Diyos! Pakinggan mo ang daing at panalangin ng iyong lingkod sa harap mo ngayon. 29 Ma-buksan nawa ang iyong mga mata sa Bahay na ito, araw at gabi, sa lugar na ito na ikaw mismo ang nagsabing: Dito mananahan ang aking Pangalan. Kayat pakikinggan mo ang dalangin ng iyong lingkod sa lugar na ito.
• 30 Pakinggan mo ang pagluhog ng iyong lingkod at ng iyong bayang Israel sa pananalangin nila sa lugar na ito. Makinig ka mula sa iyong tahanan sa Langit, at sa iyong pagkarinig ay mag-pa¬tawad.
31 Kung may maparatangang nagkasala sa kanyang kapwa at kailangang manumpa kayat lumapit siya’t nanum¬pa sa harap ng iyong altar sa Bahay na ito, 32 makinig ka mula sa langit at igawad ang katarungan. Parusahan ang masama at papa¬nagutin sa kasama¬ang kanyang gi¬nawa, ngunit pawalang-sala ang matuwid at gantim¬palaan siya ayon sa kanyang pagka¬matuwid.
33 Kung malupig ng kaaway ang iyong bayang Israel dahil sa pagkakasala nila sa iyo, at kapag nagbalik sila sa iyo at inamin ang kanilang pagka¬kasala, na nanana¬la¬ngin at lumuluhog sa iyo sa Ba¬hay na ito, 34 makinig ka mula sa la¬ngit at pata¬warin ang sala ng iyong bayang Israel. Ibalik sila sa lupaing ibi¬nigay mo sa kanilang mga ninuno.
35 Kung nakapinid ang kalangitan at walang ulan sapagkat nagkasala sila sa iyo, at nanalangin sila sa lugar na ito at inamin at tinalikuran ang kanilang kasa¬lanan dahil pinahirapan mo sila, 36 ma¬kinig ka mula sa langit at patawarin ang sala ng iyong mga lingkod at ng iyong bayang Israel. Ituro sa kanila ang ma¬bu¬ting daan na dapat nilang tahakin, at mag¬paulan sa lupaing ipinamana mo sa iyong bayan.
37 Kung may taggutom sa lupain, kung may peste o salot ng trigo, o amag, balang o tipaklong, kung kub¬kubin sila ng ka¬away sa alinman sa kanilang mga lunsod, kung dapuan sila ng anumang salot o sa¬kit, 38 maging anuman ang pana¬langin at pagluhog ng sinuman sa iyong bayang Israel sa pagsisisi sa kanyang puso at pag-uunat ng mga kamay tungo sa Bahay na ito, 39 makinig ka mula sa iyong ta¬ha¬nan sa langit at magpatawad. Kumilos ka’t ibi¬gay sa bawat isa ang marapat sa lahat niyang gawa dahil alam mo ang kanyang puso (dahil ikaw lamang ang na¬ka-kakilala sa puso ng lahat ng tao) 40 upang matakot sila sa iyo habang sila’y nabu¬buhay sa lu¬pa-ing bigay mo sa aming mga ninuno.
41 Tungkol naman sa dayuhang hindi mula sa iyong bayang Israel, at galing sa malayong lupain dahil sa iyong Pa¬ngalan 42 (dahil nabalitaan nila ang iyong daki¬lang Pangalan, ang malakas mong kamay at nakaunat na bisig), at nana¬langin sa Bahay na ito, 43 makinig ka mula sa iyong tahanan sa langit at ga¬win ang lahat ng hinihingi sa iyo ng da¬yuhan upang maki¬lala ng lahat ng bansa sa lupa ang iyong Pangalan at magkaroon ng pitagan sa iyo tulad ng iyong bayang Israel. At malaman nila na nasa Bahay na ito na aking itinayo ang iyong Pangalan.
44 Sa paglabas ng iyong bayan para maki¬pagdigmaan sa kanilang kaaway, saan mo man sila ipadala, at sa pananalangin nila kay Yawe paharap sa lunsod na iyong pinili at sa Bahay na itinayo ko para sa iyong Pangalan, 45 pakinggan mo mula sa langit ang kanilang panalangin at pagluhog at itaguyod ang kani¬lang simulain.
46 Kung magkasala sila sa iyo dahil walang taong hindi nagkakasala, at magalit ka sa kanila at ipaubaya mo sila sa kaaway at dalhin silang bihag sa lupain ng kaaway, malayo man o ma¬la¬pit, 47 at kung magbago ang kanilang puso sa lupaing kinapipiitan nila at magsisi at lu¬muhog sa iyo sa lupain ng mga bumihag sa kanila, at sabihing: Nagkasala kami at gumawa ng mali at naging lapastangan – 48 kung buong puso’t kaluluwa silang magsisi sa lupain ng mga kaaway na bumihag sa kanila at mana¬langin sa iyo paharap sa lupaing bigay mo sa kanilang mga ninuno sa lunsod na pinili mo at sa Bahay na itinayo ko para sa iyong Pangalan, 49 paking¬gan mo mula sa iyong tahanan sa langit ang kanilang panalangin at pagluhog, at itaguyod ang kanilang simulain. 50 Pata¬warin mo ang iyong bayang nagkasala sa iyo, patawarin mo ang lahat nilang paghihi-magsik at kahabagan nawa sila ng mga bumihag sa kanila. 51 (Sapag¬kat sila ang iyong bayan at sarili mong pag-aari na ini¬labas mo mula sa Ehipto, mula sa gitna ng tunawan ng bakal.)
52 Imulat mo ang iyong mga mata sa paglu¬hog ng iyong lingkod at ng iyong bayang Israel, at pakinggan sila sa kanilang pagtawag sa iyo. 53 Sapagkat ibinukod mo sila mula sa lahat ng bansa sa daigdig upang maging sarili mong pag-aari gaya ng ipinahayag mo sa pamama¬gitan ni Moises na iyong lingkod nang ilabas mo ang aming mga ninuno mula sa Ehipto, O Yaweng Panginoon!”
54 Pagkatapos ni Solomon sa lahat niyang pana¬langin at pagluhog kay Yawe, tumindig siya mula sa pagkakaluhod sa harap ng altar ni Yawe, nakataas sa langit ang mga kamay. 55 Tu¬mayo siya at malakas na binasbasan ang pagtitipon ng Israel: 56 “Purihin si Yawe na nag¬bigay ng pahinga sa kanyang bayang Israel tulad ng kanyang ipinangako sapagkat hindi nagkabula isa mang salita sa lahat ng magagandang pa¬nga¬kong binitiwan niya sa pamamagitan ni Moises na kanyang lingkod. 57 Su¬ma¬amin nawa si Yaweng Diyos namin kung paanong suma¬aming-mga-ninuno siya. Huwag niya nawa kaming iwan o paba¬yaan. 58 Ibaling nawa niya ang aming mga puso sa kanya upang maka¬lakad kami sa lahat niyang mga daan at matu¬pad ang lahat niyang mga utos, tuntunin at batas na iniutos niya sa aming mga ninuno. 59 Ang mga salita ko nawang ito sa aking pagda¬langin kay Yawe ay manatili araw-gabi kay Yaweng aming Diyos. Itaguyod nawa niya ang kapa¬kanan ng kanyang lingkod at ng kanyang ba¬yang Israel ayon sa pang-araw-araw na panga¬ngailangan 60 upang malaman ng lahat ng bansa sa daigdig na si Yawe ang Diyos at wala nang iba pa. 61 Kayat maging buung-buo kay Yaweng ating Diyos ang inyong mga puso, lumakad sa kanyang mga tuntunin, at tuparin ang kanyang utos gaya sa araw na ito.”
62 Nag-alay ng mga handog sa harap ni Yawe ang hari at ang buong Israel na kasama niya. 63 Naghandog si Solomon kay Yawe ng dala¬wam¬pu’t dalawang libong baka at sandaa’t dalawampung libong tupa bilang hain sa mabu¬ting pagsasamahan. Kayat pinasinayaan ng hari at lahat ng Israelita ang Bahay ni Yawe.
64 Nang araw ding iyon, pinabanal ng hari ang loob ng patyong nasa harap ng Bahay ni Yawe dahil doon niya inialay ang mga sinunog na handog, ang mga handog na butil at ang taba ng hain sa mabuting pagsa¬samahan. Sapagkat ang altar na tanso sa harap ni Yawe ay napakaliit para paglagyan ng sinunog na handog, ng han¬dog na butil at ng taba sa hain sa mabuting pag-sasamahan.
65 Ipinagdiwang ni Solomon ang piyesta sa panahong ito kasama ng buong Israel. Napa¬kalaki ng pagtitipon mula sa bungad ng Hamat hanggang sa batis ng Ehipto. Pitong araw silang nagpiyesta kay Yaweng ating Diyos, nag¬kainan sila’t nag-inuman.
66 Sa ikawalong araw, pinauwi ni Solomon ang bayan. Binasbasan nila ang hari at umuwi silang nagdiriwang at masaya ang puso dahil sa lahat ng kabutihang ginawa ni Yawe kay David na kanyang lingkod at sa kanyang ba¬yang Israel.
Mga gawa ni Solomon
9 1 Pagkatapos maipatayo ni Solomon ang Bahay ni Yawe at ang palasyo ng hari at lahat ng gusto niyang ipagawa, 2 napakita sa kanya si Yawe sa ikalawang pagkakataon tulad nang magpakita siya sa kanya sa Gibeon. 3 Si¬nabi sa kanya ni Yawe: “Narinig ko ang iyong panalangin at pagluhog sa harap ko. Pinabanal ko ang Bahay na ito na itinayo mo, upang ilagay dito ang aking Pangalan magpa¬kailanman. Lalagi rito ang aking mga mata at puso sa lahat ng araw. 4 At kung paglilingkuran mo ako nang buong katapatan ng puso at pag¬kamatuwid tu¬lad ni David na iyong ama, at ga¬gawin ang lahat kong iniutos sa iyo at tutuparin ang aking mga tuntunin at mga batas, 5 itatatag ko mag¬pakailanman ang iyong trono sa Israel gaya ng ipinangako ko kay David na iyong ama nang sabihin kong: Hindi ka mawawalan ng inapo sa trono ng Israel.
6 Ngunit kung kayo at ang inyong mga anak ay lalayo sa akin at hindi ninyo tutuparin ang aking mga utos at mga tun¬tuning inihaharap ko sa inyo ngayon, at aalis para maglingkod sa ibang mga diyos at sasamba sa kanila, 7 papawiin ko ang Israel sa balat ng lupaing bigay ko sa kanila at itatakwil ko ang Bahay na pinabanal ko para sa aking Pangalan. Magiging kasabihan at paksa ng lokohan ang Israel sa lahat ng bansa. Magiging bunton ng bato ang Bahay na ito. 8 Manghihilakbot at magtataka ang lahat ng mapapadaan dito at sasabihing: Ba’t ganito ang ginawa ni Yawe sa lupaing ito at sa Bahay na ito? 9 At sasagot sila: Sapagkat tinalikuran nila si Yaweng kanilang Diyos na naglabas sa kani¬¬lang mga ninuno mula sa lupain ng Ehipto, at niyakap nila ang ibang mga diyos, sinamba ang mga iyon at pinag¬lingkuran. Kaya ibinagsak sa kanila ni Yawe ang lahat ng kasamaang ito.”
10 Sa loob ng dalawampung taong pagtatayo ni Solomon sa dalawang bahay – ang Ba¬hay ni Yawe at ang palasyo ng hari – 11 si Hiram na hari ng Tiro ang nagpadala kay Solomon ng lahat nitong kailangang kahoy na sedro at sipres, at ginto. Pagkatapos, binigyan naman ni Solomon si Hiram ng dalawampung lunsod sa lupain ng Galilea. 12 Ngunit pagkaalis ni Hiram sa Tiro para dalawin ang mga lunsod na bigay sa kanya ni Solomon, hindi siya na¬si¬yahan, 13 at sinabi: “Anong klase naman ng mga lunsod ang ibi¬nigay mo sa akin, kapatid?” Kaya tinawag iyong Lupain ng Kabul hanggang sa araw na ito. 14 At nagpadala si Hiram sa hari ng sandaa’t dala-wam¬pung bareta ng ginto.
15 Narito ang ulat tungkol sa sapilitang paggawa na iniutos ni Haring Solomon para ipatayo ang Bahay ni Yawe at ang sarili niyang palasyo, ang Milo, at ang pader ng Jerusalem, ang mga lunsod ng Hasor, Megiddo at Gezer.
16 Sinalakay at binihag ni Paraong hari ng Ehipto ang Gezer, sinunog iyon at pinatay ang mga Kananeong naroon. Ibinigay naman niyang dote ang lunsod sa kanyang anak na asawa ni Solomon. 17 Kayat muling itinayo ni Solomon ang Gezer, ang ibabang Bet-Horon, 18 ang Ba¬alat at Tamar sa dis¬yerto sa lupain ng Juda, 19 ang lahat ng imba¬kang-lunsod ni Solomon, ang mga lunsod para sa mga karwahe at mga manga¬ngabayo, at ang lahat ng gustong itayo ni Solomon sa Jerusalem, sa Lebanon at sa buong lupaing sakop niya.
20 Sa lahat ng nalabi sa mga Amorreo, Heteo, Perezeo, Heveo at Hebuseo na hindi mga Israelita – 21 ang kanilang mga inapong naiwan nila sa lupain, na hindi lubusang nalipol ng mga Israelita – sa kanila ipinataw ni Solomon ang sapilitang paggawa hang¬gang sa araw na ito. 22 Ngunit walang gi¬nawang alipin si Solomon sa mga Israelita sapagkat sila ang kanyang mga man¬dirigma, mga opisyal at mga pinuno, mga kapitan, mga pinuno ng kanyang karwahe at mga mangangabayo.
23 Limandaa’t limampu ang mga kapatas na nangangasiwa sa pagpapagawa ni Solo¬mon, sila ang namamahala sa mga traba¬hador.
24 Pagkaahon ng anak ni Paraon mula sa lun¬sod ni David patungo sa sariling palas¬yong ipinatayo ni Solomon, saka naman ipinatayo ni Solomon ang Milo.
25 Nang mayari ang Bahay, tatlong beses isang taon na nag-aalay si Solomon ng mga si¬nu-nog na handog at ng mga hain sa ma¬buting pagsa¬samahan sa altar na itinayo niya para kay Yawe, at nagsusunog dito ng in¬senso sa harap ni Yawe.
26 Nagtayo si Haring Solomon ng mga barko sa Ezion-Geber na malapit sa Elat sa pampa-ngin ng Dagat ng Mga Tambo sa lupain ng Edom. 27 Ipinadala ni Hiram sa mga barko ang kanyang mga tauhan na mga bihasang mandaragat kasama ang mga tauhan ni Solomon. 28 Naglayag sila pa-Ofir at nag-uwi ng apatna¬raa’t dalawampung bareta ng ginto na dinala nila kay Haring Solomon.
Dinalaw si Solomon ng reyna ng Seba
10 • 1 Nabalitaan ng reyna ng Seba ang katanyagan ni Solomon, kayat pi¬nuntahan niya ito para subukin sa mabi¬bigat na kata¬nu¬ngan. 2 Duma¬ting siya sa Jerusalem, napakarami niyang kasama at may mga kamel¬yong may dalang mga rekado at na¬paka¬¬raming ginto at mga batong-hiyas.
Nang humarap siya kay Solomon, sinabi niya ang lahat niyang iniisip 3 at sinagot naman ni Solomon ang lahat ng kanyang tanong. Walang hindi naipali¬wa¬nag sa kanya ang hari.
4 At nang makita ng reyna ng Seba ang lahat ng karunungan ni Solomon, ang palasyong itinayo nito, 5 at ang pag¬kain sa kanyang hapag, ang tirahan ng mga opisyal, ang pagsisilbi ng mga lingkod at ang kanilang mga suot, ang mga taga¬pagdulot niya ng inumin pati ang mga sinunog na handog na inialay ng hari sa Bahay ni Yawe, halos hindi siya maka¬hinga.
6 At sinabi niya sa hari: “Totoo ang nabalitaan ko sa aking lupain tungkol sa iyo at sa iyong karunungan. 7 Ngunit hindi ko pinaniwalaan ang mga balitang ito hanggang makarating ako rito at makita mismo ng aking mga mata. At ni wala pa pala sa kalahati ang naiba¬lita sa akin! Sapagkat higit pa sa nabalitaan ko ang iyong karunungan at kayamanan. 8 Masu¬werte ang iyong mga asawa! Masu¬werte ang iyong mga lingkod na laging nasa harap mo at nakari¬rinig sa iyong karunu¬ngan!
9 Purihin si Yaweng iyong Diyos na nasisiyahan sa iyo at iniluklok ka sa trono ng Israel! Dahil sa pag-ibig ni Yawe sa Israel magpakailanman, gina¬wa ka ni¬yang hari upang maggawad ng kataru¬ngan at pagkamatuwid.”
10 Binigyan niya ang hari ng sandaa’t dalawampung bareta ng ginto, napaka¬raming rekado at mga batong-hiyas. Wala nang dinala pang gayong kara¬ming re¬kado gaya ng ibinigay ng reyna ng Seba kay Haring Solomon. 11 Bukod dito, ang mga barko ni Hiram na nagdala ng ginto mula sa Ofir ay nagdala rin ng napaka¬ra¬ming maba¬ngong kahoy at mga batong-hiyas.
12 Ginamit ng hari ang mga maba¬ngong kahoy na balustre sa Bahay ni Yawe at sa palasyo ng hari, at para sa mga lira at alpa ng mga mang-aawit. Wala nang dumating o nakita pang muli na gayong mabangong kahoy hanggang sa panahong ito.
13 Binigyan naman ni Haring Solomon ang reyna ng Seba ng lahat ng gusto nito bukod pa sa ibinigay sa kan¬ya ng hari bilang pagmamagandang-loob. At umalis ang reyna at umuwi sa kanyang lupain kasama ang kanyang mga tauhan.
14 Animnaraa’t animnapu’t anim na bareta ang gintong tinatanggap ni Solomon taun-taon, 15 bukod pa sa mga buwis ng mga negosyante, mangangalakal at ng lahat ng hari ng Arabia at mga gobernador ng lupain.
16 Nagpagawa si Solomon ng dalawan¬daang malalaking kalasag na yari sa pi¬nanday na tatlo’t kalahating kilo ng ginto ang bawat isa. 17 Nagpagawa rin siya ng tatlun¬daang maliliit na kalasag na pinanday na gintong isang kilo’t kalahati ang bawat isa. Inilagay ng hari ang mga iyon sa palasyong Gubat ng Lebanon.
18 Nagpagawa rin ang hari ng malaking tronong garing na may palamuting lantay na gin¬to. 19 May anim na baytang ang trono; pabilog ang sandalan at may patungan ng braso sa mag-kabilang tabi, at may naka¬tindig na leon sa tabi ng bawat isa. 20 May labindalawang leon sa anim na baytang, tig-isa sa magkabilang dulo bawat baytang. Wala pang katulad nito ang naipagawa sa alinmang kaharian.
21 Yari sa ginto ang lahat ng kopa at inuman ni Haring Solomon, at yari naman sa lantay na ginto ang lahat ng kagamitan sa palasyong Gubat ng Lebanon; walang yari sa pilak sapag¬kat bale-wala ito sa kapana¬hunan ni Solomon.
22 May mga barko ng Tarsis sa dagat ang hari, kasama ang mga barko ni Hiram. Tuwing ikat-long taon, dumadaong ang mga barko ng Tarsis na may dalang ginto, pilak, garing, ung¬goy at pabo-real.
• 23 Nangunguna sa yaman at du¬nong si Haring Solomon sa lahat ng hari sa daig¬dig. 24 At hangad ng buong daig¬dig na ma¬ka¬harap si Solomon para ma¬rinig ang kan¬yang karunungang bigay ng Diyos sa kan¬yang isipan. 25 Taun-taon, bawat isa’y nag¬dadala sa kanya ng regalo, mga ba¬gay na yari sa pilak at ginto, mga damit, mga ar¬mas at mga rekado, mga ka¬bayo at mola.
26 Tinipon ni Solomon ang mga karwahe at kabayo – sanlibo’t apatna¬raang karwahe at labindalawang libong kaba¬yo na inilagay niya sa mga lunsod ng kar¬wahe at sa Jerusalem kasama niya. 27 Pa¬rang bato lamang ang pilak sa Jerusalem para sa hari, at ang sedro ay parang si-komoro lamang sa kapata¬gan sa dami. 28 Ga¬ling Cilicia pa ang mga kabayo ni Solomon – binili iyon ng mga negosyante ng hari sa Cilicia. 29 Mula roo’y nakakuha sila ng karwahe sa hala¬gang animnaraang pirasong pilak, at ng kabayo sa halagang san¬daa’t limampu. Ang mga negosyante ni Solomon ang nagbenta ng mga ito sa la¬hat ng hari ng mga Heteo at ng Aram.
Mga asawa ni Solomon
11 • 1 Bukod sa anak ni Paraon, umibig din si Solomon sa mara¬ming ba¬baeng banyaga – mga Moabita, Edomita, Sidonia at Hetea, 2 mula sa mga bansang sinabi ni Yawe sa mga Israelita: “Huwag kayong mag-asawa sa kanila o sila sa inyo sapagkat iba¬baling nila ang inyong puso sa ka¬nilang mga diyos.” Ngu¬nit tinularan ni Solomon ang mga ban¬sang ito dahil sa kanyang pag-ibig. 3 Na¬ging asawa niya ang pitundaang prinsesa, at tatlundaang asawang-alipin; at sila ang nag¬ligaw sa kanyang puso.
4 Sa katandaan ni Solomon, ibina¬ling ng kanyang mga asawa ang kanyang puso sa pagsunod sa ibang mga diyos. Hindi kasintapat ng puso ni David na kanyang ama ang kanyang puso kay Yaweng kanyang Diyos. 5 Sumunod siya kay Astarteng diyosa ng mga Sidonio at kay Milkom na diyus-diyusan ng mga Amonita. 6 Ginawa ni Solomon ang ma¬sama sa paningin ni Yawe, at hindi buong-pusong sumunod kay Yawe gaya ni David na kanyang ama. 7 Nagtayo pa si Solo¬mon ng isang altar sa burol sa silangan ng Jerusalem para kay Kemos na diyus-diyusan ng Moab pati kay Mil¬kom na diyos ng mga Amonita. 8 Gayun¬din ang kanyang ginawa para sa lahat niyang asawang banyaga na nagsu¬sunog ng insenso at nag-aalay ng mga handog sa kani-kanilang mga diyos.
9 Nagalit si Yawe kay Solomon sa¬pagkat lumayo ang puso nito kay Ya¬weng Diyos ng Israel. Dalawang beses na na¬pakita si Yawe sa kanya 10 at inu¬tusan si¬¬yang huwag sumunod sa ibang mga diyos. Ngunit hindi niya tinupad ang utos ni Yawe.
11 Kaya sinabi ni Yawe kay Solomon: “Dahil ganito ang iginawi mo at hindi mo tinupad ang aking Tipan at ang aking mga tuntunin na iniutos ko sa iyo, aagawin ko sa iyo ang kaharian at ibi-bigay ito sa iyong tagapaglingkod. 12 Alang-alang lamang kay David na iyong ama kaya hindi ko ito gagawin sa iyong panahon kundi sa ka¬may ng iyong anak ko ito aagawin. 13 Ngu¬nit hindi ko aagawin sa kanya ang buong kaharian. Isang tribu ang ibibigay ko sa iyong anak alang-alang kay David na aking lingkod at sa Jerusalem na aking pinili.”
Mga kaaway ni Solomon
14 At nagpalitaw si Yawe ng isang kalaban ni Solomon, si Hadad na Edomitang buhat sa isang kilalang pamilya ng Edom. 15 Nang malupig ni David ang Edom at pagkaahon ni Yoab na hene¬ral ng hukbo para ilibing ang mga patay, pinatay niya ang lahat ng lalaki ng Edom. 16 Anim na buwan doon si Yoab at ang buong Israel hanggang malipol ang lahat ng lalaki sa Edom. 17 Pero nakatakas si Hadad pa-Ehipto kasama ang ilang Edomi¬tang mga ta¬uhan ng kanyang ama. Bata pa noon si Hadad. 18 Umalis sila sa Madian at nagpunta sa Paran, at isinama nila ang ilang lalaki mula sa Paran, at nagpunta sila sa Ehipto kay Paraong hari ng Ehipto. Binigyan nito si Hadad ng bahay, pag¬kain at lu¬pain. 19 Lubos na naging kasiya-siya si Hadad kay Paraon kaya ibinigay nito sa kanya bilang asawa ang kanyang hipag na kapatid ni Reyna Tafanes na asawa nito. 20 Nagkaanak sa kanya ng isang lalaki ang kapatid ni Tafanes, at pina¬ngalanan itong Genubat. At pinalaki ito ni Tafanes sa bahay ni Paraon. Sa palasyo nga ni Paraon tumira si Genubat, kapiling ng mga anak ni Paraon.
21 Kayat nang mabalitaan ni Hadad sa Ehipto na namayapa na si David sa piling ng kanyang mga ninuno at patay na rin si Yoab na heneral ng hukbo, sinabi niya kay Paraon: “Pahintulutan ninyo akong makauwi sa aking lupain.” 22 Tina¬nong siya ni Paraon: “Ano pa ang kulang sa iyo sa piling ko at gusto mong umuwi sa iyong lu¬¬pain?” Ngunit sumagot siya: “Wala, pero pa¬alisin sana ninyo ako.” Kayat umuwi si Hadad sa kanyang lupain. At ito ang kasamaang ginawa ni Hadad: napoot siya sa Israel at naghari sa Edom.
23 Nagpalitaw rin ang Diyos ng isa pang ka¬laban ni Solomon, si Razon na anak ni Eliada. Nakatakas ito sa kanyang among si Hadadezer na hari ng Soba. 24 Tinipon ni Razon ang ilang lalaki at pinamunuan niya ang isang pangkat ng mga tulisan. Matapos patayin ni David ang ilan sa kanila, nagpunta sila at nanirahan sa Da¬masco at pinagharian ito. 25 Naging kalaban siya ng Israel habang nabubuhay si Solomon.
Ipinagpauna ni Propeta Ahias ang pagkahati ng kaharian
• 26 Naghimagsik din sa hari si Yero¬boam. Anak siya ni Nebat na Efrateong taga-Zereda; biyuda na ang kanyang inang si Zerva. Isa siya sa mga opisyal ni Solomon.
27 Ito ang dahilan ng kanyang paghi¬himagsik sa hari. Itinatayo ni Solomon ang Milo at nasarhan na ang guwang sa pader ng Lunsod ni David na kanyang ama. 28 Si Yeroboam ay isang lalaking malakas at magiting. Nakita ni Solo¬mon kung paano magtrabaho ang bina¬tang ito kayat ginawa niya itong tagapama¬hala sa lahat ng kailangang mag¬trabaho mula sa angkan ni Jose.
29 Nang minsang lumabas si Yero¬boam mula sa Jerusalem, nasalubong niya sa daan ang propetang si Ahias na taga-Silo na may suot na bagong kapa. Silang da¬lawa lamang ang nasa bukid.
30 Hinawakan ni Ahias ang bagong kapang suot niya at pinunit sa labin¬dalawang piraso. 31 At sinabi nito kay Yero¬boam: “Kunin mo ang sampung pi¬raso sapagkat ito ang sinasabi ni Yaweng Diyos ng Israel: Tingnan mo, malapit ko nang agawin ang kaharian sa mga kamay ni Solomon at ibibigay ko sa iyo ang sampung tribu. 32 Isang tribu lamang ang maiiwan sa kanya alang-alang sa aking lingkod na si David at sa Jerusalem na lunsod na pinili ko sa lahat ng tribu ng Israel.
33 Gagawin ko ito dahil tinalikuran niya ako at sinamba si Astarteng diyosa ng mga Sidonio, si Kemos na diyos ng Moab at si Milkom na diyos ng mga Amonita. Hindi siya lumakad sa aking mga daan, hindi niya ginawa ang tama sa aking pa¬ningin ni tinupad ang aking mga tuntunin at mga atas, hindi gaya ng ginawa ni David na kanyang ama.
34 Subalit hindi ko kukunin sa kanyang kamay ang buong kaharian. Pababayaan ko pa rin siyang makapaghari sa lahat ng araw ng kanyang buhay alang-alang kay David na aking lingkod na hinirang ko at siyang tumupad sa aking mga utos at tuntunin. 35 Aaga¬win ko ang kaharian sa kamay ng kanyang anak at ibibigay ko sa iyo ang sampung tribu. 36 Isang tribu ang ibibigay ko sa kanyang anak upang si David na aking lingkod ay laging magkaroon ng isang ilawan sa aking harap sa Jerusalem na lunsod na pinili kong paglagyan ng aking Pangalan. 37 Kukunin kita at papaghahariin sa lahat ng gusto mo: magiging hari ka ng Israel. 38 Nga¬yon, kung makikinig ka sa lahat ng iniuutos ko, at lalakad sa aking mga daan at gagawin ang tama sa aking paningin sa pagtupad sa aking mga tuntunin at mga utos, tulad ng ginawa ni David na aking lingkod, sasaiyo ako at ipagtatayo kita ng samba¬hayang sintatag ng sambahayang itinayo ko para kay David. Ibibigay ko sa iyo ang Israel, 39 sa ganito ko hahamakin ang lahi ni David dahil dito, pero hindi sa lahat ng araw.”
40 Tinangkang patayin ni Solomon si Yero¬boam, pero tumakas si Yeroboam pa-Ehipto, kay Sisak na hari ng Ehipto. At doon siya nanatili hanggang mamatay si Solomon.
41 Tungkol naman sa iba pang pangyayari sa buhay ni Solomon, ang lahat niyang ginawa at ang kanyang karunungan, ay nasusulat sa Aklat ng mga Gawa ni Solomon. 42 Apatnapung taong naghari si Solomon sa buong Israel sa Je¬ru¬salem. 43 At nahimlay siya sa piling ng kanyang mga ninuno sa Lunsod ni David. Humalili sa kanya si Rehoboam na kanyang anak.
Ang pagkakahati ng kaharian
12 • 1 Nagpunta si Rehoboam sa Si¬kem sapagkat doon nagtipon ang buong Israel upang gawin siyang hari. 2 Nang mabalitaan ito ni Yero¬boam na anak ni Nebat, nagbalik siya mula sa Ehipto na pinagtaguan niya para maka¬takas kay Haring Solomon at kinaroroo¬nan pa rin niya.
3 Ipinatawag siya ng mga taga-Israel at dumating siyang kasama ang pagtitipon ng Israel. Humarap sila kay Rehoboam at hiningi: 4 “Mabigat ang pama¬tok na ipi¬napasan sa amin ng iyong ama. Kaya ngayo’y pagaanin mo ang mahirap na traba¬hong ipi¬nataw sa amin ng iyong ama pati ang mabigat na pa¬matok na ipi¬napasan niya sa amin, at maglilingkod kami sa iyo.” 5 Ngunit si-nabi sa kanila ni Reho¬boam: “Umalis kayo ngayon at bumalik sa ikat¬long araw.” At umalis nga ang mga tao.
6 Sinangguni ni Haring Rehoboam ang mga matatandang naglingkod sa kan¬yang amang si Solomon nang nabubu¬hay pa ito, 7 at tinanong niya: “Ano ang mai¬papayo ninyo sa akin para isagot ko sa bayang ito?” At sumagot sila: “Kung magiging lingkod ka ng bayang ito nga¬yon at pagliling¬kuran sila at kaka¬usapin sila sa mabu¬buting salita, pagli¬lingkuran ka naman nila habampana¬hon.” 8 Ngunit binale-wala ni Rehoboam ang payong ibi¬nigay sa kanya ng mga matatanda at tina¬nong ang mga bina¬tang kanyang mga kababata na nagli¬lingkod sa kanya. 9 Si-nabi niya sa mga ito: “Ano sa pala¬gay ninyo ang dapat nating isagot sa bayang ito na nagsabi sa aking pag¬aanin ko ang pamatok na ipapasan sa kanila ng aking ama?” 10 Su¬¬magot ang mga binatang mga ka¬babata niya: “Dahil sinabi sa iyo ng ba¬yang ito na pinabigat ng iyong ama ang kanilang pamatok kaya pagaanin mo naman ito, ganito ang sabihin mo sa ka¬nila: Mas malapad ang aking kaling¬kingan kaysa baywang ng aking ama. 11 Mabigat nga ang pamatok na ipina-pasan sa inyo ng aking ama ngunit lalo ko pang pabibi¬gatin. Hina¬gupit kayo ng aking ama ng la-tigo, ngunit kakabitan ko pa iyon ng ma¬tu¬tulis na bakal.”
12 Sa ikatlong araw, nagbalik kay Reho¬boam si Yeroboam at ang buong bayan ayon sa sinabi ng haring “Buma¬lik kayo sa ikatlong araw.” 13 Pero marahas na si¬na¬got ng hari ang bayan, binale-wala niya ang payo ng mga matatanda, 14 at ang payo ng mga binata ang sinabi: “Pinabigat nga ng aking ama ang inyong pamatok pero lalo ko pa itong pabibi¬ga¬tin. Hina¬gupit kayo ng aking ama ng latigo ngunit kakabitan ko pa iyon ng matutulis na bakal.” 15 Hindi pinaking¬gan ng hari ang bayan. Sadyang niloob ni Yawe ang ga¬yong pangyayari, para matupad ang mga salita ni Yawe na si¬nabi ni Ahias na taga-Silo kay Yeroboam na anak ni Nebat.
16 Nakita ng buong Israel na ayaw si¬lang pakinggan ng hari kayat sinagot nila ang hari: “Ano’ng mapapala namin kay David? Katribo ba natin si Jese? Sa iyong mga tolda, O Israel! Bahala ka sa buhay mo, O David!”
Nagsiuwi nga ang mga Israelita sa kani-kanilang mga tolda. 17 Ang mga Israelita lamang sa mga lunsod ng Juda ang kumilala kay Rehoboam bilang hari nila.
18 Pinapunta ni Haring Rehoboam si Adoniram na tagapamahala sa sapilitang paggawa ngunit binato siya ng buong Israel hanggang mamatay. Kayat agad na sumakay si Haring Rehoboam sa kanyang karwahe para tumakas pa-Jerusalem.
19 Kayat naghimagsik ang Israel sa angkan ni David hanggang sa pana¬hong ito.
20 Nang malaman ng buong Israel na nagbalik na si Yeroboam, ipinatawag nila siya sa pagtitipon at ginawa siyang hari ng buong Israel. Wala nang iba pang natira sa angkan ni David maliban sa tribu ng Juda. 21 Pag¬dating ni Reho¬boam sa Jerusalem, tinipon niya ang buong sam-bahayan ng Juda at ang tribu ng Benjamin, sandaa’t walumpung libong bihasang mandi¬rigma, para makipag¬laban sa sambahayan ng Israel upang mabawi ang kaharian ni Rehoboam na anak ni Solomon.
22 Ngunit dumating ang salita ng Diyos kay Semayang tao ng Diyos:
23 “Sabihin mo kay Rehoboam na anak ni Solomon, ang hari ng Juda, at sa buong sam¬-bahayan ng Juda at Benjamin at sa buong bayan 24 na ganito ang sinasabi ni Yawe: Hindi kayo aahon para makipaglaban sa inyong mga ka¬patid na Israelita. Magsiuwi na ang lahat dahil ako ang may gawa nito.” Pagkarinig nila sa sa¬lita ni Yawe, nagsiuwi nga sila ayon sa sinabi ni Yawe. 25 Pinaderan ni Yeroboam ang Sikem sa kabundukan ng Efraim at doon siya nanira¬- han. At nagpunta siya sa Penuel at pina¬deran din ito.
Ang pagkakahati sa relihiyon
• 26 Napag-isip ni Yeroboam: “Ma¬aaring mabalik ang kaharian sa angkan ni David. 27 Kung aahon ang bayang ito pa-Jerusalem para mag¬hain ng mga handog sa Bahay ni Yawe, magbabalik-loob sila sa kanilang panginoong si Re¬hoboam na hari ng Juda. At papatayin nila ako at mag¬babalik kay Rehoboam na hari ng Juda.
28 Naghanap ng payo ang hari at gu¬mawa siya ng dalawang guyang ginto. At sinabi niya sa sambahayan: “Tama na ang pag-ahon ninyo sa Jerusalem. Narito ang iyong mga diyos, O Israel, na naglabas sa iyo mula sa lupain ng Ehipto.” 29 Inilagay niya ang isa sa Betel, at sa Dan ang isa pa. 30 Humantong sa kasalanan ang bagay na ito. Inihatid ng sambayanan ang isang guya hang¬gang Dan.
31 Nagtayo rin si Yeroboam ng mga altar sa mga burol, at humirang ng mga pari sa mga ordinaryong tao na hindi naman mga Levita. 32 Itinakda rin ni Yeroboam ang isang piyesta sa ikala¬binlimang araw ng ikawalong buwan gaya ng pagpipi¬yesta sa Juda. At nag-alay siya ng mga handog sa altar. Ginawa niya ito sa Betel kung saan siya naghandog sa mga guyang ginawa niya. At humirang din siya ng mga pari para sa mga altar sa burol na kan¬yang itinayo. 33 Sa ikalabinlimang araw ng ikawalong buwan na sarili niyang pakana, itinakda niya ang isang pi¬yesta para sa mga Is¬raelita at umahon sa altar para mag¬sunog ng insenso.
Istorya ng propeta ng Betel
13 • 1 Isang tao ng Diyos na ga¬ling-Juda ang dumating sa Betel dahil sa utos ni Yawe habang nakatayo si Yero¬boam sa tabi ng altar para magsunog ng insenso. 2 Sumigaw ang lalaki sa ngalan ni Yawe laban sa altar: “O altar, altar, ganito ang sinasabi ni Yawe: Isang lalaki ang isisilang sa angkan ni David, Yosias ang kanyang pangalan. Sa iyo niya papatayin ang mga pari ng mga altar sa burol na nag¬susunog ng insenso sa iyo, at sa iyo rin nila susunugin ang mga buto ng tao.”
3 At nang araw ding iyon, isang tanda ang ibinigay ng lalaki. Sinabi niya: “Ito ang tanda na si Yawe nga ang nagsalita. Tingnan ninyo: biyak ang altar at bumu¬buhos ang abong narito!”
4 Nang marinig ng hari ang salita ng Diyos at ang sinabi nito laban sa altar sa Betel, iniunat niya ang kanyang kamay mula sa altar at sinabi: “Dakpin siya!” Ngu¬nit natuyo ang kamay na ini-unat niya laban sa lalaki at hindi niya ma¬iurong. 5 At nabiyak ang altar at bumu¬hos ang abo mula rito, ayon sa palatandaang ibinigay ng tao ng Diyos dahil sa salita ni Yawe.
6 Sinabi ng hari sa tao ng Diyos: “Lu¬muhod ka kay Yaweng iyong Diyos at ipanalangin ako upang manauli ang aking kamay.” Nanikluhod nga kay Yawe ang tao ng Diyos, at nanauli sa dati ang kamay ng hari. 7 At sinabi ng hari sa tao ng Diyos: “Sumama ka sa akin pauwi at kumain ka muna, para maregaluhan kita.” 8 Ngunit sinabi ng tao ng Diyos sa hari: “Hindi ako sasama sa iyo, ibigay mo man sa akin ang kalahati ng iyong bahay. Hindi rin ako kakain o iinom sa lugar na ito 9 sapag¬kat ganito ang iniutos sa akin ni Yawe, ang kanyang salita sa akin: Huwag kang ka¬kain ng tinapay o iinom ng tubig, o uuwing pabalik sa iyong dina¬anan.” 10 Kaya sa iba siya dumaan pa-uwi, at hindi sa kanyang dinaanan pa-Betel.
11 May matandang propeta naman sa Betel. Nagsidating ang kanyang mga anak at ikinuwento sa kanya ang lahat ng ginawa nang araw na iyon sa Betel ng tao ng Diyos. Sinabi nila sa kanilang ama ang mga salitang sinabi nito sa hari. 12 At tina¬nong sila ng kanilang ama: “Saan siya nagdaan?” at itinuro nila ang dinaanan ng tao ng Diyos na ga¬ling-Juda. 13 At sinabi niya sa kanyang mga anak: “Ihanda ninyo ang aking asno.” Inihanda nga nila ang asno at sumakay siya rito.
14 Sinundan niya ang tao ng Diyos, at natagpuan itong nakaupo sa lilim ng isang puno. Tinanong niya ang lalaki: “Ikaw ba ang tao ng Diyos na galing-Juda?” Suma¬got ito: “Ako nga.” 15 At sinabi niya: “Su¬mama ka sa akin pauwi at kumain kahit kaunti.” 16 Sumagot ang lalaki: “Hindi ako makababalik kasa¬ma ninyo para tumuloy sa inyong ta¬hanan. At hindi rin ako ma¬kakakain ng tinapay o maka¬iinom ng tu¬big kasalo ninyo sa lugar na ito. 17 Sa¬pag¬kat ganito ang iniutos ni Yawe: Huwag kang kaka¬in ng tinapay o iinom ng tubig doon, o uuwing pabalik sa iyong dina-anan.” 18 Ngunit sinabi sa kanya ng ma¬tanda: “Propeta rin akong tulad mo, at sinabi sa akin ng isang anghel sa utos ni Yawe: Isama mo siyang pabalik at dalhin sa iyong bahay upang doon ma¬kakain ng tinapay at makainom ng tubig.” Ngunit nag¬sisi¬nungaling ang matandang pro¬peta. 19 At bumalik naman siyang ka¬sama ng ma¬tanda, at kumain at umi¬nom sa bahay nito.
20 Habang nakadulog sila sa hapag, du¬mating ang salita ni Yawe sa prope¬tang nagsama sa kanya. 21 At malakas niyang sinabi sa tao ng Diyos na galing-Juda: “Ganito ang sinasabi ni Yawe: Sinuway mo ang salita ni Yawe at hindi tinupad ang ipinag-utos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos. 22 Nagbalik ka at kumain ng tinapay at uminom ng tubig sa lugar na sinabi ko sa iyong huwag kakain o iinom. Kaya hindi malilibing ang iyong bangkay sa libingan ng iyong mga ninuno.”
23 Pagkatapos niyang kumain at umi¬nom, inihanda ng propetang nag¬sama sa kanya ang kanyang asno at umalis na siya. 24 Ngunit may nasalubong si¬yang leon sa daan at pinatay siya. Sa daan bumagsak ang kanyang bangkay, sa tabi ng asno at leon. 25 Nakita ng mga taong nagdaraan ang bangkay na na¬ka¬bulagta sa daan sa tabi ng leon. Ibinalita nila iyon sa lunsod na tinitir¬han ng matandang propeta.
26 Nang mabalitaan ito ng propetang nag¬sama sa kanya, sinabi nito: “Ito ang tao ng Diyos na sumuway sa salita ni Yawe. Ipinaubaya siya ni Yawe sa leon na lumapa at pumatay sa kanya, ayon sa salitang sinabi sa kanya ni Yawe.” 27 At sinabi niya sa kanyang mga anak: “Ihanda ninyo ang asno para sa akin.” At inihanda nga nila ito.
28 Umalis siya at natagpuan niya ang bangkay na nakahandusay sa daan, at katabi ang asno at leon. Hindi kinain o nilapa ng leon ang asno. 29 Kinuha ng propeta ang bangkay ng tao ng Diyos at isinakay sa asno at ibinalik sa lunsod upang ipagluksa at ilibing. 30 Inilibing niya iyon sa sarili niyang libingan, at nagluksa sila: “O kapatid ko!”
31 Pagkatapos ng libing, sinabi ng ma¬tanda sa kanyang mga anak: “Pag¬kama¬tay ko, ilibing ninyo ’ko sa pinag¬libingan sa tao ng Diyos, ang aking mga buto sa tabi ng kanyang mga buto. 32 Sapagkat magkakatotoo ang lahat ng kanyang sinabi sa utos ni Yawe la¬¬ban sa altar sa Betel at sa lahat ng al¬tar sa burol sa mga lunsod ng Sama¬ria.”
33 Pagkatapos nito, hindi pa rin luma¬yo si Yeroboam sa kanyang masamang gawi. Sa halip, muli siyang humirang ng mga pari para sa mga altar sa burol mula sa mga ordinaryong tao. Ginawa niyang pari sa mga altar sa burol ang sinumang may gustong magpari. 34 Ito ang kasalanan ng angkan ni Yeroboam, kaya nilipol sila’t pinawi sa balat ng lupa.
Propesiya ni Ahias laban kay Yeroboam
14 • 1 Nang panahong iyon, nagkasakit si Abias na anak ni Yero¬boam. 2 Sinabi ni Yeroboam sa kan¬yang asawa: “Hala, magbalatkayo ka para hindi ka makilalang asawa ni Yero-boam. Magpunta ka sa Silo, naroon ang prope¬tang si Ahias na nag¬sabi sa aking magi¬ging hari ako ng bayang ito. 3 Mag¬dala ka ng sampung tinapay, ilang kala¬may at isang garapong pulot-pukyutan. Punta¬han mo siya at sasabihin niya sa iyo ang mangyayari sa bata.”
4 Gayon nga ang ginawa ng asawa ni Yeroboam. Tumindig siya at nagpunta sa Silo. Tumuloy siya sa bahay ni Ahias. Hindi na makakita si Ahias sapagkat wala nang galaw ang kanyang mga mata dahil sa katandaan. 5 Ngunit sinabi na ni Yawe kay Ahias: “Parating ang asawa ni Yero¬boam para tanungin ka tungkol sa kan¬yang anak na may sakit. Ganito ang sasa¬bihin mo sa kanya... Darating siyang naka¬balat¬kayo.” 6 Kayat nang marinig ni Ahias ang kanyang mga yabag pagsapit niya sa may pinto, sinabi niya: “Tuloy ka, asawa ni Yero¬boam. Ba’t ka nakabalat¬kayo? Ipinahahatid sa akin para sa iyo ang isang ma¬samang balita.
7 Bumalik ka at sabihin kay Yero¬boam na ganito ang sinasabi ni Yaweng Diyos ng Israel: 8 Itinampok kita sa gitna ng sam¬bayanan at hini¬rang na pinuno ng aking bayang Israel. Inagaw ko ang ka¬harian sa angkan ni David at ibinigay sa iyo. Pero hindi ka naging tulad ng aking lingkod na si David na tumupad sa aking mga utos at sumunod sa akin nang buo niyang puso sa paggawa la¬mang ng tama sa aking pa¬ningin. 9 Ngu¬nit masama ang ginawa mo, mas masa¬hol pa sa lahat ng nauna sa iyo. Sumige ka sa pag¬gawa ng ibang mga diyos at mga ima¬heng metal. Ginalit mo ako at tina¬likuran.
10 Kaya parurusahan ko ngayon ang angkan ni Yeroboam. Lilipulin ko ang lahat ng lalaki sa lipi ni Yeroboam sa Israel, alipin man o malaya. At papa¬lisin ko ang matitira sa angkan ni Yero-boam, tulad sa pagwawalis sa dumi hanggang mawala ang lahat. 11 Lala¬munin ng mga aso ang kay Yeroboam na mamamatay sa lunsod, at kakanin naman ng mga ibon sa langit ang mamamatay sa bukid. Ito ang sabi ni Yawe.
12 Sige, umuwi ka na. Pagtapak na pag¬tapak mo sa siyudad, mamamatay ang bata. 13 Ipagluluksa siya ng buong Israel at ililibing siya. Siya lamang sa lipi ni Yero¬boam ang malilibing sapag¬kat sa buong angkan ni Yeroboam sa kanya lamang nakakita ng mabuti si Yaweng Diyos ng Israel. 14 Si Yawe mis¬mo ang magpapa¬litaw ng isang hari sa Israel na pupuksa sa angkan ni Yero¬boam.
15 Hahampasin ni Yawe ang Israel, gaya ng tambong hinahampas ng alon. Bubunutin niya ang Israel mula sa matabang lupang ito na ibi¬nigay niya sa kanilang mga ninuno. At ika¬kalat sila sa kabilang ibayo ng Ilog Eufrates sapagkat ginalit nila si Yawe sa kanilang mga sagradong poste. 16 Panga¬nga¬latin ni Yawe ang Israel dahil sa mga kasalanang ginawa ni Yero¬boam at sa pag¬bubulid niya sa Israel sa pagka¬kasala.”
17 Umalis ang asawa ni Yeroboam. At pagdating niya sa Tirsa, pagtuntong niya sa may pintuan ng bahay, namatay ang bata. 18 Inilibing ang bata at nag¬luksa ang buong Israel gaya ng si¬nabi ni Yawe sa pamamagitan ng kanyang lingkod na si Ahias na propeta.
Rehoboam, hari ng Juda
19 Ang iba pa tungkol kay Yeroboam, ang kanyang pakikipagdigma at ang kanyang pag-hahari, ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Israel. 20 Dalawampu’t dalawang taong naghari si Yeroboam, at nahimlay siyang kasama ng kanyang mga ninuno. Nag¬haring kahalili niya si Nadab na kanyang anak.
21 Naghari naman sa Juda si Rehoboam na anak ni Solomon. Apatnapu’t isang taon siya nang maging hari. Labimpitong taon siyang naghari sa Jerusalem na lunsod na pinili ni Yawe mula sa lahat ng tribu ng Israel para doon ilagay ang kanyang Pangalan. Si Naamang Amonita ang kanyang ina. 22 Guma¬wa rin ng masama sa paningin ni Yawe ang Juda. Lalo nilang ginalit si Yawe sa mga kasalanang ginawa nila na mas ma¬sahol pa sa lahat ng ginawa ng kanilang mga ninuno. 23 Nagtayo rin sila ng mga altar sa burol, mga sagradong bato at mga poste sa bawat taas ng burol at sa lilim ng bawat malabay na puno. 24 Nagkaroon pa sila ng mga lalaking nagbibili ng kanilang sarili sa lupain. Ginaya nila ang lahat ng kasuklam-suklam na gawi ng mga la¬hing pinalayas ni Yawe sa harap ng mga Israelita.
25 Sa ikalimang taon ni Haring Rehoboam, sinalakay ni Sisak na hari ng Ehipto ang Jeru¬salem 26 at tinangay ang mga kaya¬manan ng Bahay ni Yawe at ng palasyo ng hari. Tinangay niya ang lahat pati ang lahat ng gintong kalasag na ginawa ni Solomon. 27 Kayat pinalitan ni Rehoboam ang mga ito ng mga tansong kalasag at ipinagkatiwala sa mga pinuno ng tanod na nagbabantay sa pintuan ng palasyo ng hari. 28 Tuwing papa¬sok ang hari sa Bahay ni Yawe, dinadala iyon ng mga tanod at ibinabalik naman sa silid ng mga tanod pagkatapos.
29 At iba pang tungkol sa paghahari ni Rehoboam at lahat niyang ginawa ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Juda. 30 Nagpatuloy ang digmaan nina Rehoboam at Yeroboam. 31 Nahimlay si Rehoboam kasama ng kanyang mga ninuno at inilibing kasama nila sa Lunsod ni David. Si Naamang Amonita ang kanyang ina. Si Abiam na kanyang anak ang nagharing kahalili niya.
Abiam, hari ng Juda
15 1 Sa ikalabingwalong taon ni Haring Yeroboam na anak ni Nebat, naghari naman si Abiam sa Juda. 2 Tatlong taon siyang naghari sa Jerusalem. Maaka ang pa¬nga¬lan ng kanyang ina na anak ni Absalom. 3 Tinularan niya ang lahat ng kasa¬lanang ginawa ng kanyang ama, at hindi buung-buo ang kanyang puso kay Yaweng kanyang Diyos, hindi gaya ng puso ni David na kanyang ninuno. 4 Ngunit ipinangako ni Yaweng kanyang Diyos kay David na pa¬na¬natilihin nitong may sindi ang kanyang ilawan sa Jerusalem, at papaghahariin ang kan¬yang mga anak pagkatapos niya at patatatagin ang Jerusalem. 5 Dahil ginawa ni David ang tama sa paningin ni Yawe at hindi lumihis mula sa lahat ng iniutos sa kanya ni Yawe sa buong buhay niya, maliban sa bagay tungkol kay Urias na Heteo.
7 Ang iba pang tungkol sa paghahari ni Abiam at lahat niyang ginawa ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Juda. Nagdig¬maan sina Abiam at Yeroboam. 8 Nahimlay si Abiam kasama ng kanyang mga ninuno, inilibing siya sa Lunsod ni David, at si Asa na kanyang anak ang nag¬haring kahalili niya.
Asa, hari ng Juda
9 Sa ikadalawampung taon ni Yeroboam na hari ng Israel, naghari naman si Asa sa Juda. 10 Apatnapu’t isang taon siyang naghari sa Jeru¬salem. Lola niya si Maakang anak ni Absalom. 11 Ginawa ni Asa ang tama sa paningin ni Yawe, tulad ni David na kan¬yang ninuno. 12 Pinalayas niya sa lupain ang mga lalaking nagbibili ng kanilang sarili at inalis ang lahat ng diyus-diyusang ginawa ng kanyang mga ninuno. 13 Ina¬lis din niya bilang inang-reyna ang kanyang lolang si Maaka dahil gumawa ito ng ka¬¬suklam-suklam na ukit kay Asera. Winasak ni Asa ang posteng ito at sinu¬nog sa may Batis ng Kidron. 14 Hindi man niya inalis ang mga altar sa burol, pero buung-buo naman ang puso ni Asa kay Yawe sa buong buhay niya. 15 Dinala niya sa Bahay ni Yawe ang mga handog na itinalaga ng kanyang ama, pati ang sariling mga handog: pilak at ginto at mga kaga¬mitan.
16 Nagdigmaan si Asa at si Baasa na hari ng Israel sa lahat ng araw ng kanilang buhay. 17 Sina¬lakay ni Baasang hari ng Israel ang Juda at nagtayo ng kuta sa Rama para had¬langan ang pagpaparoo’t parito kay Asang hari ng Ju¬da. 18 Kinuha naman ni Asa ang lahat ng pilak at gintong natitira pa sa mga kabang-yaman ng Bahay ni Yawe at ng pa¬lasyo ng hari, at ipinag-katiwala ang mga iyon sa kanyang mga lingkod na isinugo niya sa Damasco sa hari ng Aram na si Benhadad na anak ni Tab¬rimmon na anak naman ni Hezion. 19 At ipinasabi niya: “Gumawa tayo ng kasunduan tulad ng ginawa ng aking ama at ng iyong ama. Narito, may padala ako sa iyong pilak at ginto bilang regalo, kaya sirain mo na ang iyong kasunduan kay Baasang hari ng Israel para lumayo siya sa akin.”
20 Pinakinggan ni Benhadad si Haring Asa at isinugo ang mga pinuno ng kanyang hukbo laban sa mga lunsod ng Israel at sina¬kop ang Ijon, Dan, Abel-Betmaaka, ang buong lupain ng Kinerot at ang buong lupain ng Neftali. 21 Nang mabalitaan ito ni Baasa, ipinatigil niya ang pagtatayo ng kuta sa Rama at umuwi sa Tirsa. 22 Kayat nagpalabas ng utos si Haring Asa sa buong Juda at walang itinanging sinu¬man. Ipinahakot nila mula sa Rama ang mga bato at kahoy na ginagamit ni Baasa sa pagtatayo ng kuta. Sa pamamagitan ng mga ito, itinayo ni Haring Asa ang kuta sa Geba ng Benjamin at Mizpa.
23 Ang iba pa tungkol sa paghahari ni Asa, ang kanyang kagitingan, ang lahat ng kanyang ginawa at ang mga lunsod na kan¬yang itinayo ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Juda. Sa kanyang katandaan, nag¬ka¬roon siya ng karam¬daman sa paa. 24 Nahimlay si Asa kasa¬ma ng kan-yang mga ninuno at inilibing kasama nila sa Lunsod ni David na kanyang ninuno. Si Yosafat na kanyang anak ang nagha¬ring kahalili niya.
Nadab at Baasa, mga hari ng Israel
25 Naghari naman sa Israel si Nadab na anak ni Yeroboam sa ikalawang taon ng paghahari ni Asa sa Juda. Dalawang taon siyang naghari sa Juda, 26 at ginawa niya ang masama sa pani¬ngin ni Yawe at sinundan ang mga yapak at kasa¬lanan ng kanyang ama, at pinapagkasala ang Israel. 27 Naki¬pag¬¬sabwatan laban sa kanya si Baasang anak ni Ahias sa angkan ni Isacar at sinaksak niya ito sa Gibeton ng mga Pilisteo habang kinu¬kubkob ni Nadab at ng buong Is¬rael ang Gibeton. 28 Pinatay siya ni Baasa sa ikatlong taon ng paghahari ni Asa sa Juda, at siya ang nagharing kahalili nito.
29 Nang hari na siya, pinatay niya ang buong angkan ni Yeroboam at walang itinirang buhay hanggang malipol na lahat, ayon sa salitang bini¬tiwan ni Yawe sa pa¬mamagitan ng kanyang lingkod na si Ahias na taga-Silo. 30 Nangyari ito dahil sa mga kasalanang ginawa ni Yeroboam at sa pag¬bubulid niya sa Israel sa pagkakasala kaya naman ginalit niya si Yaweng Diyos ng Israel.
31 Ang iba pang tungkol sa paghahari ni Nadab at lahat ng kanyang ginawa ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Israel. 32 Habambuhay na nagdidigmaan sina Asa at Baasang hari ng Israel.
33 Sa ikatlong taon ng paghahari ni Asa sa Juda, naghari naman sa buong Israel mula sa Tirsa si Baasang anak ni Ahias. Dala¬wampu’t apat na taon siyang naghari. 34 Gumawa siya ng masama sa paningin ni Yawe at tinahak ang daan ni Yeroboam at pinapagkasala ang Israel.
16 1 Dumating ang salita ni Yawe kay Yehu na anak ni Hanani laban kay Baasa: 2 “Itinaas kita mula sa alabok at ginawang pi¬nuno ng aking bayang Israel ngunit sumunod ka sa yapak ni Yeroboam at pinapagkasala ang aking bayang Israel para galitin ako sa kanilang mga kasalanan. 3 Kaya papalisin ko ang alaala ni Baasa at ng kanyang ang¬kan, itutulad ko ang kanyang angkan sa angkan ni Yeroboam na anak ni Nebat. 4 Lalamunin ng mga aso ang mula sa lipi ni Baasa na mamamatay sa lunsod, at kakanin naman ng mga ibon sa langit ang mamamatay sa bukid.”
5 Ang iba pang tungkol sa paghahari ni Baasa at ang kanyang mga ginawa at kagi¬tingan ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Israel. 6 Nahimlay si Baasa sa piling ng kanyang mga ninuno at inilibing sa Tirsa. Si Ela na kanyang anak ang nagharing kahalili niya.
7 Sa pamamagitan ng propetang si Jehu na anak ni Hanani, dumating ang salita ni Yawe laban kay Baasa at sa kanyang ang¬kan dahil sa lahat ng kasamaang ginawa nito sa paningin ni Yawe. Ginalit niya si Yawe dahil sa gawa ng kan¬yang mga ka¬may, sa pagi¬ging tulad ng ang¬¬kan ni Yero-boam, at dahil pinatay din niya ang angkan ni Yeroboam.
Ela, hari ng Israel
8 Sa ikadalawampu’t anim na taong pag¬hahari ni Asa sa Juda, dalawang taon namang naghari sa Israel mula sa Tirsa si Ela na anak ni Baasa. 9 Ngunit nagpakana laban sa kanya ang kanyang lingkod na si Zimri na pinuno ng kala¬hati sa mga karwahe. Nag¬lalasing noon si Ela sa bahay ni Arsa na gobernador ng Tirsa. 10 Du¬mating si Zimri, sinaksak siya at pinatay sa ika¬dalawampu’t pitong taon ng paghahari ni Asa sa Juda. At siya ang nagharing kahalili nito. 11 Nang magsimula siyang maghari, pagka¬luk¬lok niya sa trono, pinagpapatay niya ang buong angkan ni Baasa at wala siyang itinirang lalaki, kamag-anak man o kaibigan. 12 Nilipol ni Zimri ang buong sambahayan ni Baasa gaya ng si¬nabi ni Yawe laban kay Baasa sa pamamagitan ng propetang si Jehu. 13 Naganap ito dahil sa lahat ng kasalanan ni Baasa at ni Elang kan¬yang anak na kanilang ginawa at ipinagawa sa Israel para galitin si Yaweng Diyos ng Israel sa kanilang mga diyus-diyusang walang kuwenta.
14 Ang iba pang tungkol sa paghahari ni Ela at lahat ng kanyang ginawa ay nasa Mga Pang-yayari sa Mga Hari ng Israel.
Omri, hari ng Israel
15 Sa ikadalawampu’t pitong taon ng paghahari ni Asa sa Juda, pitong araw lamang na naghari si Zimri sa Tirsa. Sa¬pag¬kat kinukubkob noon ng hukbo ang Gibeton ng mga Pilisteo 16 nang mabali¬taan ng mga nasa kampo ang pakana ni Zimri at pinatay na nito ang hari. Kayat nang araw ding iyon sa kampo, inihayag nilang hari ng Israel si Omri na pinuno ng hukbo.
17 Umahon si Omri at ang buong Israel mula sa Gibeton at kinubkob ang Tirsa. 18 Nang makita ni Zimri na ma¬aagaw na ang lunsod, pumasok siya sa tore ng pa¬lasyo ng hari at sinunog ang palasyo, at namatay. 19 Kaya namatay si¬ya dahil sa mga kasalanang ginawa niya sa paggawa ng masama sa pani¬ngin ni Yawe at sa pagsunod sa yapak ni Yeroboam at sa ka¬¬¬sa-lanang ginawa nito at nagbulid sa Israel sa pagkakasala.
20 Ang iba pang tungkol kay Zimri at sa kanyang pakana ay nasa Mga Pang¬yayari sa mga Hari ng Israel.
21 Nahati ang bayang Israel: ang ka¬lahati ng sambayanan ay pumanig kay Tibni na anak ni Ginat upang gawin itong hari, at kay Omri naman ang kalahati. 22 Pero mas malakas ang mga kabig ni Omri kaysa mga panig kay Tibni na anak ni Ginat, kaya namatay si Tibni at naging hari si Omri.
¬23 Sa ikatatlumpu’t isang taon ng pag¬hahari ni Asa sa Juda, naghari na¬man si Omri sa Israel. Labindalawang taon si¬yang naghari, anim na taon siyang nag¬hari mula sa Tirsa. 24 Binili niya ang burol ng Samaria mula kay Shemer sa hala¬gang pitumpung kilong pilak. Gumawa siya ng lunsod sa burol at tinawag na Samaria mula sa panga¬lan ni Shemer na may-ari ng burol.
25 Masama ang ginawa ni Omri sa pa¬ningin ni Yawe, at mas masahol pa sa lahat ng nauna sa kanya. 26 Sumunod siya sa mga yapak ni Yeroboam na anak ni Nebat at sa kasalanan nito na nagbulid sa Israel sa pagkakasala, kaya ginalit niya si Yaweng Diyos ng Israel sa kanilang mga diyus-diyusang walang kuwenta.
27 Ang iba pang tungkol kay Omri, ang kanyang ginawa at kagitingan ay nasa Mga Pangyayari sa Hari ng Israel. 28 Na¬him¬lay si Omri sa piling ng kanyang mga ninuno at inilibing sa Samaria. At si Ahab na kanyang anak ang nagha¬ring kahalili niya.
Ahab, hari ng Israel
• 29 Naghari sa Israel si Ahab na anak ni Omri sa ikatatlumpu’t walong taon ng pag¬hahari ni Asa sa Juda. Da¬lawampu’t dalawang taong naghari sa Israel si Ahab na anak ni Omri.
30 Ginawa ni Ahab na anak ni Omri ang masama sa paningin ni Yawe, mas masa¬hol pa sa lahat ng nauna sa kanya. 31 Bale-wala sa kanya ang pag¬tulad sa mga pag¬kakasala ni Yero¬boam na anak ni Nebat. Pinaka¬salan niya si Izebel na anak ni Etbaal na hari ng mga Sidonio. Kayat nag-lingkod siya at sumamba kay Baal.
32 Nagtayo siya ng altar para kay Baal sa templo ni Baal na siya rin mis¬mo ang nagpatayo sa Samaria. 33 Nag¬pa¬gawa pa siya ng mga posteng sag¬¬ra¬do. Kaya higit pa ang ginawa ni Ahab para galitin si Yaweng Diyos ng Israel kaysa lahat ng hari ng Israel na nauna sa kanya.
34 Sa kanyang kapanahunan, ipinata¬yong muli ni Hiel ng Betel ang Jerico. Kay Abiram na kanyang panganay niya iti¬nayo ang pundasyon nito. At kay Se¬gub na kanyang bunso naman niya iti¬nayo ang mga pintuan ng lunsod, ayon sa salitang binitiwan ni Yawe sa pamamagitan ni Josueng anak ni Nun.
Si Propeta Elias
17 • 1 Nang panahong iyon, sina¬bi kay Ahab ni Elias na taga-Tisbe ng Galaad: “Kung paanong buhay si Yaweng Diyos ng Israel na pinagli¬lingkuran ko, di magkaka¬ha¬mog o uulan sa mga taong ito malibang iutos ko.”
2 Dumating kay Elias ang salita ni Yawe: 3 “Umalis ka rito at magpunta ka pasilangan. Magtago ka sa may batis ng Kerit sa silangan ng Jordan. 4 Sa batis ka iinom; at para sa iyong pag¬kain, inutusan ko na ang mga uwak na paka¬nin ka roon.”
5 At umalis nga siya at ginawa ang si¬nabi ni Yawe. Nagpunta siya at tumira sa may batis ng Kerit sa silangan ng Jordan. 6 Dinalhan siya roon ng mga uwak ng tinapay sa umaga, at karne sa gabi; at sa batis nga siya uminom.
Si Elias at ang biyuda ng Sarepta
• 7 Hindi nagtagal, natuyo ang batis sapagkat hindi umuulan sa lupain. 8 Du¬mating sa kanya ang salita ni Yawe: 9 “Tu¬mindig ka at pumunta sa Sarepta ng Sidon, at doon ka tumira. Inutusan ko na ang isang biyuda roon para bigyan ka ng pagkain.”
10 At tumindig nga si Elias at nagpa-Sarepta. Pagdating niya sa may pintuan ng bayan, nakita niya ang isang biyudang namumulot ng mga patpat. Tinawag niya iyon at sinabi: “Dalhan mo naman ako ng kaunting tubig sa sisidlan para makainom ako.”
11 Paalis na ang biyuda para kumuha ng tubig nang tawagin siya ni Elias at sabi¬hing “Pakidalhan mo na rin ako ng kapi¬rasong tinapay.” 12 Ngunit su¬magot ang biyuda: “Saksi ko si Yaweng iyong Diyos na wala ako ni isang tinapay kundi isang dakot na lamang ng harina sa garapon at kaunting langis sa bote. At heto, namu¬mulot nga ako ng ilang pat¬pat para iuwi at makapaghanda ng makakain para sa akin at sa aking anak na lalaki para makakain kami – at pag-katapos ay mamatay.”
13 Sinabi ni Elias sa biyuda: “Huwag kang matakot. Umuwi ka at gawin mo ang iyong sinabi, pero ipagluto mo muna ako ng maliit na tinapay mula roon, at dalhin mo sa akin. At saka ka magluto ng para sa iyo at sa iyong anak. 14 Sapag¬kat ganito ang sinasabi ni Yaweng Diyos ng Israel: Hindi ma¬uubos ang harina sa garapon at hindi masasaid ang langis sa bote hang¬gang sa araw na paulanin ni Yawe sa lupa.”
15 Umalis ang biyuda at ginawa ang sinabi ni Elias. At nagkaroon ng pag¬kain sa araw-araw para sa kanya, kay Elias at sa kanyang anak.
16 Hindi naubos ang harina sa gara¬pon at hindi nasaid ang langis sa bote, gaya ng salitang binitiwan ni Yawe sa pamamagitan ni Elias.
Binuhay ni Elias ang anak ng biyuda
• 17 Pagkatapos nito, nagkasakit ang anak ng babaeng may-ari ng bahay. Na¬pakalubha ng sakit nito hanggang mala¬gutan ito ng hininga. 18 At sinabi ng babae kay Elias: “Ba’t mo naman ako ginanito, O tao ng Diyos? Pinun¬tahan mo ba ako para ipaalala ang aking pag¬kakasala at patayin ang aking anak?” 19 Sumagot siya: “Akina ang iyong anak.” Kinuha ni Elias ang bata sa kan¬yang kan¬dungan at dinala sa kuwarto sa itaas na tinitigilan niya at inihiga ito sa kanyang higaan.
20 Dumalangin siya kay Yawe: “O Yaweng aking Diyos, parurusahan mo rin ba ang biyudang ito na kumupkop sa akin at pa¬babayaang mamatay ang kanyang anak?” 21 At tatlong beses ni-yang dinapaan ang bata, at tumawag kay Yawe: “O Yaweng aking Diyos, pa¬balikin mo nawa ang hini¬nga ng batang ito.”
22 Dininig ni Yawe ang tinig ni Elias at nanumbalik ang hininga ng bata, at na¬buhay. 23 Binuhat ni Elias ang bata at ibi¬naba sa bahay mula sa kuwarto sa itaas. Ibinigay ito ni Elias sa ina nito at sinabi: “Hayan, buhay ang anak mo!”
24 At sinabi ng babae kay Elias: “Alam ko na ngayon na ikaw nga ay tao ng Diyos, at totoo ang salita ni Yawe sa iyong bibig.”

18 1 Pagkalipas ng mahabampanahon, kina¬usap ni Yawe si Elias sa ikatlong taon, at sinabi: “Hala, makipagkita ka kay Ahab upang magpaulan ako sa lupa.” 2 Kaya umalis si Elias para humarap kay Ahab.
Ngayon, matindi ang taggutom sa Sa¬maria. 3 Kayat tinawag ni Ahab si Abdias na siyang tagapamahala sa palasyo. (Mata¬pat na lingkod ni Yawe si Abdias, 4 at nang patayin nga ni Izebel ang mga propeta ni Yawe, kinuha mismo ni Abdias ang san¬daang propeta at itinagong tig-lilimampu sa dalawang yungib at pinakain niya ang mga ito ng tinapay at tubig.)
5 Sinabi ni Ahab kay Abdias: “Sige, punta¬han mo ang lahat ng bukal at lambak sa buong lupain. Baka sakaling may makita tayong damo para mapanatiling buhay ang mga kabayo’t mola at nang walang mama¬tay sa mga hayop.”
6 Kaya pinaghatian nina Ahab at Abdias ang lupain, at nagkanya-kanya sila ng lakad. 7 Nasa-lubong ni Abdias sa daan si Elias. Pagkakilala ni Abdias kay Elias, nagpatirapa ito sa lupa at sinabi: “Kayo nga ba, pangi¬noon kong Elias?” 8 Sumagot si Elias: “Ako nga. Sabihin mo sa iyong panginoon na narito si Elias.” 9 Ngunit sinabi ni Abdias: “Anong kasalanan ang nagawa ko’t ipi¬nauubaya ninyo ’ko sa mga kamay ni Ahab para mamatay? 10 Isinusumpa ko kay Yaweng inyong Diyos na wala nang bansa o kaharian na hindi kayo pinaghanap ng aking panginoon. At kapag sinabi nilang – Wala rito si Elias – pasusumpain niya sila na hindi nga nila kayo nakita. 11 At ngayo’y pinapupunta ninyo ako sa aking panginoon para sabihing narito kayo!
12 At paglayo ko mula sa inyo, at kung saan na naman kayo ipadpad ng Espiritu ni Yawe. At pinuntahan ko nga si Ahab para sabihin, pero hindi naman niya kayo ma¬ta¬tag¬puan, tiyak na papatayin niya ako. Ngunit pinaglingkuran ko na si Yawe mula sa aking kabataaan. 13 Hindi ba ninyo naba¬litaan ang ginawa ko nang patayin ni Izebel ang mga propeta ni Yawe? Itinago ko ang sandaan sa kanila sa dalawang yungib, tiglilimampu sa bawat isa, at pinakain ko sila ng tinapay at tubig. 14 At ngayo’y gusto ninyong sabihin ko sa hari na narito si Elias. Tiyak na papatayin niya ako!”
15 Ngunit sinabi sa kanya ni Elias: “Isinusumpa ko kay Yawe ng mga Hukbo na pinag-lilingkuran ko, haharap ako mismo sa kanya ngayon.” 16 Kaya lumakad na si Abdias para sabihin kay Ahab ang mensaheng ito at du¬mating naman si Ahab para makipagkita kay Elias.
Ang pag-aalay sa Karmel
• 17 Sinabi ni Ahab pagkakita nito kay Elias: “Ikaw nga ba, salot ng Israel?” 18 Su¬ma¬got si Elias: “Hindi ako ang salot ng Israel kundi ikaw at ang sambahayan ng iyong ama ang lu¬mayo sa mga utos ni Yawe at sumunod sa mga Baal! 19 Kaya iutos mo ngayon sa lahat ng Israelita na mag¬tipon sa harap ko sa Bundok Karmel kasama ang apatna¬raa’t limampung propeta ni Baal na pinaka¬kain ni Izebel.”
20 At ipinatawag ni Ahab ang buong bayan ng Israel at tinipon ang lahat ng propeta sa Bundok Karmel. 21 Huma¬rap si Elias sa buong bayan at nag¬ta¬nong: “Hanggang kailan kayo magpa¬pa¬¬sa¬yaw-sayaw nang isang paa sa mag¬ka¬bilang daan? Kung si Yawe ang Diyos, sa kanya kayo sumunod; ngunit kung si Baal, siya ang sundan ninyo.” Hindi umimik ang bayan.
22 Sinabi ni Elias sa bayan: “Ako na lamang ang natitirang propeta ni Yawe pero apatnaraa’t limampu ang propeta ni Baal. 23 Bigyan ninyo kami ng dalawang batang toro. Pumili sila ng isa para sa kanila, putul-putulin iyon at ilagay sa ibabaw ng kahoy pero huwag sindihan. Gayon din ang ga¬ga¬win ko sa isa pang toro: ilalagay sa ibabaw ng kahoy pero hindi sisindihan. 24 At tuma-wag kayo sa ngalan ng inyong diyos, at tatawag naman ako sa ngalan ni Yawe. Ang diyos na tutugon sa pama¬magitan ng apoy ang siyang tunay na Diyos.”
Sumagot ang buong bayan: “Ma¬gan¬da ang sabi mo.” 25 At sinabi ni Elias sa mga propeta ni Baal: “Pumili kayo ng isang toro para sa inyo at mauna ka¬yong ihanda iyon dahil marami kayo. At tumawag kayo sa inyong diyos, pero huwag sindihan ang apoy.” 26 Kaya ki¬nuha nila ang toro at inihanda iyon, at tumawag sa nga¬lan ni Baal mula uma¬ga hanggang tang¬ha¬ling-tapat: “Sagutin mo kami!” Ngunit walang tinig na suma¬got habang patuloy silang sasayaw-sayaw sa isang paa sa paligid ng altar na kanilang itinayo.
27 Kinatanghalian, nagsimula si Elias na libakin sila: “Lakasan pa ninyo ang sigaw! Diyos nga si Baal pero baka nalibang la¬mang siya, o baka naman umalis, o may pinuntahan, o baka natu¬¬-tulog at kaila¬ngang gisingin.” 28 At nila¬kasan nila ang sigaw habang sinusugatan ang kanilang sarili ng tabak at sibat ayon sa kanilang kaugalian, hanggang dumugo. 29 Lampas na ang tanghali at wala pa rin sila sa sarili hanggang sa sandali ng panghapong pag¬hahandog. Ngunit wala pa ring tinig na sumasagot o pumapansin.
30 At sinabi ni Elias sa buong bayan: “Lumapit kayo sa akin.” At nagsilapit nga sa kanya ang buong bayan. At ina¬yos niya ang gibang altar ni Yawe. 31 Kumuha si Elias ng labindalawang bato, sindami ng mga tribu ng mga anak ni Jacob na kina¬usap ni Yawe at sinabihang “Israel ang ma¬giging pa¬nga¬lan mo.” 32 Sa pamama¬gitan ng mga batong iyon, nagtayo siya ng altar sa Ngalan ni Yawe at humukay ng kanal sa paligid niyon na makapaglalaman ng labinlimang litro. 33 Isina¬lansan niya ang kahoy, hiniwa-hiwa ang toro at saka ipinatong sa kahoy. Sinabi niya: “Punuin ninyo ng tubig ang apat na tapa¬yan at ibuhos sa susunuging handog na nasa ibabaw ng kahoy.” 34 At sinabi niya: “Ulitin ninyo!” At inulit nga nila. At sinabi niya: “Isa pa.” At pangatlong beses nga nilang ginawa iyon. 35 Umagos ang tubig sa paligid ng altar at napuno ang kanal.
36 Sa sandali ng panghapong paghahandog, lumapit ang propetang si Elias at nanalangin:
“O Yaweng Diyos nina Abraham, Isaac at Israel, mahayag sana ngayon na ikaw ang Diyos sa Israel at ako ang iyong lingkod, at dahil sa iyong utos ko gina¬gawa ang lahat ng ito. 37 Sagutin mo ako, O Yawe, sagutin mo ako upang malaman ng bayang ito na ikaw Yawe ang Diyos at mapababalik mo ang kani¬lang puso.”
38 At bumaba ang apoy ni Yawe at tinupok ang susunuging handog pati na ang kahoy, ang mga bato at alikabok, at sinipsip pati ang tubig sa kanal. 39 Pag¬kakita rito ng buong bayan, nag-patirapa sila at sinabi: “Si Yawe ang Diyos! Si Yawe ang Diyos!” 40 At iniutos sa kanila ni Elias: “Dakpin ninyo ang mga propeta ni Baal at huwag bayaang makatakas isa man sa kanila.” At dina-kip nga nila sila, at dinala kay Elias sa lambak ng Kishon at doon sila pinatay.
41 Sinabi ni Elias kay Ahab: “Uma¬hon ka na’t kumain at uminom sapag¬kat na¬ririnig na ang buhos ng ulan.” 42 Uma¬hon nga’t uminom si Ahab. Umakyat naman si Elias sa tuktok ng Karmel, yumuko sa lupa na nasa pagitan ng mga tuhod ang mukha. 43 At sinabi niya sa kanyang ala¬lay: “Uma¬hon ka at tumanaw sa da¬gat.” Umahon ang lalaki at tumi¬ngin, at sinabi: “Wala akong nakikita.” At sinabi ni Elias: “Pitong beses kang magpabalik-balik.” 44 Sa ika¬¬pitong beses, sinabi niya: “Hayun, may maliit na ulap na sinlaki ng kamay, lumilitaw mula sa dagat.”
Sinabi sa kanya ni Elias: “Umahon ka’t sabihin kay Ahab: Ihanda mo ang iyong karwahe at lumusong ka agad bago ka mahadlangan ng ulan.”
45 Makaraan ang ilang sandali, nag¬dilim ang langit sa ulap at umihip ang hangin, at bumuhos ang malakas na ulan. Sumakay si Ahab sa karwahe at nagpunta sa Yez¬rael.
46 Hinagip naman ng kamay ni Yawe si Elias at nagsinturon siya, at patakbo ni¬yang inunahan si Ahab sa Yezrael.
Tumakas si Elias pa-Horeb
19 • 1 Isinalaysay ni Ahab kay Izebel ang lahat ng ginawa ni Elias at kung paano niya pinatay sa tabak ang lahat ng propeta. 2 Ipinasabi ni Izebel kay Elias: “Gawin ito sa akin ng mga diyos at mas masahol pa kung hindi ko pa naga¬gawa sa iyo ang gina¬wa mo sa kanila.”
3 Natakot si Elias at tumakas para ilig¬tas ang kanyang buhay. Dumating siya sa Berseba ng Juda at iniwan doon ang kanyang alalay. 4 Maghapon naman siyang naglakbay pa-disyerto. Pag-dating niya sa may punong-walis, naupo siya sa lilim ni¬yon at nanalangin na ma¬matay na sana siya: “Tama na, O Yawe. Kunin mo na ang aking buhay sapagkat wala akong ipinag-iba sa aking mga ninuno.” 5 Nahiga siya at nakatulog sa lilim ng puno.
At heto! Hinipo siya ng isang anghel, at sinabi sa kanya: “Bumangon ka’t ku¬main.” 6 Tumingin si Elias at nakita niya sa kanyang ulunan ang isang tinapay na niluto sa mainit na bato at isang ba¬ngang tubig. Kumain siya at umi¬nom at muling nahiga. 7 Dumating sa ikalawang pagka¬ka¬taon ang anghel ni Yawe, hinipo siya at sinabi sa kanya: “Buma¬ngon ka’t kumain sapagkat napakahaba pa ng lalakbayin mo.”
8 Bumangon siya, kumain at uminom. At bunga ng nakuha niyang lakas sa pag¬kaing iyon, apatnapung araw at apatna¬pung gabi siyang naglakad pa-Horeb na Bundok ng Diyos. 9 Pagdating niya roon, nagpunta siya sa yungib at doon nagpa¬li¬pas ng magdamag. At dumating sa kanya ang salita ni Yawe: “Ano ang ginagawa mo rito, Elias?”
Ang pagtatagpo nila ng Diyos
• 10 Sumagot siya: “Tinutupok ako ng maalab na pag-ibig kay Yaweng Diyos ng mga Hukbo, sapagkat tina¬liku¬ran ng mga Israelita ang iyong tipan, giniba ang iyong mga altar, pinatay sa tabak ang iyong mga propeta. At ako na lamang ang natitira, at pinagta¬tang¬kaan pa rin nila akong patayin.” 11 At sinabi ni Yawe: “Lumabas ka’t tumayo sa bundok, at hintayin si Yawe.” At hayan, dumaan si Yawe.
At may malakas at malaking ha¬nging makabiyak-bundok at maka¬durog-bato sa harap ni Yawe, pero wala sa hangin si Yawe. Pagkatapos ng hangin ay lumindol pero wala sa lindol si Yawe. 12 Pagkatapos ng lindol ay nag¬karoon ng apoy pero wala sa apoy si Yawe. Pagkatapos ng apoy, ang tunog ng ba¬-na¬yad na ihip ng hangin. 13 Pagkarinig ni Elias dito, tinakpan niya ng kanyang balabal ang kanyang mukha, lumabas at tumayo sa may bungad ng yungib.
At may tinig na nagsabi sa kanya: “Ano ang ginagawa mo rito, Elias?” 14 Sumagot siya: “Tinutupok ako ng maalab na pag-ibig kay Yaweng Diyos ng mga Hukbo sa¬pagkat tinalikuran ng mga Israelita ang iyong tipan, giniba ang iyong mga altar at pinatay sa tabak ang iyong mga propeta. At ako na la¬mang ang natitira, at pinagtatangkaan pa nila akong patayin.”
15 Sinabi ni Yawe sa kanya: “Hala, bu¬ma¬lik ka sa iyong dinaanan sa dis¬yerto at maglakad pa-Damasco. Puntahan mo’t pahiran si Hazael bilang hari ng Siria. 16 Pahiran mo rin si Yehung anak ni Nimsi bilang hari ng Israel, at si Eliseo na anak ni Shafat na taga-Abel-mehola bilang pro¬pe-tang hahalili sa iyo. 17 Kayat sinumang maka¬¬takas sa tabak ni Hazael ay papa¬tayin ni Yehu, at sinumang maka¬takas sa tabak ni Yehu ay papatayin naman ni Eliseo. 18 Ngunit ililigtas ko ang pitong libo sa Israel, ang lahat ng hindi lumuhod kay Baal at hindi huma¬lik sa kanya.”
• 19 At umalis si Elias mula roon. Natag¬puan niya si Eliseong anak ni Shafat na nag-aararo sa bukid na labin¬dalawang araw kung trabahuhin at nasa dulo na siya. Pagdaan ni Elias sa tabi niya, ipina¬tong nito sa kanya ang balabal nito. 20 Ini¬wan ni Eliseo ang mga baka at hinabol si Elias at sinabi: “Mag¬papaalam muna ako sa aking ama’t ina, at susunod ako sa iyo.” Sinabi ni Elias: “Bumalik ka kung gusto mo. At huwag kang mag-alala, bale-wala ang ginawa ko.” 21 At tuma¬likod si Eliseo, at kinuha ang pares ng baka at kinatay ang mga iyon. Inihaw niya ang karne ng mga iyon sa pira-pirasong pa¬matok at ibinigay sa kanyang mga tauhan at kinain nila iyon. At saka siya umalis para sumunod kay Elias, at naglingkod sa kanya.
Ang pagsalakay sa Samaria
20 1 Tinipon ni Ben-Hadad na hari ng Aram ang buo niyang hukbo ka¬sama ang tatlumpu’t dalawang hari, mga kabayo at mga karwahe. Umahon siya sa Samaria at kinubkob at sinalakay iyon. 2 At nagsugo siya ng mga tauhan sa lunsod para sabihin kay Ahab na hari ng Israel: “Ito ang sinasabi ni Ben-Hadad: 3 Akin ang iyong pilak at ginto, para sa akin ang pina¬ka¬¬¬magaganda sa iyong mga asa¬wa’t mga anak.” 4 Sumagot ang hari ng Israel: “Gaya ng iyong sinabi, aking panginoong hari, ako’y sa iyo at lahat ng akin.”
5 Muling pumunta ang mga sugo at sina¬bing: “Ganito ang sinasabi ni Ben-Hadad: Ibigay mo sa akin ang iyong pilak at ginto, mga asawa’t mga anak. 6 Ngunit papupun¬tahin ko sa iyo ang aking mga opis¬yal bukas sa ganito ring oras. Hahalughugin nila ang iyong palasyo at ang mga bahay ng iyong opisyal. At kukunin nila ang anumang gusto nilang kunin at tangayin.”
7 Ipinatawag naman ng hari ng Israel ang lahat ng matatanda ng lupain at sinabi: “Tingnan ninyo ang masamang balak ng lalaking ito. Nang hingin niya ang aking mga asawa’t mga anak, ang aking pilak at ginto, hindi ako tumang¬gi.” 8 Sinabi sa kanya ng lahat ng matatanda at ng buong bayan: “Huwag ninyo siyang pansinin ni sang-ayunan.”
9 Kaya sinabi ng hari ng Israel sa mga sugo ni Ben-Hadad: “Sabihin ninyo sa aking pangino-ong hari na gagawin ko ang lahat ng una niyang hiningi sa akin, pero hindi ko na masa¬sang-ayunan ang hinihingi niya ngayon.” Sinabi nga ito ng mga sugo 10 kay Ben-Hadad na nag¬pasabi naman ng “Gawin nawa ito sa akin ng mga diyos at mas masa¬hol pa kung may sapat na alikabok pang matira sa Samaria para bigyan ng tigsa¬sandakot ang lahat kong tauhan.” 11 Ngunit su¬ma-got ang hari ng Israel: “Bula¬das! Huwag mag¬yabang ang nagsu¬suot pa lamang ng armor na parang hinuhubad na ito.” 12 Nakiki¬pag-inuman noon si Ben-Hadad sa mga hari sa kanyang tolda nang makarating sa kanya ang mensa¬heng ito kaya sinabi niya sa kanyang mga opis¬yal: “Humanda sa pagsalakay.” At huma¬nay sila laban sa lunsod.
13 Isang propeta ang lumapit kay Ahab na hari ng Israel at sinabi: “Ganito ang sinasabi ni Yawe. Nakikita mo ba ang napakalaking huk¬bong ito? Ilalagay ko ito sa iyong mga kamay ngayon at malalaman mong ako si Yawe.” 14 Nag¬tanong si Ahab: “Sino ang tatalo sa kan¬ya?” Sumagot ang propeta: “Ito ang sinasabi ni Yawe: ang mga kabataang sundalo ng iyong mga gobernador sa mga probinsya.” Itinanong ni Ahab: “Sino ang magsisimula ng labanan?” Sumagot ang propeta: “Ikaw!”
15 Inihanay nga ng hari ng Israel ang mga kabataang kawal ng mga gobernador sa mga probinsya, dalawandaa’t tatlumpu’t dalawa sila. Pagkatapos nito, tinipon naman niya ang lahat ng Israelita, pitong libong lahat. 16 Tanghaling-tapat na nang lumabas sila habang nakikipag-inuman naman si Ben-Hadad sa tolda sa tatlum¬pu’t dalawang haring tumutulong sa kanya. 17 Unang luma¬bas ang mga batang opisyal ng mga gobernador ng mga probinsya. May naka¬pagbalita naman kay Ben-Hadad na may mga lalaking lumalabas galing Samaria. 18 Sinabi niya: “Kung sa kapayapaan sila lumalabas, dak¬pin silang buhay; at kung para lumaban kaya sila lumabas, dakpin din silang buhay.”
19 Lumabas nga ang mga batang opisyal ng mga gobernador ng mga probinsya, at kasunod naman nila ang hukbo. 20 At lubos nilang nalupig ang kaaway. Tumakas ang mga Arameo, at hi-nabol sila ng mga Israelita. Si Ben-Hadad na hari ng Aram ay nakatakas ding sakay sa kaba¬yo kasama ang mga mangangabayo. 21 At sinamsam ng hari ng Israel ang mga kabayo at karwahe, at lubos na nilupig ang mga Arameo.
22 Pumunta ang propeta sa hari ng Israel at sinabi: “Lakasan mo ang iyong loob at ting¬nan at isiping mabuti ang iyong gagawin. Sapagkat sa¬salakayin ka uli ng hari ng Aram sa pagpapalit ng taon.”
23 Sinabi naman ng mga opisyal ng hari ng Aram sa kanilang hari: “Mga diyos ng kabun¬du¬kan ang kanilang mga diyos kaya mas mala¬kas sila kaysa atin. 24 Subalit labanan natin sa ka¬¬patagan at tiyak na daig natin sila. At gawin din ninyo ito: alisin ninyo ang mga hari sa kani-lang mga puwesto at palitan ng ibang mga opis¬yal. 25 At kapag natipon na ninyo ang isang huk-bong gaya ng nawala sa inyo na sindami sa ka¬¬bayo at kar¬wahe, lalabanan natin sila sa ka¬pa¬ta-gan, at tiyak na madadaig natin sila.” Pina¬¬king¬gan sila ni Ben-Ha¬dad at gayon nga ang ginawa.
Nalupig ang mga Arameo
26 Sa pagpapalit ng taon, inihanay ni Ben-Hadad ang mga Arameo at umahon pa-Afek para lumaban sa Israel. 27 Humanay rin naman ang mga Israelita at naghanda at lumabas para makipagharap sa mga Arameo. Sa tapat nila nagkampo ang mga Israelita na parang dalawang maliit na kawan ng kambing, samantalang napuno naman ng mga Arameo ang buong ka¬pa¬tagan. 28 Isang tao ng Diyos ang lumapit at nakipag-usap sa hari ng Israel at sinabi sa kanya: “Sinasabi ni Yawe: Dahil sinabi ng mga Arameo na Diyos ng kabundukan si Yawe at hindi Diyos ng mga lambak, kaya ilalagay ko sa iyong mga kamay ang malaking hukbong ito at malalaman ninyong ako si Yawe.”
29 At pitong araw silang magkaka¬tapatang nakakampo. At sa ikapitong araw, nagsi¬mula na ang labanan. At sa loob lamang ng isang araw, sandaanlibong kawal-Arameong lakad ang pinatay ng mga Israelita. 30 Tumakas naman pa-Afek ang mga natira, pero bumagsak ang pader sa dalawampu’t pitong libo sa mga natira. Tumakas din si Ben-Hadad pa-lunsod at nagtago sa isang kuwarto sa loob. 31 Sinabi sa kanya ng kanyang mga opisyal: “Nabalitaan na¬min na maawain ang mga hari ng Israel. Mag¬tatapi kami ng sako at tatalian ang aming leeg at saka namin pupuntahan ang hari ng Is¬ra¬el, at baka sakaling iligtas niya ang inyong buhay.”
32 Kaya nagtapi sila ng sako at nagtali ng lubid sa kanilang mga leeg, at saka humarap sa hari ng Israel at sinabi: “Ipinasasabi ng inyong aliping si Ben-Hadad: Utang na loob, bayaan ninyo akong mabuhay.” At sumagot ito: “Buhay pa ba siya? Kapatid ko siya.” 33 Magandang tanda ito para sa kanila kayat agad nilang si¬na¬lo ang kanyang sinabi: “Oo, si Ben-Hadad na in¬yong kapatid.” At sinabi ng hari: “Sige, dalhin siya rito.”
Humarap sa kanya si Ben-Hadad at pinasa¬kay naman niya sa kanyang karwahe. 34 Si¬nabi ni Ben-Hadad sa kanya: “Isasauli ko ang mga lunsod na inagaw ng aking ama sa iyong ama, at makapagnenegosyo ka para sa iyong sarili sa Damasco gaya ng ginawa ng aking ama sa Samaria.” Kayat sinabi ni Ahab: “Gawin mo ang kasunduang ito at palalayain kita.” Na¬kipag¬-kasunduan nga siya kay Ben-Hadad at pina¬laya niya ito.
35 Dumating naman ang salita ni Yawe sa isang kasamahan ng mga propeta, at sinabi nito sa isa niyang kasamang propeta: “Tagain mo ako.” Ngunit ayaw niya itong tagain. 36 At sinabi niya: “Dahil hindi mo dini¬nig ang tinig ni Yawe, pagkaalis mo rito’y papatayin ka ng leon.” Uma¬lis nga ang propeta at may nasalubong siyang leon, at pinatay siya niyon.
37 Nakakita ng isa pang kasamahan ang propeta at sinabi niya rito: “Sige na, tagain mo ako.” Tinaga nga siya ng lalaking ito, at nasugatan siya. 38 At umalis ang propeta at nagbalat¬kayo – may benda sa mga mata – tumayo sa daan at hinintay ang hari. 39 Pag¬daan ng hari, sumigaw siya: “Mahal na hari! Ako na inyong lingkod ay sumugod sa gitna ng labanan nang may isang kawal na lumapit sa akin at dala ang isang lalaki, at sinabing bantayan ko ang lala¬king iyon. At kapag nakatakas siya, buhay ko ang ma¬giging kapalit o magbabayad ako ng isang baretang pilak. 40 Naging abala ako dito at doon, at nawala ang lalaki.” Sinabi sa kanya ng hari ng Israel: “Ikaw na rin mismo ang nag¬¬sabi ng hatol sa iyo.”
41 Bigla nitong inalis ang benda sa kanyang mga mata, at nakilala siya ng hari ng Israel na isa pala siya sa mga propeta. 42 Sinabi ng pro¬¬peta: “Ito ang sinasabi ni Yawe. Dahil pinaka¬walan mo ang lalaking ipinasya kong mamatay, buhay mo ang kapalit ng kanyang buhay at bayan mo naman ang kapalit ng kanyang ba¬yan.” 43 At umuwi ang hari ng Israel sa kanyang palasyo sa Samaria – galit at mabigat ang loob.
Ubasan ni Nabot
21 • 1 May ubasan naman sa tabi ng palasyo ni Ahab na hari ng Sa¬maria si Nabot na taga-Jezrael. 2 Sinabi ni Ahab kay Nabot: “Ibigay mo sa akin ang iyong ubasang katabi ng aking palasyo para magawa kong taniman ng gulay. At bibigyan kita ng mas mainam na uba¬san bilang kapalit nito. O kung gusto mo naman, babayaran ko sa iyo ang halaga nito.”
3 Ngunit sinabi ni Nabot kay Ahab: “Huwag nawang itulot ni Yawe na ibigay ko sa iyo ang pamana ng aking mga ni¬nuno.”
4 Kaya umuwi si Ahab na galit at ma¬¬bigat ang loob dahil sa sinabi sa kanya ni Nabot na taga-Jezrael na hindi nito mai¬bibigay sa kanya ang pamana ng mga ninuno nito. Kayat nahiga siyang naka¬harap sa pader at ayaw kumain. 5 Nila¬pi¬tan siya ni Izebel at sinabi: “Bakit mabigat ang loob mo at ayaw mong ku¬¬main?” 6 Su¬magot siya: “Kinausap ko si Nabot na taga-Jezrael at hiniling kong ipagbili niya sa akin ang kanyang ubasan o kung gusto niya’y papalitan ko ng ibang ubasan. Pero sinabi niyang hindi niya ibibigay sa akin ang kanyang ubasan.”
7 Sinabi naman ni Izebel na kanyang asawa: “At ikaw pa naman ang hari ng Israel! Bumangon ka’t kumain at mag¬saya, ako ang magbibigay sa iyo ng uba¬san ni Nabot ng Jezrael.”
8 Sumulat ng mga liham si Izebel sa ngalan ni Ahab at tinatakan ang mga iyon ng pantatak ni Ahab. Ipinadala niya ang mga ito sa mga matatanda at mga kila¬lang tao sa lunsod ni Nabot. 9 Ito ang isi¬nulat ni Izebel sa mga liham: “Ideklara ninyo ang araw ng pag-aayuno at litisin si Nabot. 10 Kumuha kayo ng dalawang pa¬ta¬pon na mag¬paparatang sa kanya sa ga¬nitong paraan: Sinumpa mo ang Diyos at ang hari. At ilabas ninyo siya at batuhin hanggang mamatay.”
11 Gayon nga ang ginawa ng mga ma¬ma¬mayan, mga matatanda at mga kila¬lang tao sa kanyang lunsod ayon sa itina¬gubilin sa kanila ni Izebel sa mga liham na ipinadala niya sa kanila. 12 Nag¬deklara sila ng araw ng pag-aayuno at pinaupo si Nabot sa harap ng bayan. 13 Dumating ang dalawang patapon at naupong kaha¬rap ni Nabot, at pinaratangan ito sa harap ng bayan: “Sinumpa ni Nabot ang Diyos at ang hari!” Kayat dinala nila si Nabot sa labas ng lunsod at doon binato hang¬gang mamatay.
14 At ipinasabi nila kay Izebel na binato na si Nabot at namatay. 15 Nang mabali¬taan ni Izebel na binato na si Na¬bot at patay na, sinabi niya kay Ahab: “Tumindig ka’t angkinin na ang ubasang ayaw ipagbili sa iyo ni Nabot na taga-Jezrael sa¬pagkat patay na siya ngayon.” 16 Pag¬ka¬rinig ni Ahab na pa¬tay na si Nabot, tu¬¬mindig siya’t nag¬punta sa ubasan ni Nabot na taga-Jezrael at inangkin iyon.
17 Dumating naman kay Elias ng Tisbe ang salita ni Yawe. 18 “Tumindig ka’t salu¬bungin si Ahab na hari ng Israel sa Sama¬ria. Nasa ubasan siya ngayon ni Nabot na pinuntahan niya para angkinin. 19 Sabihin mo sa kanya na ito ang sinasabi ni Yawe: Pumatay ka’t pagkatapos ay nangam¬kam. At sabihin mo ring ga¬¬ni¬to ang sinasabi ni Yawe: Hihimurin ng mga aso ang dugo mo sa mismong lu¬gar na ito kung saan hinimod ng mga aso ang dugo ni Nabot.”
20 Sinabi ni Ahab kay Elias: “Naabutan mo ako rito, kaaway ko.” Sumagot si Elias: “Inabutan kita sapagkat gina¬wa mo ang masama sa paningin ni Ya¬we. Ito ang salita ni Yawe: Kapa¬ha¬ma¬kan ang hatid ko sa iyo. 21 Uubusin ko ang iyong inapo at lilipulin ko ang lahat ng lalaki sa iyong angkan, alipin man o malaya sa Israel.
22 Maglalaho ang iyong angkan gaya ng angkan ni Yeroboam na anak ni Nebat at ng angkan ni Baasang anak ni Ahias sapagkat ginalit mo ako at pinapagkasala ang Israel. 24 Lalamunin ng mga aso ang sinuman sa lipi ni Ahab na mamatay sa lunsod, at kakanin naman ng mga ibon sa langit ang mamamatay sa bukid. 23 May salita rin si Yawe kay Izebel: Lalamunin ng mga aso si Izebel sa may pader ng Jezrael.”
25 Walang katulad si Ahab na ipinagbili ang sarili sa paggawa ng masama sa pa¬ningin ni Yawe sa sulsol ng kanyang asawang si Izebel. 26 Kasuklam-suklam ang kanyang iginawi sa pagsunod sa mga diyus-diyusan tulad ng mga Amorreong pinalayas ni Yawe sa harap ng mga Israelita.
27 Pagkarinig ni Ahab sa mga salitang ito, winarak niya ang kanyang damit at nagsuot ng sako. Nag-ayuno siya at nakasako kahit na sa pagtulog, at laging nakatungo. 28 At dumating ang salita ni Yawe kay Elias ng Tisbe: 29 “Nakita mo bang nagpakababa si Ahab sa harap ko? Dahil nagpakababa siya sa aking harap, hindi ko ihahatid ang ka¬pa¬hamakan sa kapanahunan niya. Sa panahon ng kanyang anak ko ihahatid ang kapa¬ha¬makan ng kanyang angkan.”

22 • 1 Tatlong taong walang digmaan ang Aram at Israel. 2 Ngunit sa ikatlong taon, dumalaw sa hari ng Israel si Yosafat na hari ng Juda. 3 At sinabi ng hari ng Israel sa kanyang mga opisyal: “Hindi ba ninyo alam na atin ang Ramot ng Galaad? Ngunit wala tayong gina¬gawa para mabawi iyon mula sa kamay ng hari ng Aram.” 4 At tinanong niya si Yosafat: “Sa¬sama ka ba sa akin para lumaban sa Ramot ng Galaad?” Sinabi ni Yosafat sa hari ng Israel: “Kasama mo ako, ang aking bayan ng iyong bayan, ang aking mga kabayo ng iyong mga kabayo.”
Si Mikeas at ang mga bulaang propeta
• 5 Sinabi ni Yosafat na hari ng Juda sa hari ng Israel: “Sumangguni muna sana tayo ngayon kay Yawe.” 6 Kaya ti¬nipon ng hari ng Israel ang mga pro¬peta, mga apat¬naraang lalaki, at tina¬nong sila: “Makiki¬pagdigma ba ako sa Ramot ng Galaad o hindi muna?” Su¬ma¬¬got sila: “Sumalakay kayo sapagkat ibi¬bigay ito ni Yawe sa in¬yong mga kamay.”
7 At sinabi ni Yosafat: “Wala bang pro¬peta rito si Yawe na masasangguni natin?” 8 Sumagot ang hari ng Israel: “May isa pang tao na matatanong natin hinggil sa payo ni Yawe pero namu-muhi ako sa kanya sapagkat hindi na siya nakapag¬propesiya nang mabuti tungkol sa akin kundi pawang ma¬sama. Siya si Mikeas na anak ni Imla.” Sinabi naman ni Yosafat: “Huwag kang mag-salita nang ganyan.”
9 Kayat tinawag ng hari ng Israel ang isang opisyal at sinabi rito: “Dalhin mo dito kaagad si Mikeas na anak ni Imla.”
10 Nakaupo sa kanya-kanyang trono ang hari ng Israel at si Yosafat na hari ng Juda, at nakadamit-hari sa giikang nasa may pasukan ng Samaria. Nasa harap nila ang mga propetang wala sa kanilang mga sarili. 11 At si Sedekias na anak ni Kenaana ay gumawa ng mga sungay na bakal at sinabi: “Ito ang sinasabi ni Yawe: Sa pamamagitan ng mga ito’y susuwagin ninyo ang mga Arameo hanggang ma¬puksa.”
12 Gayon din ang sinabi ng lahat ng pro¬peta: “Umahon kayo sa Ramot ng Ga¬laad at magtagumpay pagkat ibi¬bigay iyon ni Yawe sa mga kamay ng hari.”
13 Sinabi naman ng sugong umalis para tawagin si Mikeas: “Tingnan mo’t nag¬ka¬kaisa ang mga propeta sa pag¬sa¬sabing mapapabuti ang hari. Matu¬lad nawa sa kanilang salita ang sasa-bihin mo at mag¬salita nang mabuti.” 14 Ngu¬nit sumagot si Mikeas: “Buhay si Yawe, at ang ipina-sa¬sabi lamang sa akin ni Yawe ang sasabihin ko.”
15 Nang humarap siya sa hari, tina¬nong siya nito: “Mikeas, makikipag¬digma ba kami sa Ramot ng Galaad o hindi?” At su¬magot si Mikeas: “Umahon ka’t mag¬tagumpay! Ibibigay iyon ni Yawe sa mga kamay ng hari!” 16 Ngu¬nit sinabi ng hari: “Ilang beses ko bang sa¬sabihin sa iyong magsabi ka akin ng totoo sa ngalan ni Yawe?”
17 At sinabi ni Mikeas: “Nakita ko ang buong Israel na nakakalat sa mga bun¬dok, parang mga tupang walang pastol. At sinabi ni Yawe: Wala nang amo ang mga ito kayat pauwiin silang mapa-yapa.”
18 Sinabi ng hari ng Israel kay Yosafat: “Di ba’t sinabi ko na sa iyong hindi siya magpopropesiya nang mabuti tung¬¬kol sa akin kundi kasamaan la¬mang?” 19 Suma¬got si Mikeas: “Paking¬gan ninyo ang salita ni Yawe. Nakita ko si Yaweng nakaupo sa kanyang trono, kasama ang buong hukbo ng langit na nakatayo sa kanyang kanan at kaliwa. 20 At sinabi ni Yawe: Sino ang eengganyo kay Ahab para umahon pa-Ramot ng Galaad at nang mabuwal? Ga¬nito ang sinabi ng isa, at ganoon naman ang si¬¬na¬bi ng isa pa. 21 At isang espiritu ang lumapit at tumindig sa harap ni Yawe, at sinabi: Ako ang eengganyo sa kanya. 22 Sinabi naman ni Yawe: Sa anong pa¬raan? At sinabi niya: Aalis ako’t magi¬ging espiritu ng kabulaanan sa labi ng lahat niyang propeta. At sinabi ni Yawe: Mae¬eng¬ganyo mo nga siya. Sige, gawin mo ito!
23 At ngayo’y inilagay ni Yawe ang espiritu ng kabulaanan sa labi ng lahat mong propetang ito sapagkat niloob ni¬yang mapasama ka.”
24 Nilapitan ni Sedekias na anak ni Kenaana si Mikeas at sinampal ito at si¬nabi: “Paano umalis sa akin ang Espi¬ritu ni Yawe para magsalita sa iyo?” 25 Suma¬got si Mikeas: “Makikita mo sa araw na mag¬palipat-lipat ka sa mga kuwarto para mag¬tago.”
26 At iniutos ng hari ng Israel: “Dak¬pin si Mikeas at ibalik kay Amon na pinuno ng lunsod at kay Yoas na anak ng hari. 27 Sa¬bihin sa kanilang ganito ang sinasabi ng hari: Ibilanggo ang lalaking ito, at tinapay lamang at tubig ang ipakain sa kanya hang¬gang sa matagumpay kong pagba¬balik.”
28 At sinabi ni Mikeas: “Kung babalik kang matagumpay, hindi nga nagsalita si Yawe sa pamamagitan ko.”
Pagkamatay ng hari ng Israel
29 Umahon sa Ramot ng Galaad ang hari ng Israel at si Yosafat na hari ng Juda. 30 Sinabi ng hari ng Israel kay Yosafat: “Mag¬babalatkayo ako bago mag¬simula ang labanan, pero isuot mo ang iyong damit-hari.” Nagbalatkayo nga ang hari ng Israel saka pumunta sa labanan.
31 Samantala, iniutos naman ng hari ng Aram sa tatlumpu’t dalawang kapitan ng kanyang mga karwahe: “Huwag kayong makikipaglaban kaninuman, maliit man o malaki, kundi sa hari ng Israel lamang.” 32 Nang makita ng mga kapitan ng mga karwahe si Yosafat, naisip nilang “Tiyak na siya ang hari ng Israel.” Kayat siya ang hinarap nila para salakayin. Pero nang sabihin ni Yo¬safat ang sigaw-pandigma, 33 nalaman ng mga kapitan ng mga kar¬wahe na hindi siya ang hari ng Israel kayat hindi na nila siya hinabol.
34 Isang Arameo naman ang basta na lamang pumana, at tinamaan nito ang hari ng Israel sa pinaghuhug¬pungan ng kanyang armor. Sinabi ng hari sa nagpa¬patakbo ng kanyang karwahe: “Buma¬lik ka’t ilabas ako sa labanan pagkat nasu¬gatan ako.”
35 Tumindi ang labanan nang araw na iyon. Nakasandal ang hari sa kanyang kar¬wahe paharap sa mga Arameo. Uma¬gos ang dugo mula sa sugat niya hang¬gang sa sahig ng kanyang karwahe. At namatay siya kina¬hapu¬nan.
36 Pagkalubog ng araw, umalingaw¬ngaw ang sigaw sa buong hukbo: “Ba¬wat isa sa kanyang lunsod, bawat isa sa kan¬yang bayan! 37 Patay na ang hari!”
Patay nang iniuwi ang hari sa Sama¬ria at doon inilibing. 38 Nilinis nila ang karwahe sa tangke ng tubig sa Sama¬ria. At hinimod ng mga aso ang kan¬yang dugo, samantalang naliligo roon ang mga ba¬baeng bayaran, ayon sa salitang bi¬nig¬kas ni Yawe.
• 39 Ang iba pang tungkol kay Ahab at lahat niyang ginawa, ang tungkol sa bahay na garing at ang lahat ng lunsod na kanyang itinayo ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Israel. 40 At nahimlay si Ahab sa piling ng kanyang mga ninuno at ang kanyang anak na si Ocozias ang nagharing kahalili niya.
41 Nagsimulang maghari sa Juda si Yosafat na anak ni Asa sa ikapat na taon ng paghahari ni Ahab sa Israel. 42 Tatlumpu’t limang taon siya nang magsimulang mag¬hari, at dala¬wam¬pu’t limang taon siyang naghari sa Jerusalem. Si Azubang anak ni Silhi ang kan¬¬¬yang ina. 43 Si¬nundan niya ang yapak ni Asang kanyang ama, at hindi luma¬yo rito sa paggawa ng tama sa paningin ni Yawe. Ngunit hindi pa rin nawala ang mga altar sa burol, at nag-aalay pa rin at nag¬susunog ng insenso roon ang samba¬yanan. 44 Nag¬¬karoon ng kapa¬¬yapaan sa pagitan nina Yosafat at ng hari ng Israel.
45 Ang iba pang tungkol kay Yosafat, ang kanyang kagitingan at ang kanyang pa¬ki¬kipag¬digma ay nasa Mga Pangyayari sa mga Hari ng Juda.
46 Pinalayas din niya sa lupain ang mga la¬la¬king nagbibili ng kanilang sarili sa mga sambahan na nalabi nang nabubuhay pa si Asa na kan¬yang ama. 47 Walang hari noon sa Edom kun¬di isang gobernador ang siyang namama¬ha¬la roon. 48 Gumawa si Yosafat ng mga bar¬kong-Tarsis para maglayag pa-Ofir sa pagha¬nap ng ginto pero hindi sila naka¬rating dahil nawasak ang mga barko sa Ezion-Geber. 49 No¬o’y sinabi kay Yosafat ni Ocozias na anak ni Ahab: “Pasa¬mahin mo sa mga barko ang aking mga tauhan sa iyong mga tauhan.” Pero umayaw ni Yosafat.
50 Nang mahimlay si Yosafat sa piling ng kanyang mga ninuno, inilibing siya sa lunsod ni David na kanyang ama, at si Yoram ang nagha¬ring kahalili niya.
51 Sa ikalabimpitong taon ng paghahari ni Yosafat sa Juda, nagsimula namang mag¬hari sa Israel mula sa Samaria si Oco¬zias na anak ni Ahab. Dalawang taon siyang naghari sa Israel.
52 Ginawa niya ang masama sa pani¬ngin ni Yawe, at sinundan ang mga yapak ng kan¬yang ama’t ina at ni Yeroboam na anak ni Nebat na siyang nagbulid sa Israel sa pagka¬kasala. 53 Pi-naglingkuran niya’t sinam¬ba si Baal, at ginalit si Yaweng Diyos ng Israel gaya ng ginawa ng kan¬-yang ama.